Τρόφιμα: Παγκόσμια έρευνα βρήκε ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα συνδέονται με 32 επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία.
Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (UPF) αντικαθιστούν τις υγιεινές δίαιτες «σε όλο τον κόσμο» παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις για τους κινδύνους που ενέχουν και θα πρέπει να πωλούνται με προειδοποιήσεις τύπου καπνού, σύμφωνα με επιστήμονα.
Ο καθηγητής Carlos Monteiro του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο τονίζει τον αυξανόμενο κίνδυνο που παρουσιάζουν τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα σε παιδιά και ενήλικες στο Διεθνές Συνέδριο για την Παχυσαρκία.
«Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα προτιμώνται όλο και περισσότερο και κυριαρχούν στις παγκόσμιες δίαιτες, παρά τον κίνδυνο που ενέχουν όσον αφορά τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών», ανέφερε ο Monteiro στον Guardian ενόψει του συνεδρίου στο Σάο Πάολο.
«Τα τρόφιμα υποβαθμίζουν επίσης την ποιότητα της διατροφής λόγω των πολλών επιβλαβών ιδιοτήτων τους. Αυτά τρόφιμα οδηγούν σε παχυσαρκία και άλλες χρόνιες ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως ο διαβήτης».
Η αυστηρή προειδοποίηση έρχεται εν μέσω της ταχέως αυξανόμενης παγκόσμιας κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφίμων όπως δημητριακά, μπάρες πρωτεΐνης, ανθρακούχα ποτά, έτοιμα γεύματα και γρήγορο φαγητό.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ, περισσότερο από το ήμισυ της μέσης διατροφής αποτελείται πλέον από εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα. Για μερικούς, ειδικά για νεαρής ηλικίας οι δίαιτες περιλαμβάνουν έως και 80% υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα.
Τον Φεβρουάριο μελέτη βρήκε ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα συνδέονται άμεσα με 32 επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία, συμπεριλαμβανομένου του υψηλότερου κινδύνου καρδιακών παθήσεων, καρκίνου, διαβήτη τύπου 2, δυσμενούς ψυχικής υγείας και πρόωρου θανάτου.
Ο Μοντέιρο και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τη φράση υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα πριν από 15 χρόνια όταν σχεδίαζαν το σύστημα ταξινόμησης τροφίμων «Nova».
Μέσω αυτού του συστήματος αξιολογούνται όχι μόνο το θρεπτικό περιεχόμενο αλλά και οι διεργασίες στις οποίες υποβάλλονται τα τρόφιμα πριν καταναλωθούν.
Το σύστημα τοποθετεί τα τρόφιμα και τα ποτά σε τέσσερις ομάδες: ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα, τρόφιμα με επεξεργασμένα μαγειρικά συστατικά, επεξεργασμένα τρόφιμα και εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Ο Μοντέιρο είπε στον Guardian ότι τώρα ανησυχούσε τόσο πολύ για τον αντίκτυπο που έχουν τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα στην ανθρώπινη υγεία που οι μελέτες και οι ανασκοπήσεις δεν επαρκούσαν πλέον για να προειδοποιήσουν το κοινό για τους κινδύνους για την υγεία.
«Χρειάζονται εκστρατείες για τη δημόσια υγεία όπως αυτές κατά του καπνού για να περιοριστούν οι κίνδυνοι των υπεπερξεργασμένων τροφίμων», είπε στον Guardian.
«Οι διαφημίσεις για υπερξεργασμένα τρόφιμα θα πρέπει επίσης να απαγορευθούν ή να περιοριστούν σε μεγάλο βαθμό και θα πρέπει να υπάρξουν προειδοποιήσεις στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας παρόμοιες με αυτές που χρησιμοποιούνται για πακέτα τσιγάρων».
Τρόφιμα: Έκτακτη ανακοίνωση από τον ΠΟΥ
Πολλές φορές έχουμε ακούσει για υπερτροφές που θωρακίζουν την υγεία μας ωστόσο έχουν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα.
Ορισμένα τρόφιμα – συμπεριλαμβανομένου του επεξεργασμένου κρέατος, του αλκοόλ και των τηγανητών τροφών – περιέχουν καρκινογόνες ουσίες (π.χ. νιτροζαμίνες) ενώ η κατανάλωση άλλων συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα παχυσαρκίας ή άλλων παραγόντων που θεωρείται πως αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Ως γνωστόν, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χαρακτηρίζει το κόκκινο κρέας ως «πιθανώς καρκινογόνο» για τον άνθρωπο.
Στο κόκκινο κρέας περιλαμβάνεται το μοσχάρι, το χοιρινό, το αρνί, το μοσχάρι και το κατσίκι.
