Ενεργειακή κρίση: Γιατί ο χειμώνας του 2023 μπορεί να είναι χειρότερος από το 2022. Ποια μέτρα προτείνονται. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr.
Η εισαγωγή της έκθεσης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αισιοδοξία: «Οι ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου δεν έχουν ακόμη ξεπεράσει τον κίνδυνο που δημιουργήθηκε από τις περικοπές στις παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών. Οι συνθήκες είναι ταραχώδεις, οι τιμές είναι εξαιρετικά ευμετάβλητες, πολλά νοικοκυριά και κλάδοι έντασης φυσικού αερίου υπέφεραν – όπως και πολλές χώρες που εισάγουν φυσικό αέριο παγκοσμίως» περιγράφει χαρακτηριστικά.
Όμως τα χειρότερα μπορεί να είναι ακόμα μπροστά μας, όπως προειδοποιούν οι συγγραφείς της έκθεσης “How to Avoid Gas Shortages in the European Union in 2023”, η οποία παρουσιάστηκε πριν λίγες ημέρες στις Βρυξέλλες από τον επικεφαλής του Οργανισμού Φατίχ Μπιρόλ και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
«Αρκετοί βασικοί παράγοντες θα μπορούσαν να κάνουν το 2023 μια ακόμη πιο σκληρή δοκιμασία» τονίζει η έκθεση. Οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Οι ρωσικές προμήθειες μπορεί να μειωθούν περαιτέρω. Αν και πολύ κάτω από τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι συνολικές ποσότητες φυσικού αερίου που παραδίδονται μέσω αγωγών από τη Ρωσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τη διάρκεια του 2022 αναμένεται να είναι περίπου 60 δισ. κυβικά μέτρα. Οι ρωσικές παραδόσεις μέσω αγωγών είναι πιθανό να είναι σημαντικά χαμηλότερες το 2023 και θα μπορούσαν να μηδενιστούν, αφήνοντας ένα ακόμη μεγαλύτερο κενό στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες προμήθειες φυσικού αερίου.
- Οι προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) θα είναι περιορισμένες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, συνολικά, αναμένεται να προσθέσει περίπου 40 δισ. κυβικά μέτρα στις δυνατότητες εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του 2023. Ωστόσο, μόνο περίπου 20 δισ. κυβικά μέτρα πρόσθετης προσφοράς LNG αναμένεται να εισέλθει στην αγορά κατά τη διάρκεια του έτους. Εντωμεταξύ, οι κινεζικές εισαγωγές μπορεί κάλιστα να ανακάμψουν από τα ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα που παρατηρήθηκαν το 2022, εντείνοντας τον ανταγωνισμό για τα φορτία LNG. Η ικανότητα της Ευρώπης να εξασφαλίσει υψηλότερες ποσότητες LNG το 2022 κατέστη δυνατή σε μεγάλο βαθμό λόγω της χαμηλότερης ζήτησης από την Κίνα.
- Οι ασυνήθιστα ήπιες θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν στην αρχή του φετινού χειμώνα ενδέχεται να μην διαρκέσουν. Κατά την εκτίμηση του ΙΕΑ, ο ήπιος καιρός στην Ευρώπη το φθινόπωρο του 2022 μείωσε τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά περισσότερο από 10 δισ. κυβικά μέτρα. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ο καιρός θα είναι το ίδιο μαλακός για το υπόλοιπο του χειμώνα ή για το 2023 συνολικά.
Ενεργειακή κρίση: Το «έλλειμμα» των 27 δισεκατομμυρίων bcm
Όπως υπολογίζουν οι εμπειρογνώμονες του ΙΕΑ, το 2023 η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντιμετωπίζει ένα κενό ζήτησης-προσφοράς που θα φτάσει τα 57 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.
