Λάδι: Αύξηση 70% στην τιμή χονδρικής. Όταν καταγράφεται τόσο μεγάλη μείωση παραγωγής, είναι επόμενο η τιμή να εκτινάσσεται. Πόσο πωλείται στα Σούπερ μάρκετ το λάδι. Όλες οι λεπτομέρειες στο xristika.gr.
Τα προβλήματα στην παραγωγή του ελαιολάδου καλά κρατούν, με αποτέλεσμα οι προβλέψεις για περαιτέρω άνοδο της τιμής του να κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος.
Η αναθεωρημένη εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ρίχνει την ετήσια παραγωγή ελαιολάδου στην Ελλάδα ακόμη και κάτω από τους 180.000 τόνους κάτι που αν τελικά επιβεβαιωθεί, η περίοδος 2023-2024 θα αναδειχτεί η χειρότερη των τελευταίων πολλών ετών, χειρότερη ακόμη και από αυτήν της περιόδου 2018-2019.
Λόγω των απωλειών της Ελλάδας, η ευρωπαϊκή παραγωγή δεν αναμένεται να ανακάμψει ούτε κατά τη φετινή χρονιά. Με την Ισπανία να βελτιώνει κάπως την κατάσταση (σ.σ από την καταστροφική περυσινή σεζόν των 666.000 τόνων φέτος εκτιμάται αύξηση στους 766 χιλιάδες τόνους) και την Ιταλία να ανεβαίνει από τους 241.000 τόνους στους 289.000 τόνους, η συνολική ευρωπαϊκή παραγωγή δεν αναμένεται να ξεπεράσει τα 1,4 εκατομμύρια τόνους, όσα δηλαδή και την περσινή καταστροφική χρονιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι τη σεζόν 2021-2022, η Ευρώπη παρήγαγε 2,3 εκατομμύρια τόνους ελαιολάδου κάτι που σημαίνει ότι και φέτος, θα λείψουν περίπου 900.000 τόνοι.
Όταν καταγράφεται τόσο μεγάλη μείωση παραγωγής, είναι επόμενο -και δεδομένου ότι η ζήτηση για το βασικότερο μεσογειακό προϊόν διατροφής δεν έχει πέσει- η τιμή να εκτινάσσεται.
Οι παραγωγοί στην Ελλάδα μιλούν ήδη για αύξηση της τιμής παραγωγού ακόμη και πάνω από τα 9 ευρώ το κιλό με το ξεκίνημα του 2024. Στη Σπάρτη, με το ξεκίνημα της χρονιάς καταγράφηκε τιμή στα 9,4 ευρώ ενώ στις περισσότερες περιοχές της Κρήτης, το 2024 μπήκε με τιμή στα 9 ευρώ.
Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιβεβαιώνουν την έντονα ανοδική τάση. Με τον μέσο όρο της 5ετίας να διαμορφώνεται στα 318 ευρώ ανά 100 κιλά (περίπου 3,2 ευρώ το κιλό), τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν στο 1ο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, ανεβάζουν την τιμή στα 813 ευρώ, τιμή που συνιστά νέο ιστορικό υψηλό.
Λάδι: Άσχημα νέα για την Ελλάδα – Αυτό δεν το περίμενε κανείς
Μειωμένη παραγωγή και τιμές στον… Θεό. Ποιος θα περίμενε ότι το πιο αγνό προϊόν στην Ελλάδα, απαραίτητο για κάθε σπίτι, θα κυμαίνονταν σε τιμές… χρυσού. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr.
Για άλλη μια σεζόν θα συνεχιστεί το τρελό ανοδικό ράλι στις τιμές του «υγρού χρυσού» αναγκάζοντας τους καταναλωτές να μειώσουν τις ποσότητες του ελαιολάδου, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τη Δευτέρα.
