Καταργούνται τα μετρητά: Δείτε τι θα αντικαταστήσει τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα

Μετρητά: Το ΔΝΤ προωθεί τη χρήση μόνο ηλεκτρονικών συναλλαγών, με αρκετές χώρες ωστόσο να αντιστέκονται. Τι θα γίνει με τα κρυπτονομίσματα. Πότε θα καταργηθούν οριστικά τα μετρητά. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr.

Η τεχνολογική επανάσταση του χρήματος: Έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου διαπιστώνει ότι το ψηφιακό χρήμα φέρνει βαθιές αλλαγές παγκοσμίως, την ώρα που στη Βρετανία η κυβέρνηση δεσμεύεται να προστατεύσει τα… μετρητά και στις ΗΠΑ ετοιμάζονται να φορολογήσουν τις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα

Η ετυμηγορία για το εάν τα κρυπτονομίσματα είναι φούσκα ή όχι δεν έχει ακόμη εκδοθεί και τα σκαμπανεβάσματα των τιμών τους τροφοδοτούν τη σχετική διαμάχη, αλλά είναι πλέον γεγονός ότι όλο και περισσότεροι επίσημοι φορείς εστιάζουν στο θέμα του ψηφιακού χρήματος και τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται διεθνώς.

Ακόμα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ασχολήθηκε με το ζήτημα, περιλαμβάνοντας τα κρυπτονομίσματα, μαζί με τα ψηφιακά νομίσματα που ετοιμάζουν οι κεντρικές τράπεζες και τα stablecoins στις νέες μορφές χρήματος που αλλάζουν τον παγκόσμιο χάρτη.

Σε έκθεση με τίτλο «Η άνοδος του δημόσιου και ιδιωτικού ψηφιακού χρήματος», που εκδόθηκε στις αρχές Ιουλίου, το ΔΝΤ υπογραμμίζει ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις φέρνουν μια νέα εποχή ψηφιακού χρήματος, η οποία απαιτεί παρέμβαση των θεσμών παγκοσμίως, έτσι ώστε οι νέες μορφές χρήματος να παραμείνουν αξιόπιστες, να μην απειλήσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στο εσωτερικό των χωρών, αλλά και να μην οδηγήσουν σε απώλεια της νομισματικής κυριαρχίας των κρατών.

Το συμπέρασμα που διατυπώνεται στην έκθεση είναι ότι το ΔΝΤ πρέπει να παρέμβει στο πεδίο αυτό, καταγράφοντας τις εξελίξεις, γνωμοδοτώντας και προτείνοντας πολιτικές, καθώς, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται: «η άνοδος του ψηφιακού χρήματος έχει βαθιές, εκτεταμένες και αλληλένδετες συνέπειες για την εσωτερική οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, αλλά και τη σταθερότητα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος».

Στην έκθεση επισημαίνεται ότι τα κρυπτονομίσματα έχουν πολύ υψηλή μεταβλητότητα για να χαρακτηριστούν ως «χρήμα» από τεχνική πλευρά, αλλά γίνονται και αυτά δεκτά ως μέσο πληρωμής και έτσι αποτελούν τμήμα του νέου σκηνικού, μαζί με τα ψηφιακά νομίσματα που ετοιμάζουν οι κεντρικές τράπεζες, το ηλεκτρονικό χρήμα που χρησιμοποιούν τα τραπεζικά συστήματα πληρωμών, και διάφορες άλλες μορφές ψηφιακής τιτλοποίησης αξιών (tokens) που είναι υπό διαπραγμάτευση σε διάφορες πλατφόρμες. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην έκθεση, οι εξελίξεις είναι τόσο σαρωτικές, που σε λίγα χρόνια η σημερινή λίστα των μορφών ψηφιακού χρήματος θα είναι ξεπερασμένη.

Η επέκταση του ψηφιακού χρήματος είναι τέτοια, που στη Βρετανία, ένα από τα ζητήματα αιχμής είναι η διατήρηση των μετρητών, καθώς τα τελευταία σταδιακά… εξαφανίζονται.

Διάφορες ομάδες πίεσης, βουλευτές, αλλά και εφημερίδες όπως η «The Telegraph» συμμετέχουν σε εκστρατεία «Προστατέψτε τα μετρητά».

Προχθές, ο γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών Τζον Γκλεν δεσμεύτηκε ότι η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει το ζήτημα μέσα στο καλοκαίρι, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε μετρητά, ιδίως για τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα.

