Τρόφιμα: Στις ΗΠΑ, υπολογίζεται ότι περίπου τα ένα τρίτο της συνολικής προσφοράς τροφίμων, ή αλλιώς 80 εκατ. τόνοι, καταλήγουν στα σκουπίδια. Όλες οι λεπτομέρειες στο xristika.gr.
Κάθε κάτοικος της Ευρωπαϊκής Ένωσης πετά στα σκουπίδια 131 κιλά φαγητά τον χρόνο, με τα στοιχεία της Eurostat να δείχνουν ότι οι Έλληνες είναι ανάμεσα στους πιο σπάταλους Ευρωπαίους.
Στις ΗΠΑ, υπολογίζεται ότι περίπου τα ένα τρίτο της συνολικής προσφοράς τροφίμων, ή αλλιώς 80 εκατ. τόνοι, καταλήγουν στα σκουπίδια.
Σε μεγάλο βαθμό, η σπατάλη αυτή έχει να κάνει με την παρερμηνεία και την ασάφεια γύρω από τις ημερομηνίες λήξης.
Το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό, εάν αναλογιστεί κανείς ότι μόνο στις ΗΠΑ, τα τρόφιμα που πετιούνται αντιστοιχούν σε 149 δισεκατομμύρια γεύματα, ενώ για αυτά χρησιμοποιείται σχεδόν το ένα τέταρτο των πόρων καθαρού νερού και το 16% της καλλιεργήσιμης γης της χώρας, συνεισφέροντας κατά 6% στις συνολικές εκπομπές αερίων.
Και ενώ τρόφιμα καταλήγουν στις χωματερές σε όλα τα στάδια της παραγωγικής αλυσίδας, περίπου το 50% της σπατάλης γίνεται στο επίπεδο των νοικοκυριών.
Αυτό που κάνουν οι περισσότεροι, όταν τα φύλλα της σαλάτας στη σακούλα τους φαίνονται λίγο μαραμένα ή όταν «ανακαλύπτουν» ένα ξεχασμένο γιαούρτι στο πίσω μέρος του ψυγείου, είναι να συμβουλευτούν την ημερομηνία λήξης πάνω στη συσκευασία.
Όμως όπως σημειώνει ο Guardian οι ετικέτες αυτές δεν αποτελούν πραγματική ένδειξη του εάν ένα τρόφιμο είναι ασφαλές για να καταναλωθεί (με εξαίρεση το βρεφικό γάλα).
Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι ημερομηνίες που αναγράφονται είναι μόνο ενδεικτικές της ποιότητας του προϊόντος και δεν ρυθμίζονται από κάποια ομοσπονδιακή αρχή.
Στην Ευρώπη, οι ημερομηνίες λήξης ρυθμίζονται από κοινοτικό κανονισμό.
«Οι ημερομηνίες λήξης είναι πραγματικά σαν την Άγρια Δύση – δεν υπάρχουν στάνταρ», λέει στον Guardian ο Jeffrey Costantino, εκπρόσωπος της ReFed, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που δουλεύει για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων.
Ασφαλώς, οι ασθένειες που προκαλούνται από τη μούχλα ή τα βακτήρια που έχουν αναπτυχθεί σε χαλασμένα τρόφιμα μπορεί να είναι σοβαρές και άρα οι φόβοι των καταναλωτών είναι δικαιολογημένοι. Όμως όπως επισημαίνουν ειδικοί, οι ετικέτες της ημερομηνίας λήξης δεν κάνουν πολλά για να αντιμετωπίσουν αυτούς τους κινδύνους.
«Δεν υπάρχει τίποτα βέβαιο σε αυτές τις ημερομηνίες σε σχέση με τις ασθένειες που προκαλούνται από τα τρόφιμα», εξηγεί στον Guardian η Andrea Glenn, ερευνήτρια και διαιτολόγος εγγεγραμμένη στο Harvard TH Chan School of Public Health.