Μέρος από αυτό το κενό θα το καλύψουν μέτρα που έχει λάβει ήδη η Ε.Ε. αλλά και μεμονωμένες χώρες, όπως τα μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, οι νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ και αντλιών θερμότητας, η ανάκαμψη της παραγωγής πυρηνικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Μετά από όλα αυτά, όμως, παραμένει ένα «έλλειμμα» ύψους περίπου 27 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου.
Για να καλυφθεί αυτό το έλλειμμα, οι εμπειρογνώμονες του ΙΕΑ προτείνουν στην ΕΕ μία σειρά από μέτρα.
- Ταχύτερη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης
Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει δράσεις όπως η αύξηση των ανακαινίσεων των σπιτιών και των πωλήσεων ενεργειακά αποδοτικών συσκευών, καλύτερη ενεργειακή χρήση στο δημόσιο τομέα και τις τοπικές κοινότητες, ενεργειακή αναβάμθιση των βιομηανικών εγκαταστάσεων.
- Ταχύτερη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Εδώ ο ΙΕΑ προτείνει να μειωθεί ο χρόνος χορήγησης αδειών για έργα ΑΠΕ, τονίζοντας ότι σήμερα περίπου 80 GW χερσαίων αιολικών και 150 GW ηλιακών φωτοβολταϊκών έργων βρίσκονται σε διάφορα στάδια αδειοδότησης στην ΕΕ. Ο ΙΕΑ προτείνει τη δημιουργία ένος συντονισμένου, απλοποιημένου και ψηφιακού συστήματος χορήγησης των αδειών σε κάθε χώρα, κατά τα πρότυπα των one-stop shop που λειτουργούν σε Δανία, Φινλανδία, Ιρλανδία και Σουηδία.
- Ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών
Ο ΙΕΑ τονίζει ότι οι διαγωνισμοί παραχώρησης πρέπει να προσαρμοστούν στις σημερινές συνθήκες. Για παράδειγμα, η Γαλλία προσάρμοσε τους κανόνες δημοπρασίας ώστε οι ανάδοχοι να μπορούν να αυξήσουν τη δυναμικότητα μετά τη δημοπρασία. Η Γερμανία αύξησε τον όγκο των δημοπρασιών για τα χερσαία αιολικά και τα φωτοβολταϊκά και αύξησε την αμοιβή για τα κατανεμημένα φωτοβολταϊκά.
- Προώθηση της ενσωμάτωσης των ΑΠΕ
Η επιτάχυνση της αδειοδότησης νέων υποδομών δικτύου, μαζί με μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας σχετικά με την κατάσταση του δικτύου σε επίπεδο διανομής θα βοηθήσουν την ανάπτυξη ΑΠΕ εκεί όπου χρειάζεται και είναι εφικτή. Επίσης, εξαιρετικά σημαντική είναι η ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης της επιπλέον ενέργειας που προσφέρουν οι ΑΠΕ.
- «Εξηλεκτρισμός» της θέρμανσης
«Το ένα τρίτο της ζήτησης φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση πηγαίνει στη θέρμανση των κτιρίων» σημειώνει η έκθεση. «Η αντικατάσταση λεβήτων αερίου με ηλεκτρική θέρμανση – κυρίως με αντλίες θερμότητας – προσφέρει μία λύση για να βελτιωθεί η ασφάλεια, η οικονομία αι η περιβαλλοντική απόδοση.»
- Στήριξη στην αλλαγή συμπεριφοράς
Όπως εκτιμούν οι εμπειρογνώμονες του ΙΕΑ, η εξοικονόμηση που κάνουν οι καταναλωτές έχει μειώσει κατά 3-10 δισ. κυβικά μέτρα την κατανάλωση φυσικού αερίου το 2022. Και προβλέπουν ότι οι αλλαγές συμπεριφοράς – που οδηγούνται από ρυθμιστικές παρεμβάσεις, ενημερωτικές εκστρατείες και τις υψηλές τιμές – θα μπορούσαν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση επιπλέον 5 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου το 2023.
Η συνολική ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να μειωθεί κατά περίπου 10% το 2022, δηλαδή κατά περίπου 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm).