Η συγκεκριμένη καμπάνια, εστιάζει στη διατήρηση μηχανημάτων ανάληψης (ATM) τα οποία οι τράπεζες διαρκώς περιορίζουν, επειδή η ζήτηση για μετρητά μειώνεται.

Στη Βρετανία, ο αριθμός των ATM μειώθηκε κατά 18% το 2018-2019, ενώ η τάση προφανώς ενισχύθηκε εν μέσω της πανδημίας. Η εξέλιξη αυτή πλήττει κυρίως τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα, τα οποία έχουν και τα μεγαλύτερα εμπόδια στην πρόσβαση στην τεχνολογία και τις εξελιγμένες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που προσφέρονται ψηφιακά.

Τα κρυπτονομίσματα αποτελούν ακόμα «κόκκινο πανί» για τους επίσημους θεσμούς και τους περισσότερους οικονομολόγους, καθώς θεωρούνται -και πράγματι είναι- απλές λογιστικές μονάδες χωρίς εσωτερική αξία, χωρίς εγγυητή τα οποία μπορεί κάποιος να αγοράσει ή να πουλήσει μέσα από ανεξάρτητες ιδιωτικές πλατφόρμες, αλλά ουδείς δεσμεύεται να τα εξαγοράσει. Έτσι, λένε πολλοί οικονομολόγοι, η πραγματική αξία των κρυπτονομισμάτων είναι μηδέν, ακόμα κι αν αγοράζονται και πωλούνται σε υψηλές τιμές, λόγω κερδοσκοπίας.

Από την άλλη πλευρά, όμως, η διάδοσή τους δημιούργησε ιδιωτικά δίκτυα συναλλαγών, οι χρήστες των οποίων διαρκώς αυξάνονται.

Σύμφωνα με στοιχεία της πλατφόρμας crypto.com, τον Ιανουάριο του 2021 υπήρχαν 100 εκατομμύρια χρήστες κρυπτονομισμάτων, οι οποίοι είχαν γίνει 221 εκατομμύρια μέχρι τον Ιούνιο.

Ασφαλώς, το πιθανότερο κίνητρο των χρηστών αυτών είναι κερδοσκοπικό, καθώς οι τιμές ανεβοκατεβαίνουν με μεγάλα άλματα και αντίστοιχες βουτιές, αλλά η όλη υπόθεση έχει αναδείξει μια νέα τεχνολογία συναλλαγών, η οποία γίνεται όλο και πιο δημοφιλής και από την οποία, μέχρι στιγμής, οι τράπεζες, οι κυβερνήσεις και οι εποπτικές αρχές παραμένουν «εκτός». Σταδιακά, βέβαια, τα πράγματα αλλάζουν.

Στη Γερμανία, σύμφωνα με το Bloomberg, προωθείται νομοθεσία που θα επιτρέπει σε επενδυτικές εταιρείες να τοποθετούν μέχρι και 20% σε κρυπτονομίσματα, αν και οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι οι παραδοσιακά συντηρητικές γερμανικές επενδυτικές εταιρείες θα κινηθούν πολύ διστακτικά.

Στις ΗΠΑ, σύμφωνα πάντα με το Bloomberg, η Γερουσία, με συμφωνία Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων, προωθεί ρυθμίσεις για τη φορολόγηση των συναλλαγών σε κρυπτονομίσματα, ώστε να προκύψουν έσοδα που υπολογίζονται σε 28 δισ. δολάρια τα οποία θα χρηματοδοτήσουν ένα μέρος των δημοσίων επενδύσεων σε μεταφορικές και ενεργειακές υποδομές.

Σύμφωνα με τις προτάσεις αυτές, οι πλατφόρμες συναλλαγών με κρυπτονομίσματα θα υποχρεωθούν να αναφέρουν στην εφορία όλες τις συναλλαγές ενώ και όλες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να κάνουν το ίδιο για αγοραπωλησίες άνω των 10.000 δολαρίων με κρυπτονομίσματα.

Ωστόσο, οι υπέρμαχοι των κρυπτονομισμάτων βλέπουν θετικά τις εξελίξεις αυτές, με το σκεπτικό ότι εάν οι αρχές ετοιμάζουν περιορισμούς, ελέγχους και φόρους για τα κρυπτονομίσματα, αυτό σημαίνει ότι τα τελευταία… έχουν μέλλον.