Το γεγονός ότι τα τρόφιμα ταξιδεύουν πιο μακριά στο παγκόσμιο σύστημα παραγωγής αλλά και οι πρακτικές διαχείρισης των τροφίμων παίζουν σημαντικότερο ρόλο στην ασφάλεια, όπως σημειώνει.
«Οι ημερομηνίες αυτές γενικά αφορούν το πότε θα έχει ένα προϊόν την καλύτερη γεύση ή έως πότε πρέπει να πωλείται το προϊόν και δεν σχετίζονται με την ασφάλεια του τρoφίμου», προσθέτει η Glenn.
Αντ΄αυτού, συστήνει στους καταναλωτές να κοιτάζουν για σημάδια διαρροής στη συσκευασία ή αλλιώς ενδείξεις που μαρτυρούν ότι το τρόφιμο έχει κάποια παράξενη μυρωδιά, γεύση ή χρώμα.
Σύμφωνα με τον Guardian, ένας γενικός οδηγός για το ποια τρόφιμα είναι ασφαλές να καταναλώνουμε, ανεξάρτητα από την ημερομηνία λήξης τους, είναι αυτός:
Τρόφιμα: Φρέσκα φρούτα και λαχανικά
Τα μαραμένα λαχανικά είναι ασφαλή για κατανάλωση. Προσέξτε για άσχημες μυρωδιές ή ορατά σημάδια μούχλας.
Είναι καλύτερο να πετάτε τα φρούτα και τα λαχανικά όταν γίνουν καφέ, είναι γλοιώδη, ζαρωμένα ή έχουν άσχημη μυρωδιά.
Τρόφιμα: Γάλα
Το χαλασμένο γάλα συνήθως γίνεται εύκολα αντιληπτό από την ξινή μυρωδιά ή την υφή του, που συχνά αναπτύσσει όγκους. Επομένως μυρίστε και δώστε προσοχή όταν το χύνετε από το μπουκάλι στο ποτήρι.
Εάν είναι κατάλληλα συντηρημένο, λογικά παραμένει κατάλληλο για κατανάλωση και μετά την ημερομηνία λήξης.
Τρόφιμα: Αυγά
Τα χαλασμένα αυγά μπορεί να μην έχουν διαφορετική οσμή ή εμφάνιση, εάν δεν έχουν ραγίσει. Το αλάνθαστο κόλπο για να τα καταλάβετε είναι να βυθίσετε σε νερό.
Εάν βουλιάζουν, είναι καλά. Εάν επιπλέουν, μην τα σπάσετε. Εάν ένα αυγό βουλιάζει, αλλά στέκεται κάθετα, καλύτερα να το φάτε αρκετά σύντομα.
Τρόφιμα: Ψωμί
Εάν δείτε κηλίδες πάνω στο ψωμί, είναι σαφές ότι έχει χαλάσει.
Μην φάτε μουχλιασμένο ψωμί, ακόμα κι αν κάποια κομμάτια από το καρβέλι σας φαίνονται εντάξει.
Τρόφιμα: Ωμό κρέας
Μια έντονη μυρωδιά είναι ένα ενδεικτικό σημάδι, αλλά εκτός από αυτό, είναι καλύτερο να μην τρώτε κρέας που σας φαίνεται υπερβολικά γλιστερό ή γλοιώδες.
Οι αλλαγές χρώματος μπορεί να είναι φυσιολογικές, οπότε αν το βόειο κρέας έχει γίνει, για παράδειγμα, πιο καφέ, αλλά μυρίζει μια χαρά, πιθανότατα είναι καλό.
Τρόφιμα: Ψάρι
Προσπαθήστε να τρώτε γρήγορα τα φρέσκα θαλασσινά. Τα χαλασμένο ψάρι θα μυρίζει «ψαρίλα», αλλά αν δεν είστε σίγουροι, ελέγξτε την υφή.
Αν είναι γλοιώδες και έχει έντονη μυρωδιά, πιθανότατα δεν πρέπει να καταναλωθεί. Στα κατεψυγμένα ψάρια, παρατηρήστε για τα ίδια σημάδια όταν έχουν αποψυχθεί καλά.