Ενεργειακή κρίση: Ραντεβού με τα μπλακ άουτ από τον Ιανουάριο
Πρέπει να υποθέσουμε ότι θα υπάρξουν διακοπές ρεύματος το χειμώνα, είπε ο Τίσλερ – όχι μόνον λόγω έλλειψης ενέργειας, αλλά και λόγω στοχευμένης, προσωρινής διακοπής λειτουργίας των δικτύων από τους διαχειριστές, με στόχο την προστασία τους και την αποφυγή ενός γενικού μπλακ άουτ.
Ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται από τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο και μετά, οπότε υποθέτουμε ότι από τότε και μετά θα υπάρξουν διακοπές στην παροχή ρεύματος κατά τόπους για ορισμένο χρονικό διάστημα», σημείωσε ο επικεφαλής της Πολιτικής Προστασίας στη Γερμανία.
Ορισμένοι δήμοι και αρχές στη Γερμανία είναι πραγματικά υποδειγματικοί στην προετοιμασία για πιθανές διακοπές ρεύματος, με ακριβή σχέδια και εξασφαλίζοντας την παροχή ενέργειας με γεννήτριες έκτακτης ανάγκης στο χώρο. Άλλοι βρίσκονται σε πολύ χειρότερη θέση, δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι. Αυτό ποικίλλει, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις αρχές.
Όπως είπα, αναμένουμε βραχυπρόθεσμες, λεγόμενες διακοπές ρεύματος και όχι μακροχρόνιες, μεγάλης κλίμακας διακοπές ρεύματος. Αλλά η καλή προετοιμασία είναι επίσης σημαντική γι’ αυτό, σημειώνει.
Πριν από λίγους μήνες, η ευαισθητοποίηση αυτή ήταν πολύ χαμηλή, αναφέρει ο κος Τίσλερ, σύμφωνα με την εντύπωσή μου, επειδή η Γερμανία έχει βιώσει σχετικά λίγες σοβαρές κρίσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Εν τω μεταξύ, όμως, παρατηρώ ότι πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο τους πιθανούς κινδύνους.
Ενεργειακή κρίση: Λίγα τα καταφύγια
Ο κ. Τισλερ διαβεβαίωσε ότι δεν περιμένει να δει «συμβατικές εχθροπραξίες σε γερμανικό έδαφος στο ορατό μέλλον». Αλλά «ακόμη και αν ο πόλεμος διεξάγεται σε γειτονικές χώρες, η ζωή των Γερμανών επηρεάζεται άμεσα» σημείωσε.
Επεσήμανε ωστόσο ότι στο παρελθόν υπήρχαν περισσότερα καταφύγια στη Γερμανία, αλλά ακόμη και πριν από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου θα ήταν αρκετά για να προστατεύσουν το πολύ το 3% του πληθυσμού.
«Ετοιμάζουμε» σημείωσε ο κος Τίσλερ , μια γνωμοδότηση εμπειρογνωμόνων σχετικά με το ποιες εγκαταστάσεις που είναι ακόμη χρήσιμες θα μπορούσαν να διατηρηθούν.
«Δεν θέλω να προβλέψω το αποτέλεσμα, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα ξεκινήσουμε ένα πρόγραμμα κατασκευής καταφυγίων στη Γερμανία. Αυτό θα ήταν πολύ ακριβό και οι χρόνοι κατασκευής θα ήταν πολύ μεγάλοι. Αντίθετα, εστιάζουμε στο πώς οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να μετατραπούν σε καταφύγια.Μιλώ για υπόγεια γκαράζ, σήραγγες ή υπόγειες σιδηροδρομικές στοές» τόνισε.
Ενεργειακή κρίση: Δεν είναι αστείο – Αποθηκεύστε τρόφιμα
Οι αγορές προετοιμάζονται για μία νέα απότομη αύξηση των τιμών των τροφίμων, τη στιγμή που η Ρωσία αποφάσισε να αναστείλει τη συμμετοχή της στη συμφωνία για την επιθεώρηση των πλοίων με Ουκρανικά σιτηρά.