Η παραγωγή της σεζόν που ξεκίνησε αυτό το μήνα αναμένεται να ανέλθει σε 1,5 εκατ. τόνους, μόλις 9% πάνω από πέρυσι, καθώς οι βασικοί παραγωγοί υπέστησαν μια δεύτερη ξηρασία, ανέφερε ο οργανισμός.
Σε συνδυασμό με τα σφιχτά αποθέματα, αυτό έχει ανεβάσει τις τιμές σε βασικές περιοχές καλλιέργειας, όπως η Jaen της Ισπανίας, σε επίπεδα ρεκόρ – και σχεδόν τριπλάσιες του μέσου όρου πενταετίας, σύμφωνα με το Bloomberg.
Η άνοδος αυτή διατήρησε το κόστος παρασκευής παραδοσιακών αγαπημένων προϊόντων όπως η πίτσα και η παέγια σε υψηλά επίπεδα, ακόμη και όταν ο πληθωρισμός αρχίζει να υποχωρεί αλλού.
Η κατανάλωση ελαιολάδου στην ΕΕ αναμένεται να μειωθεί κατά 6% την περίοδο 2023-24 και το μπλοκ θα εξάγει περίπου 10% λιγότερο από πέρυσι, σύμφωνα με τον οργανισμό.
Λάδι: Δείτε πού θα φτάσει η τιμή του «υγρού χρυσού» σε λίγες ημέρες
Η ακρίβεια και οι ελλείψεις παγκοσμίως λόγω κλιματικής αλλαγής θα… μας βγάλουν το λάδι – Πώς έφτασε η τιμή στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Οι ειδικοί δεν βλέπουν μείωση για την επόμενη διετία – τριετία. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr.
Είναι τρομερός ο τρόπος με τον οποίο οι αρχαίοι Ελληνες αποδεικνύουν μέχρι και σήμερα, χιλιάδες χρόνια μετά, τη διαχρονικότητα της σοφίας τους.
Για παράδειγμα, ο Ομηρος είχε χαρακτηρίσει το ελαιόλαδο «υγρό χρυσό», χαρακτηρισμός ο οποίος σήμερα είναι πιο επίκαιρος από ποτέ… «Κρίση του ελαιολάδου».
Κρατήστε αυτές τις τρεις λέξεις. Είναι ο καινοφανής όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση κατά την οποία το ελαιόλαδο αυξάνεται με εκρηκτικούς ρυθμούς και εξαφανίζεται από την αγορά με ακόμα εκρηκτικότερους.
Οι ασυνήθιστες καιρικές συνθήκες και οι καταστροφικές πυρκαγιές έπληξαν την παραγωγή, οδηγώντας τις τιμές σε τρομακτικά επίπεδα, κάτι που προοιωνίζεται ακόμα πιο δύσκολες περιόδους, καθώς όλα δείχνουν πως η ακρίβεια στο ελαιόλαδο και η παγκόσμια έλλειψη σε αυτό θα… μας βγάλουν το λάδι.
Ας ξεκινήσουμε με τη γλώσσα των αριθμών: η τιμή του ελαιολάδου αυξάνεται με τόσο γοργούς ρυθμούς που είναι δύσκολο να το πιστέψει κανείς:
Τον περασμένο Απρίλιο έφτασε σε υψηλό δεκαετίας, τον Μάιο σε υψηλό 26 ετών και στις αρχές Αυγούστου στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Η έκφραση ότι «πληρώνουμε χρυσό το λάδι» παύει να είναι ένα κλισέ υπερβολής.
Με μέση τιμή στα 8.500 δολάρια -125% ακριβότερο σε σχέση με πέρυσι– ένας μετρικός τόνος ελαιολάδου κοστίζει σήμερα τουλάχιστον 10 φορές περισσότερο από έναν μετρικό τόνο «μαύρου χρυσού», αργού πετρελαίου δηλαδή, και είναι ακριβότερος κατά 6 φορές σε σχέση με το 2019.