Τρόφιμα: Συσκευασμένα τρόφιμα
Τα δημητριακά, τα ζυμαρικά και το ρύζι μπορούν να διαρκέσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα εάν φυλάσσονται σωστά.
Οι αλλαγές στην υφή και τη μυρωδιά είναι ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά επίσης κοιτάξτε προσεκτικά τη συσκευασία για σημάδια υγρασίας ή παρασίτων.
Τρόφιμα σε κονσέρβα
Εφόσον η κονσέρβα δεν είναι κατεστραμμένη, το περιεχόμενό της είναι ασφαλές επ’ άπειρο.
Όταν φυλάσσονται σωστά, οι κονσέρβες μπορούν να διαρκέσουν για χρόνια, σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας. Ελέγξτε τη συσκευασία για σκουριά, χτυπήματα ή φουσκώματα για να βεβαιωθείτε.
Τρόφιμα: Κατεψυγμένα τρόφιμα
«Η κατάψυξη είναι σαν ένα μαγικό κουμπί pause για τα τρόφιμα. Πραγματικά μπορούν να συντηρηθούν επ΄ άπειρο εκεί», λέει ο Constantino της ReFed.
H αλλαγή στο χρώμα που συμβαίνει κάποιες φορές στα τρόφιμα μέσα στην κατάψυξη δεν επηρεάζει την ασφάλειά τους, μπορεί όμως να επηρεάσει τη γεύση. Να κοιτάζετε για ενδείξεις διαρροών μετά την απόψυξη.
Τρόφιμα: Το «σημάδι» που δείχνει ότι έρχεται πείνα
Μείωση της τάξης του 50% των εξαγώγιμων γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία προβλέπουν για φέτος οι αναλυτές. Η τιμή του λιπάσματος και της ενέργειας «αγκάθι» για τους αγρότες. Ολική αναδιάρθρωση της παγκόσμιος εφοδιαστικής αλυσίδας των τροφίμων προβλέπουν οι ειδικοί. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί μία παγκόσμια ανακατάταξη της αγοράς σιτηρών στην οποία βασίζονται δισεκατομμύρια άτομα ανά τον κόσμο.
Η φετινή σοδειά της Ουκρανίας, ενδέχεται, πια, να μειωθεί κατά 50% σε σχέση με τα προπολεμικά επίπεδα.
Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία αποτελούσαν δύο από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες παραγωγούς εμπορευμάτων όπως σιτάρι και κριθάρι πριν το ξέσπασμα του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022.
Η βίαια σύγκρουση αυτή, όμως, οδήγησε τα αμερικανικά futures σίτου και καλαμποκιού σε υψηλό δεκαετίας και δημιούργησε μεταβλητότητα στις αγορές. Οι τιμές σταθεροποιήθηκαν το 2023, καταγράφοντας μείωσης της τάξης του 13% σε ετήσιο επίπεδο.
Σύμφωνα με τον συνιδρυτή και επικεφαλής της εταιρείας αναλύσεων Episode 3, Άντριου Γουάιτλο, «οι εμπορικές ροές πάντα αλλάζουν και μεταβάλλονται.
Πριν από 20 χρόνια η Ρωσία δεν ήταν σημαντική εξαγωγέας σιτηρών. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία έχουν μεταβληθεί σε σημαντικούς παίκτες της παγκόσμιας αγοράς γεωργικών προϊόντων».
Τρόφιμα: Σοδειά και εξαγωγές
Αν και οι περσινές ουκρανικές εξαγωγές ανέκαμψαν μετά από την επίτευξη της Συμφωνίας της Μαύρης Θάλασσας, οι φετινές αντίστοιχες ποσότητες εξαγώγιμων σιτηρών ενδέχεται να μειωθούν σημαντικά.