Οι ειδικοί έχουν βρει ισχυρές ενδείξεις για τη σχέση μεταξύ του καρκίνου του παχέος εντέρου και της κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων κόκκινου κρέατος.
Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι υπάρχει συσχέτιση με τον καρκίνο του παγκρέατος και του προστάτη.
Λόγω αυτού του κινδύνου, το Διεθνές Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας για τον Καρκίνο συνιστά τον περιορισμό της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος σε τρεις μερίδες την εβδομάδα, με συνολικό μαγειρεμένο βάρος έως 500 γραμμάρια.
Η δεύτερη ομάδα τροφίμων που συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου είναι το επεξεργασμένο κρέας – κρέας που έχουν συντηρήσει οι παραγωγοί με κάπνισμα, ωρίμανση ή αλάτι.
Ενδεικτικά πρόκειται για τροφές όπως λουκάνικα, σαλάμι, μπέικον, ζαμπόν.
Η διαδικασία παρασκευής αυτών των κρεάτων περιλαμβάνει νιτροζαμίνες, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως «γνωστή καρκινογόνα ουσία» και μάλιστα της ομάδας 1 – στην ίδια ομάδα κατατάσσεται το κάπνισμα και ο αμίαντος.
Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι υπάρχουν «πειστικές αποδείξεις» ότι το επεξερασμένο κρέας προκαλεί καρκίνο. Σύμφωνα με ανασκόπηση του 2019 η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου, ενώ οι ειδικοί το συνδέουν επίσης με τον καρκίνο του στομάχου και του μαστού.
Τρίτη κατηγορία είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα μπισκότα και τα πατατάκια, τα δημητριακά με ζάχαρη, τα αναψυκτικά, ορισμένα αλειφόμενα προϊόντα όπως η μαργαρίνη και το τυρί, καθώς και άλλα γλυκά, σοκολάτες, αλλά και προϊόντα fast food (πίτσα, μπέργκερ κ.τ.λ.).
Αυτό που εγείρει το κίνδυνο με τα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι πως τροποποιούνται με χημικά για να γίνουν πιο γευστικά και να αποκτήσουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Τέτοιες ουσίες είναι τα ενισχυτικά γεύσης, οι χρωστικές, οι γαλακτοματοποιητές κ.ά.
Επιπλέον, οι επεξεργασμένες τροφές συχνά διαθέτουν μεγάλες ποσότητες αλατιού, ζάχαρης και λιπαρών. Είναι, δε, συνήθως χαμηλές σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και μέταλλα, με αποτέλεσμα να αυξάνουν πολύ την πιθανότητα της παχυσαρκίας στα άτομα που τις καταναλώνουν συχνά.
Εκτός, λοιπόν, από τις καρκινογόνες ουσίες που περιέχουν, τα επεξεργασμένα τρόφιμα αυξάνουν το ρίσκο του καρκίνου έμμεσα, καθώς η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση του καρκίνου.
Το αλκοόλ έχει ανακηρυχθεί ως καρκινογόνος ουσία 1ης κατηγορίας, πράγμα που σημαίνει πως υπάρχουν επαρκή δεδομένα ώστε η επιστημονική κοινότητα να είναι βέβαιη για την καρκινογόνο δράση του.
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα ευρήματα, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου αυξάνεται ανάλογα με το μέγεθος της κατανάλωσης. Όσο μεγαλύτερες λοιπόν είναι οι ποσότητες αλκοόλ που καταναλώνετε, τόσο υψηλότερος και ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου.
Οι τύποι καρκίνου που συνδέονται με την υψηλή κατανάλωση αλκοόλ είναι ο καρκίνος του φάρυγγα, του οισοφάγου, του στήθους, του ήπατος, του παχέος εντέρου και του πρωκτού.
Τελευταίες αλλά εξίσουν «επικίνδυνες» είναι και οι τροφές που είναι πλούσιες σε επεξεργασμένη ζάχαρη και απλούς υδατάνθρακες (γλυκά, λευκό ψωμί ή ζυμαρικά, σακχαρούχα αναψυκτικά κ.ά.).
Οι ουσίες αυτές μπορούν έμμεσα να αυξήσουν το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου, καθώς η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας ζάχαρης μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2 και χρόνια φλεγμονή, παράγοντες που αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα καρκίνου.
Μάλιστα, μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα άτομα που έχουν διαβήτη τύπου 2 είναι πιθανότερο να διαγνωστούν με καρκίνο στο στήθος, την ουροδόχο κύστη, το παχύ έντερο και τις ωοθήκες.