Καλύτερα να κρατηθείτε λένε οι ειδικοί του χώρου, καθώς η τιμή του λαδιού μόλις άρχισε να ξεφεύγει και, αν τα πράγματα συνεχίσουν έτσι, θα εκτοξευτεί σε τόσο δυσθεώρητα ύψη που θα μετατρέψει τον «υγρό χρυσό», όπως αποκαλείται ξανά πια (αλλά για άλλους λόγους) το ελαιόλαδο, σε σπάνιο προϊόν υπερπολυτελείας, καθώς οι παραγωγοί δεν βλέπουν βελτίωση των συνθηκών για την επόμενη διετία – τριετία.
Λάδι: Κλίμα και καταστροφές
Οπως κάθε κρίση, έτσι κι αυτή είναι πολυπαραγοντική. Το «triggering event», δηλαδή το γεγονός που αποτέλεσε το τράβηγμα της σκανδάλης για να εκτοξευτούν οι τιμές του ήταν οι ασυνήθιστες καιρικές συνθήκες. Μετά από μια καλή χρονιά -από άποψη εσοδείας, που ήταν η περσινή- ακολούθησε παρατεταμένο ψύχος που «μπέρδεψε» τα ελαιόδεντρα.
Τη μεγάλη ζημιά, όμως, την έκανε η μεγάλη σε διάρκεια ξηρασία και τα ακραία σε ένταση και διάρκεια κύματα ζέστης το φετινό καλοκαίρι κυρίως στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου – και συγκεκριμένα στους τρεις μεγαλύτερους ελαιοπαραγωγούς του πλανήτη, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα.
Τα ελαιόδεντρα έχουν την τάση να ρίχνουν τους καρπούς τους ή να παράγουν λιγότερους σε περιόδους ξηρασίας και ζέστης για να διατηρήσουν τα επίπεδα υγρασίας τους και να επιβιώσουν. Αυτό έκαναν φέτος, με τη λεπτομέρεια όμως ότι την ακραία ζέστη και ξηρασία διαδέχθηκαν άλλα ακραία φαινόμενα, όπως πλημμύρες, χαλάζι -μέχρι και σε μέγεθος πορτοκαλιού!- και θυελλώδεις άνεμοι που προκάλεσαν μεγάλη ζημιά στα ελαιόδεντρα.
Σε όσα δηλαδή γλίτωσαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές που μαίνονταν και μαίνονται αυτό το καλοκαίρι (μόνο στη Ρόδο κάηκαν 50.000) στις τρεις χώρες που αποτελούν τους κύριους παραγωγούς ελαιολάδου για τον πλανήτη.
Αυτά τα κακά νέα -τα οποία αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή– έπληξαν πρωτίστως την Ισπανία, όπου οι τιμές πήραν φωτιά.
Η παραγωγή μειώθηκε τόσο πολύ -από τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας να ανέρχεται στα 1,3 εκατομμύρια μετρικούς τόνους, σε λιγότερους από 620.000 μετρικούς τόνους φέτος- που η χώρα αναγκάστηκε να στραφεί σε εισαγωγές κυρίως από την Ελλάδα, καθώς αδυνατεί να καλύψει ακόμα και την εσωτερική της ζήτηση.
Σε εισαγωγές από την Ελλάδα προσέφυγε και η Ιταλία για να καλύψει τη ζήτηση της αγοράς της, αλλά και των εξαγωγέων, καθώς οι ίδιοι παράγοντες οδήγησαν σε δραματική μείωση της παραγωγής. Εδώ να σημειώσουμε ότι στην παραγωγή ελαίου συνήθως μια πολύ καλή χρονιά ακολουθείται από μια περιορισμένη παραγωγή – και η προηγούμενη χρονιά ήταν καλή για την Ισπανία και την Ιταλία.