Όπως επισημαίνει ο οικονομικός αναλυτής και σύμβουλος επενδύσεων Μιχάλης Νικολέτος σε ανάρτησή τους στο twitter, την ώρα που αξιωματούχοι της αμερικανικής κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι το bitcoin χρησιμοποιείται για παράνομες δραστηριότητες θα χρηματοδοτήσουν δημόσιες επενδύσεις με έσοδα από αυτό.

Μετρητά: Τα πρώτα “πειράματα”

Το Capital.gr, παρακολουθώντας στενά το ζήτημα και έχοντας λάβει μέρος στη δημόσια διαβούλευση, παρουσιάζουν μερικούς από τους προβληματισμούς που προέκυψαν στις προσομοιώσεις, σε σχέση με τους σκοπούς του ψηφιακού ευρώ.

1. Το όριο των 3.000 ευρώ. Επειδή το ψηφιακό ευρώ θα είναι νέο νόμισμα που θα έχει στόχο να λειτουργεί όπως τα μετρητά, ετέθη το ζήτημα της νομισματικής κυκλοφορίας, ώστε να μην επηρεάζονται πληθωρισμός και άλλα νομισματικά μεγέθη.

Έτσι, αποφασίστηκε, σε πρώτη φάση τουλάχιστον, να οριστεί ένα ποσό, π.χ. μέχρι 3.000 ευρώ, το οποίο θα δικαιούται κάθε πολίτης να έχει στο ψηφιακό του πορτοφόλι.

Το ποσό αυτό προέκυψε ύστερα από έρευνα που έδειξε ότι τα 3.000 ευρώ αρκούν ως μετρητά στην “τσέπη” ενός μέσου Ευρωπαίου για τις συναλλαγές του σε μετρητά. Τότε προχώρησαν σε μια θεωρητική άσκηση.

Ένας πολίτης είχε στο ψηφιακό του πορτοφόλι 2.700 ευρώ. Ένα άλλος χρωστούσε στον πρώτο 500 ευρώ.

Από την άσκηση αυτή προέκυψε το εξής ζήτημα: Ο δεύτερος που χρωστούσε τα 500 ευρώ δεν μπορούσε να τα επιστρέψει στον πρώτο με ψηφιακά ευρώ, διότι ο πρώτος θα ξεπερνούσε το όριο των 3.000 ευρώ.

Θα μπορούσε να επιστρέψει 300 ψηφιακά ευρώ. Και τα υπόλοιπα 200 ψηφιακά ευρώ; Ίσως, σε μετρητά σε ευρώ ή με άλλη συναλλαγή.

Εδώ, λοιπόν, εντοπίστηκε ένα ζήτημα με το πλαφόν στη νομισματική κυκλοφορία ανά άτομο, καθώς και η δυσκολία να λειτουργεί το ψηφιακό ευρώ με την ίδια ευκολία όπως τα μετρητά σε ευρώ.

Ακόμη, από τη στιγμή που, σύμφωνα με ένα σενάριο του σχεδιασμού, μπορεί το ψηφιακό ευρώ να έχει διαφορετικό επιτόκιο, ο πολίτης του παραδείγματος που λαμβάνει 300 ψηφιακά ευρώ και 200 φυσικά ευρώ μπορεί να βγαίνει κερδισμένος ή χαμένος σε σχέση με 500 ψηφιακά ευρώ που είχε δανείσει αρχικά. Η ισοτιμία θεωρείται ίδια μεταξύ ψηφιακού και φυσικού ευρώ.

2. Αγοραστική δύναμη. Η ΕΚΤ, σύμφωνα με τον σχεδιασμό, δεν θέλει να ασκεί νομισματική πολιτική μέσω του ψηφιακού ευρώ, ούτε το τελευταίο να επηρεάζει νομισματικά μεγέθη.

Ούτε να αποτελεί επενδυτικό μέσο ή στοιχείο αποθεματικού. Αυτό μπορεί να είναι εφικτό, όταν βλέπουμε την Ευρωζώνη συνολικά.

Όμως, το όριο των 3.000 ψηφιακών ευρώ δεν έχει την ίδια αγοραστική δύναμη σε όλες τις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης.

Άλλη αξία έχουν στο Λουξεμβούργο, άλλη στην Ελλάδα και άλλη στη Βουλγαρία. Αυτό, βέβαια, ισχύει και για το φυσικό ευρώ.