Σύμφωνα με το CNBC, το Σύμφωνο μεταξύ των δύο εμπόλεμων χωρών για το οποίο διαμεσολάβησε τόσο ο ΟΗΕ όσο και η Τουρκία για την αποφυγή πρόκλησης διεθνούς επισιτιστικής κρίσης, επεκτάθηκε για περίοδο 60 ημερών τον περασμένο Μάρτιο και ενδέχεται να λήξει αμετάκλητα στα μέσα Μαΐου, με το Κρεμλίνο να τονίζει πως ενδέχεται να μην υποστηρίξει περαιτέρω επέκτασή του.
Μόλις σήμερα ο αντιπρόεδρος του πανίσχυρου Συμβουλίου Ασφαλείας και εκ των στενότερων συνεργατών του Βλαντιμίρ Πούτιν, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, απείλησε και πάλι με κατάρρευση της συμφωνίας για τις εξαγωγές των ουκρανικών σιτηρών, αυτή τη φορά σε απάντηση της πρότασης που φημολογείται ότι θα συζητήσει το G7, κατά την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής του, περί σχεδόν καθολικής απαγόρευσης των δυτικών εξαγωγών προς τη Ρωσία.
Ο Γουάιτλο χαρακτήρισε την περσινή ουκρανική σοδειά ως «ικανοποιητική», ενώ η αντίστοιχη στη Ρωσία ήταν «φανταστική». Παρ’ όλα αυτά, τόνισε πως η φετινή σοδειά στην εμπόλεμη ζώνη ενδέχεται να μειωθεί κατά 20% δεδομένης της μειωμένης σποράς.
«Η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, χρηματοδότησης, λιπασμάτων και η μειωμένη τιμή των σιτηρών έχουν περιορίσει τα κίνητρα για τους Ουκρανούς αγρότες.
Παρατηρούμε περιορισμένο αριθμό εκταρίων τα οποία συμπεριλαμβάνουν σιτηρά, κάτι το οποίο πρόκειται σύντομα να επηρεάσει τις βασικές αρχές της προσφοράς και της ζήτησης στην αγορά», επεσήμανε.
Τα επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ υποδεικνύουν πως το 20%-30% των σπαρτών δεν πρόκειται να θεριστούν φέτος λόγω έλλειψης καυσίμων.
Ο αναλυτής της Citi Research, Άκας Ντόσι, από την πλευρά του, τόνισε πως η φετινή σοδειά ουκρανικών σιτηρών ενδέχεται να μειωθεί στο 50% των προπολεμικών επιπέδων στους 21-22 εκατομμύρια τόνους.
Παρόμοια μειωμένες θα αποδειχθούν και οι εξαγωγές καλαμποκιού και σίτου στους 27-30 εκατομμύρια τόνους, καταγράφοντας πτώση της τάξης των 15-18 εκατομμυρίων τόνων από την περίοδο 2021-2022.
Αυτή τη στιγμή, υπάρχει υπερπλεόνασμα ουκρανικών σιτηρών στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, κάτι το οποίο έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις χωρών όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία και η Σλοβακία.
Οι μειωμένες τιμές των αγροτικών προϊόντων έχουν οδηγήσει σε απεργιακές κινητοποιήσεις και πορείες Πολωνών αγροτών αλλά και στην παραίτηση του Υπουργού Γεωργίας της χώρας, Χένρικ Κόβαλτσικ.
Ο διάδοχός του, Ρόμπερτ Τέλους, ανακοίνωσε πρόσφατα την εφαρμογή εμπάργκο στην εισαγωγή ουκρανικών σιτηρών προς τη χώρα. Σε παρόμοιες κινήσεις έχουν προχωρήσει τόσο η Ουγγαρία όσο και η Σλοβακία.
Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο ο Ντόσι υποστηρίζει πως οι ελλείψεις ουκρανικών σιτηρών θα μπορούν να αντισταθμιστούν από τρίτες χώρες.
Τα κράτη της Βόρειας και Νότιας Αμερικής θα μπορέσουν να εξάγουν μεγαλύτερο όγκο σιτηρών προς τις χώρες της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και της Βόρειας Αφρικής, ενώ η Αυστραλία θα μπορούσε να αυξήσει τις εξαγωγές της προς τις χώρες της ανατολικής Ασίας.