Mε την πραγματική μείωση να μην μπορεί να υπολογιστεί πριν από τον ερχόμενο Οκτώβριο, παράγοντες, όπως το Παγκόσμιο Συμβούλιο Λαδιού, προβλέπουν ότι η ευρωπαϊκή παραγωγή ελαιολάδου θα μπορούσε να βυθιστεί κατά 700.000 μετρικούς τόνους, μείωση κατά 30% σε σχέση με τον μέσο όρο παραγωγής στην πενταετία και κατά παραπάνω από 20% παγκοσμίως σε επίπεδο 11μηνου (Οκτώβριος 2022 με Σεπτέμβριο 2023).
Ομως ούτε και αυτά είναι τα χειρότερα, λένε οι επιστήμονες, οι οποίοι προειδοποιούν ότι οι φετινές ζημιές από τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν προκαλέσει «μακροπρόθεσμες ζημιές» στα ελαιόδεντρα, ενώ οι παραγωγοί, σε απόγνωση, λένε ότι «το μόνο που λείπει είναι ένα ακόμα ζεστό καλοκαίρι». Το πιο ακραίο σενάριο αναφέρει ότι στα αμέσως επόμενα χρόνια η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου ακόμα και κατά 90%!
Φυσικά, εδώ εισέρχεται και ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, αλλά και η αχόρταγη ανθρώπινη φύση. Με τη ζήτηση του ελαιολάδου να αυξάνεται εκρηκτικά από τις μεγαλύτερες αγορές του πλανήτη και το προσφερόμενο προϊόν να μειώνεται απότομα, είναι λογικό ότι θα οδηγηθούμε σε αύξηση της τιμής.
Οπως και λογικό είναι ότι σε αυτή την αύξηση του κόστους θα παίξουν τον ρόλο τους και οι ανατιμήσεις σε γεωργικά προϊόντα, φυτοφάρμακα, καύσιμα και γενικά κόστη παραγωγής, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και του καλπάζοντα πληθωρισμού. Επειδή, λοιπόν, στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται, οι παραγωγοί -σε όλο τον κόσμο- γκρινιάζουν ότι παρά τις ανατιμήσεις, το κέρδος τους δεν έχει αλλάξει. Εχει αλλάξει ωστόσο (διπλασιαστεί, για την ακρίβεια) το κέρδος των… συνήθων υπόπτων, των μεσάζοντων από το χωράφι μέχρι το ράφι.
Λάδι: Ο Αλλάχ χαμογελά… στην Τουρκία
Στη Μέση Ανατολή, το πιο καυτό commodity, αυτό το διάστημα, είναι το ελαιόλαδο. Στον Λίβανο -μια χώρα με όχι μεγάλη παραγωγή- εκφράζονται φόβοι ότι η (μαστιζόμενη από πρωτοφανή κρίση) χώρα θα ξεμείνει πολύ σύντομα από ελαιόλαδο.
Οσο απίστευτο και αν φαίνεται, στις αρχές Ιουλίου μια ισπανική εταιρεία έσπευσε στη χώρα και αγόρασε όλα -μέχρι την τελευταία σταγόνα- τα αποθέματα χύμα λαδιού από τις αποθήκες των παραγωγών και συνεταιρισμών.
Στην Τυνησία, η τιμή του έξτρα παρθένου ελαιολάδου αυξήθηκε κατά περισσότερο από 100% σε έναν μήνα. Κι αυτό γιατί σχεδόν το σύνολο της παραγωγής της -περίπου το 95% ή 200.000 μετρικοί τόνοι- σε μια χρονιά κακής παραγωγής, πουλήθηκε ήδη σε παραγωγούς του εξωτερικού.
Είναι συνηθισμένο για την Τυνησία να εξάγει το ελαιόλαδό της σε Ισπανία και Ιταλία, όπου αυτό αναμειγνύεται με άλλα, τοπικά έλαια και πωλείται υπό ισπανική ή ιταλική ετικέτα.