Με τη διαφορά ότι αποτελεί αποθετικό στοιχείο, νομισματικό και επενδυτικό μέσο. Συνεπώς, με τους νομισματικούς περιορισμούς και το πλαφόν των 3.000 ψηφιακών ευρώ, μπορεί να δημιουργηθούν “επενδυτικά αρμπιτράζ” σε διασυνοριακές πληρωμές. Π.χ. η τιμή είναι 3 ευρώ ή 2,5 ψηφιακά ευρώ. Αυτό εξουδετερώνει τη βασική αρχή ότι το ψηφιακό ευρώ θα πρέπει να είναι λειτουργεί παράλληλα με τα μετρητά και να έχει ακριβώς την ίδια αξία, χρησιμότητα και ευκολία.

3. Πληθωρισμός. Η συνέχεια του προηγούμενου ζητήματος αναδεικνύει τις δομικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των οικονομιών στην Ευρωζώνη.

Για παράδειγμα, τα 3.000 ψηφιακά ευρώ μπορεί να μη δημιουργούν πληθωριστικές πιέσεις στη Γερμανία, αλλά ίσως να δημιουργούν στη Βουλγαρία ή στην Ελλάδα, λόγω της υψηλότερης αγοραστικής δύναμης.

Υπόψη, ότι το ψηφιακό ευρώ θα είναι νέο νόμισμα, το οποίο θα εκδοθεί παράλληλα με το φυσικό ευρώ. Συνεπώς αυξάνεται η ρευστότητα, δηλαδή η νομισματική κυκλοφορία.

4. Διεθνές νόμισμα. Το παραπάνω παράδειγμα βγαίνει εκτός συνόρων της Ευρωζώνης. Όπως το φυσικό ευρώ, έτσι και το ψηφιακό ευρώ θα κινείται παράλληλα και εκτός Ε.Ε.

Το όριο των 3.000 ψηφιακών ευρώ στην Ευρωζώνη, στις ΗΠΑ ή στον Καναδά, ίσως να έχει νόημα και να μη δημιουργεί προβλήματα στο συνάλλαγμα με τα μεγέθη του ευρώ. Όμως, το όριο των 3.000 ψηφιακών ευρώ στην Ουγκάντα ή στην Ινδία ή στην Τουρκία μπορεί να έχει ζητήματα ως προς τις εξαγωγές συναλλάγματος, τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό στις χώρες εκτός Ε.Ε. και, τελικά, στα νομισματικά μεγέθη και τις νομισματικές αποφάσεις της ΕΚΤ.

5. Ανωνυμία. Το ψηφιακό ευρώ πρέπει να λειτουργεί ως μετρητό, δηλαδή πληρωτέο επί τη εμφανίσει. Η ΕΚΤ μπορεί, για παράδειγμα, να εκδώσει κωδικούς και οι πολίτες να τους ανταλλάσουν μέσα από τα ψηφιακά πορτοφόλια όπως τα μετρητά.

Αν αυτό γίνει με τη χρήση ενός online συστήματος που θα συνδέεται με τους τραπεζικούς λογαριασμούς του ευρώ, τότε μπορεί να χαθεί η ανωνυμία.

Έτσι, εξετάζεται η περίπτωση της offline συναλλαγής ή της χρήσης κάποιου μέρους από την τεχνολογία των κρυπτονομισμάτων. Όμως, το mining στα κρυπτονομίσματα είναι ενεργοβόρο. Συνεπώς θα πρέπει να λυθεί ένα τεχνικό πρόβλημα ανταλλαγής των κωδικών και της εξαργύρωσης.

6. Stablecoins. Αφού το ψηφιακό ευρώ θα έχει την αξία του φυσικού ευρώ και ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί κομμάτι της τεχνολογίας των κρυπτονομισμάτων (π.χ. DLT), γιατί να μην εκδώσει η ΕΚΤ το δικό της stablecoin (αντί για ψηφιακό ευρώ) που είναι συνδεδεμένο με το ευρώ; Με τον τρόπο αυτό μπορεί να προσφέρει ένα ρυθμισμένο ψηφιακό νόμισμα που εκδίδεται από κεντρική τράπεζα και που εποπτεύεται και θα είναι διαθέσιμο και από όλα τα πιστωτικά ιδρύματα της Ευρωζώνης.