Όσο για τον Γουάιτλο, υπογράμμισε πως η αγορά ενδέχεται να απομακρυνθεί και από τη Ρωσία: «Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν μία εξαιρετική ευκαιρία να εξάγουν τα σιτηρά τους και να υπερκαλύψουν την απώλεια της προσφοράς της Ουκρανίας και της Ρωσίας».
Τρόφιμα: Τιμές και κλιματική αλλαγή
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει αυξητικές πιέσεις στις τιμές των τροφίμων. Ο πληθωρισμός στο 80% των αναπτυσσόμενων οικονομιών, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, κυμαίνεται άνω του 5%.
Σύμφωνα, όμως, με έρευνα της ομάδας αναλυτών του Πίτερ Αλεξάντερ του Edinburgh University, ο σημαντικότερος παράγοντας της αύξησης των τιμών αυτών δεν είναι οι ελλείψεις των ουκρανικών εξαγωγών, αλλά το αυξημένο κόστος της ενέργειας και των λιπασμάτων.
Η έρευνα υποδεικνύει πως εάν οι υψηλές τιμές των λιπασμάτων συνεχιστούν και φέτος, περίπου ένα εκατομμύριο επιπλέον άτομα ενδέχεται να χάσουν τη ζωή τους σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής λόγω της επισιτιστικής κρίσης η οποία θα δημιουργηθεί.
Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, η εικόνα είναι ακόμα πιο περίπλοκη. Η κλιματική αλλαγή και οι ακραίες καιρικές συνθήκες ήδη πλήττουν την παγκόσμια τροφική αλυσίδα.
Ο Αλεξάντερ τονίζει πως «οι τελικές επιπτώσεις του προβλήματος αυτού δεν είναι ακόμα ξεκάθαρες.
Η ξηρασία, η ζέστη, οι πλημμύρες και όλα τα παρεμφερή καιρικά φαινόμενα τα οποία επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα παραγωγής γεωργικών προϊόντων, όμως, θα έχουν σημαντικές και μόνιμες συνέπειες».
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι μία «τέλεια καταιγίδα» κρίσεων σε πολλά σημεία του πλανήτη η οποία θα προκαλέσει γενικευμένη έλλειψη βασικών αγαθών και θα οδηγήσει σε σωρεία επισιτιστικών, οικονομικών, κοινωνικών και υγειονομικών κρίσεων.
Ο τρόπος αποφυγής ή αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών παραμένει άγνωστος.
Παρ’ όλα αυτά, ο Αλεξάντερ τονίζει πως η άνοδος των τιμών των τροφίμων μπορεί να μην αποτελεί τόσο αρνητικό φαινόμενο: «Αντί να χρειάζεται να στηρίζουμε τις τεχνητά χαμηλές τιμές των τροφίμων οι οποίες δεν εκπροσωπούν το πραγματικό κόστος παραγωγής τους, θα μπορούσαμε να προωθήσουμε τα υγιέστερα και κλιματικά βιώσιμα προϊόντα.
Χρειαζόμαστε ένα πιο δίκαιο τρόπο διαμοίρασης των τροφίμων, κάτι το οποίο ενδέχεται να αλλάξει ριζικά τις διατροφικές συνήθειες των Δυτικών οι οποίοι καταναλώνουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες κρέατος σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες».
Ένας άλλος τρόπος αντιστάθμισης του προβλήματος θα ήταν και η επαναπροσέγγιση του ζητήματος της χρήσης σιτηρών για βιοκαύσιμα. Σύμφωνα με το World Resources Institute, η μείωση της χρήσης σίτου για την παραγωγή αιθανόλης στις ΗΠΑ και την Ευρώπη κατά 50% θα αντισταθμίσει τις απώλειες ουκρανικών σιτηρών.
«Έχουμε ακόμα υπερβολικά υψηλές ποσότητες σιτηρών οι οποίες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή καυσίμων και όχι για βρώση ανά τον πλανήτη», συμπλήρωσε χαρακτηριστικά ο Γουάιτλο.