Η Συρία -4ος μεγαλύτερος ελαιοπαραγωγός του κόσμου μέχρι το ξέσπασμα του πολέμου- αυξάνει ξανά την παραγωγή της για να επωφεληθεί της ζήτησης, ενώ στην Ιορδανία οι παραγωγοί σχολιάζουν ότι «μερικές φορές, ο Αλλάχ σου χαμογελά».
Εκεί φύεται το ελαιόδεντρο Ναμπάλι, το οποίο δεν επιβιώνει απλά στην ξηρασία, αλλά… μεγαλουργεί χωρίς πότισμα, αφού καλλιεργείται ακόμα και στην έρημο. Η χώρα δεν καταγράφει πτώση της παραγωγής, όμως οι τοπικοί συνεταιρισμοί έχουν κρατήσει «μερικές χιλιάδες μετρικούς τόνους» στις αποθήκες, σκοπεύοντας να τους πουλήσουν στην… κατάλληλη τιμή, την κατάλληλη στιγμή, στη Δύση.
Στην Τουρκία η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη για ελαιόλαδο από τους Ευρωπαίους που η κυβέρνηση Ερντογάν επέβαλε επιπλέον φόρο στις εξαγωγές.
Οι Τούρκοι παραγωγοί ελαιολάδου νιώθουν να βλέπουν αυτό το «χαμόγελο του Αλλάχ», καθώς ο υπερπληθωρισμός έχει κάνει ανταγωνιστικό τιμολογιακά το προϊόν τους και, σε μια χρονιά όπου η υποτίμηση της λίρας έδειχνε να τους οδηγεί στην οικονομική καταστροφή, η ακραία μεγάλη ζήτηση τους βοηθά να διασωθούν με αύξηση των εξαγωγών.
Αν και τις περισσότερες φορές οι εξαγωγές κατευθύνονται χύμα σε ευρωπαϊκές αγορές για ανάμειξη με τοπικά έλαια και… βάπτισή τους, οι Τούρκοι ευελπιστούν ότι η αυξανόμενη έλλειψη των τριών ποιοτικότερων και ακριβότερων ελαιόλαδων (ισπανικά, ιταλικά, ελληνικά) από την αγορά, θα βοηθήσει την ανάπτυξη της δικής τους ετικέτας.
Λάδι: Η προηγούμενη κρίση και οι Κροίσοι
Οι πιο ενημερωμένοι θα παρατηρήσουν ότι δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται μια τέτοια κρίση έλλειψης και ακρίβειας στο ελαιόλαδο. Και τη σεζόν 2014-15, η Μεσόγειος και, κυρίως, η Ισπανία είχαν πληγεί από ξηρασία και η παραγωγή είχε μειωθεί δραματικά.
Μόνο η Ισπανία, εκείνη τη χρονιά, 0,83 εκατομμύρια τόνους έναντι 1,77 εκατομμυρίων την αμέσως προηγούμενη σεζόν. Τις ζημιές της ξηρασίας σε Ισπανία και Ιταλία το 2014 (η δεύτερη παρήγαγε λιγότερους από 0,3 εκατομμύρια τόνους, έναντι 0,46 την προηγούμενη χρονιά καθώς επλήγη και από ένα βακτήριο που κατέστρεψε τα ελαιόδεντρα στην Απουλία), κάλυψε, σε ένα μέρος, η καλή παραγωγή εκείνη τη χρονιά της Ελλάδας και της Τυνησίας. Δεν ήταν όμως αρκετή για να καλύψει τη ζήτηση.
Οι τιμές εκτοξεύτηκαν, από περίπου 2.000 ευρώ ανά τόνο το 2014, στα 3.500 ευρώ ανά τόνο, όμως επ’ ουδενί δεν προέκυψε κρίση. Γιατί συνέβη αυτό; Κυρίως επειδή οι χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση ελαιολάδου (Ιταλία) και κατά κεφαλή κατανάλωση ελαιολάδου (Ελλάδα) αντέδρασαν σε επίπεδο διατροφικών συνηθειών.