Η απρόβλεπτη μονομερής ανακοίνωση του Κρεμλίνου αναμένεται να προκαλέσει νέα επισιτιστική κρίση.
Ήδη τα futures για το σιτάρι στο Σικάγο σημείωσαν άλμα 5,8% και έφθασαν στα 8,77 δολάρια, ενώ νωρίτερα έπιασαν και τα 8,93 δολάρια.
Οι τιμές του καλαμποκιού και της σόγιας ενισχύθηκαν επίσης.
Η συμφωνία που επετεύχθη τον περασμένο Ιούλιο για την ελεύθερη μεταφορά σιτηρών από την Ουκρανία είχε περιορίσει την κατακόρυφη αύξηση των τιμών των τροφίμων παγκοσμίως.
«Οι τιμές των σιτηρών θα αγγίξουν νέα υψηλά», τόνισε ο Τσάρλι Σερνάτινγκερ, στέλεχος της ED&F Man Capital Markets Inc του Σικάγο.
Τόσο ο ΟΗΕ όσο και η Τουρκία έκαναν τα πάντα για να διασώσουν τη συμφωνία το περασμένο Σαββατοκύριακο.
Η Μόσχα, από την πλευρά της, έχει τονίσει πως θα λάβει αποφάσεις μόνο όταν ολοκληρώσει την έρευνά της όσον αφορά την επίθεση στο στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα.
Σημειωτέον πως το Κρεμλίνο κατηγορεί την Ουκρανία και το Ηνωμένο Βασίλειο πως έπληξαν το ρωσικό πολεμικό ναυτικό με drones, ενώ τονίζει πως η συμφωνία έχει ανασταλεί επ’ αόριστον.
Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τους αναλυτές, τα futures των αγροτικών προϊόντων δεν πρόκειται να καταγράψουν την ίδια δραματική αύξηση την οποία είχαν καταγράψει τον περασμένο Μάρτιο, αφού οι αγορές έχουν λάβει υπόψη την περιορισμένη προσφορά από την Ουκρανία.
«Οι παραγωγοί έχουν προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της αγοράς», τόνισε ο Ντέιβιντ Λαμπόρντ του International Food Policy Research Institute, προσθέτοντας πως «οι τιμές των σιτηρών ενδέχεται να καταγράψουν αύξηση της τάξης του 5%-10% τις επόμενες ημέρες όσο οι αγορές προσαρμόζονται στη νέα αυτή πραγματικότητα».
Η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας παράγει το 1/4 του παγκόσμιου, ετήσιου ποσοστού σιταριού και κριθαριού, 1/5 του παγκόσμιου ποσοστού καλαμποκιού και το μεγαλύτερο μέρος της ετήσιας παραγωγής ηλιέλαιου.
Εκτός από τη μείωση των εξαγωγών σιτηρών, η αναστολή της συμφωνίας θέτει σε κίνδυνο την κύρια οδό εξαγωγών λιπασμάτων μέσω της Μαύρης Θάλασσας η οποία είναι εξαιρετικά σημαντική για την ανάπτυξη των καλλιεργειών.
Παράλληλα, οι γεωργοί της περιοχής πρόκειται να βρεθούν αντιμέτωποι με έλλειψη δυνατότητας αποθήκευσης των σιτηρών τους, αφού τα ουκρανικά σιλό πρόκειται γρήγορα να γεμίσουν, σύμφωνα με τον Κρις Τραντ, αναλυτή της HedgePoint Global Markets.
Τέλος, σύμφωνα με τον Μάικλ Μάγκντοβιτς, αναλυτή της Radobank «οι Ουκρανοί γεωργοί δεν πρόκειται να φυτέψουν σιτηρά τα οποία δε θα μπορέσουν να πουλήσουν.
Η παρούσα κρίση θα συνεχιστεί και οι τιμές των σιτηρών θα παραμείνουν σε υψηλά σημεία για το εγγύς μέλλον».