Η κατανάλωση σε αυτές τις αγορές -όπως και πολλές ακόμα- μειώθηκε κατακόρυφα, ανάλογα της αύξησης της τιμής του ελαιόλαδου, με τους καταναλωτές να το αντικαθιστούν με άλλα είδη ελαίων, όπως το ηλιέλαιο και καλαμποκέλαιο. Αυτό, εξηγούν οι αναλυτές, σήμερα είναι αδύνατο να συμβεί.
Ο ένας λόγος είναι ότι ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλιελαίου στον κόσμο, η Ουκρανία, έχει μειώσει δραματικά την παραγωγή και εξαγωγή λαδιού και ο άλλος ότι έχουν αλλάξει οι αγορές που έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση.
Δικαίως η Rabobank Food & Agribusiness Research προέβλεπε από το 2013, στην έκθεσή της «Η παγκοσμιοποίηση της ζήτησης ελαιόλαδου» ότι το λάδι θα γίνει ο επόμενος «υγρός χρυσός». Γιατί οι αναδυόμενες αγορές έμελλαν να κάνουν το ελαιόλαδο το πιο hot commodity. Η ζήτηση του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου και ειδικά από συγκεκριμένες χώρες όπως η Ελλάδα και η Τουρκία -πολύ δε από συγκεκριμένες περιοχές όπως η Καλαμάτα- έχει εκτοξευτεί στις μεγαλύτερες πληθυσμιακά αγορές του πλανήτη. Την Ινδία και την Κίνα.
Στην πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, η μεσαία τάξη αυξάνει τα εισοδήματά της και αλλάζει διατροφικές συνήθειες, διψώντας για την υγιεινή μεσογειακή διατροφή, ενώ στην Κίνα το ελαιόλαδο -και δη το ελληνικό- είναι εξαιρετικά δημοφιλές. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η στροφή προς υγιεινότερο τρόπο ζωής έχει ωθήσει στη χρήση του μεσογειακού ελαιόλαδου ακόμα και σε… καφέδες από τα Starbucks, ενώ γιγαντιαία είναι η ζήτηση στις πλουσιότερες αραβικές χώρες.
Το Ντουμπάι -εκεί όπου τα ελληνικά ελαιόλαδα πρωταγωνιστούν στους διαγωνισμούς γευσιγνωσίας και γκουρμέ φαγητού, παίρνοντας χρυσές και πλατινένιες διακρίσεις- εξελίσσεται σε έναν από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ελαιολάδου στον πλανήτη. Για τους εύπορους Αραβες θεωρείται πλέον must η προσθήκη μεσογειακού ελαιολάδου στη διατροφή τους.
Εχει τέτοια ζήτηση η ελιά στη Μέση Ανατολή, που στο Ντουμπάι κροίσοι πληρώνουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για να εισάγουν μια μικρή ελιά από την Ελλάδα, με την οποία θα διακοσμήσουν -ως σύμβολο πλούτου και υγείας- τα σπίτια ή και τις επιχειρήσεις τους.
Στις αραβικές, αλλά και σε άλλες αγορές, θραύση κάνουν τα προϊόντα υπερπολυτελείας με ελαιόλαδο. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του «χρυσού ελαιολάδου 24Κ». Πρόκειται για έξτρα παρθένο ελαιόλαδο κορυφαίας ποιότητας, το οποίο αναμειγνύεται με φύλλα βρώσιμου χρυσού και πωλείται σε… ανάλογη τιμή ως γαστριμαργική εμπειρία για λίγους.
Για παράδειγμα, με 69 δολάρια μπορεί κανείς να πάρει 500 ml ελαιολάδου από τους πρόποδες του Ολύμπου, με φύλλα χρυσού…
