Κραχ: Χρέη που χτυπούν ρεκόρ, επιτόκια απίστευτα υψηλά, αυξημένες δαπάνες για υγιειονομική περίθαλψη και αυξημένο κόστος για συντάξεις φουντώντουν τα σενάρια για νέα τεράστια οικονομική κρίση στις αγορές.
Οι κυβερνήσεις των Ευρωπαϊκών χωρών έχουν τεράστι δάνεια, με τους επενδυτές να ζητούν υψηλότερα επιτόκια για να αγοράσουν μακροπρόθεσμα ομόλογα.
Την ίδια ώρα οι τράπεζες ζητούν μεγαλύτερη προσοχή στα δημόσια οικονομικά.
Η αύξηση του παγκόσμιου χρέους κατά 10 τρισ. δολάρια το πρώτο εξάμηνο του έτους, στα επίπεδα – ρεκόρ των 307 τρισ. δολαρίων, προήλθε σε ποσοστό 80% από τις ανεπτυγμένες οικονομίες, υπολόγισε το Institute of International Finance.
Οι χώρες που προβληματίζουν περισσότερο είναι οι ΗΠΑ, η Ιταλία και η Βρετανία, σύμφωνα με το Reuters.
Το εύθραστο περιβάλλον με τα υψηλότερα επιτόκια και τη μειωμένη στήριξη από τις κεντρικές τράπεζες, αυξάνει τον κίνδυνο ένα λάθος πολιτικής να προκαλέσει αναταραχή στις αγορές όπως έδειξη η μίνι κρίση της Βρετανίας το 2022.
Ο Peter Praet, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, είπε ότι ενώ τα χρέη φαίνονται βιώσιμα, οι προοπτικές είναι ανησυχητικές, με δεδομένες τις μακροπρόθεσμες ανάγκες δαπανών.
«Μπορείς να πάρεις πολλές, πολλές χώρες σήμερα και θα δεις ότι δεν βρισκόμαστε μακριά από μια δημοσιονομική κρίση», είπε ο Praet στο Reuters.
«Εάν έχουμε ένα ατύχημα ή έναν συνδυασμό γεγονότων, τότε μπαίνουμε σε μία αρνητική μη γραμμική διαδικασία. Αυτό είναι κάτι που είναι μία πραγματική πιθανότητα».
«Τα επίπεδα των ελλειμμάτων και των χρεών μας προβληματίζουν», λέει ο Daniel Ivascyn, επικεφαλής επενδύσεων του γίγαντα των ομολόγων PIMCO, ο οποίος είναι επιφυλακτικός απέναντι στα μακροπρόθεσμα ομόλογα.
Μακροπρόθεσμα, «οι τροχιές των κρατικών χρεών αποτελούν την μεγαλύτερη απειλή για την μακροοικονομική και χρηματοοικονομική σταθερότητα», λέει στο Reuters ο Claudio Borio, της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών.
Ο Olivier Blanchard, που είναι ανώτερος εταίρος Peterson Institute for International Economics, ανησυχεί περισσότερο για τις ΗΠΑ, λόγω των μεγάλων ελλειμμάτων αλλά και της διαφωνίας των κομμάτων για τον προϋπολογισμό.
«Πώς τελειώνει αυτό; Υποψιάζομαι όχι με μία χρεοκοπία, αλλά όταν οι αγορές αρχίζουν να αντανακλούν τις ανησυχίες τους στις τιμές των αμερικανικών κρατικών ομολόγων, τελειώνει με μια πολιτική κρίση και μία πιθανώς βίαιη προσαρμογή», εξηγεί ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Ο ιδρυτής της εταιρείας hedge fund Bridgewater Associates, Ray Dalio, περιμένει μια αμερικανική κρίση χρέους.
Πάντως, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Janet Yellen, είπε πρόσφατα στην Wall Street Journal ότι η κυβέρνηση είναι αφοσιωμένη σε μία «βιώσιμη δημοσιονομική πολιτική» και ο προϋπολογισμός θα μπορούσε να αναθεωρηθεί για να το διασφαλίσει αυτό.
Στην Ευρώπη, το ύψους 2,4 τρισ. ευρώ χρέος της Ιταλίας βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής, καθώς το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει ότι τα υψηλά χρέη αφήνουν τις κυβερνήσεις ευάλωτες σε μια κρίσ
Το risk premium των ομολόγων της αυξήθηκε αυτό τον μήνα, καθώς η Ιταλία μείωσε τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη και αύξησε εκείνες για το έλλειμμα. Η Scope Ratings προειδοποίησε ότι η χώρα κινδυνεύει να μην είναι επιλέξιμη για ένα κρίσιμο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ.
Σύμφωνα με το Reuters, ένα σημείο καμπής για την Ιταλία θα ήταν εάν χάσει την αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας.
Η Moody’s την τοποθετεί ένα σκαλοπάτι πάνω από το junk με αρνητικές προοπτικές και έχει προγραμματίσει review για τον Νοέμβριο.
Εάν το ιταλικό χρέος αυξηθεί περαιτέρω, μία υποβάθμιση γίνεται πιο πιθανή. Αυτό κινδυνεύει να έχει «σημαντικές επιπτώσεις» για την Ν. Ευρώπη, σύμφωνα με τον Jim Leaviss της M&G Investments.
Σε Βρετανία, ΗΠΑ και Ιταλία, το χρέος βρίσκεται κοντά ή έχει ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ, ενώ η γήρανση του πληθυσμού, η κλιματική κρίση και οι πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή σημαίνουν ότι οι δαπάνες θα αυξάνονται στο μέλλον.
Η εκτίναξη των τόκων, λόγω της αύξησης των επιτοκίων, εντείνει τις πιέσεις. Στις ΗΠΑ, οι πληρωμές τόκων θα αυξηθούν από το 2,5% στο 3,6% του ΑΕΠ έως το 2033 και στο 6,7% έως το 2053.
Στη Βρετανία, το κόστος των τόκων αναμένεται να αυξηθεί στο 7,8% των εσόδων έως το 2027-2028, από 3,1% το 2020-2021.
Ακόμα και οι πληρωμές τόκων της Γερμανίας έχουν 10πλασιαστεί από το 2021, σχεδόν στα 40 δισ. ευρώ.
Οι φόροι πρέπει να αυξηθούν, ειδικά στις ΗΠΑ και τη Βρετανία, ενώ κάποιες περικοπές δαπανών είναι αναπόφευκτες, τονίζουν οι οικονομολόγοι.
Η επικεφαλής οικονομολόγος του ΟΟΣΑ, Clare Lombardelli, προειδοποίησε ότι δεν εφαρμόζονται αρκετές μεταρρυθμίσεις, με τις καθυστερήσεις να πλήττουν την ικανότητα των κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν μελλοντικά σοκ.
Η ημερομηνία για το νέο κραχ
Όπως είπε ο οικονομολόγος της LBBW, Moritz Kraemer, «εάν συνεχίσουμε έτσι θα δούμε μία κρίση την επόμενη δεκαετία».
Τράπεζες: Κάτι περίεργο… τρέχει – Έρχεται νέο κραχ στην Ελλάδα;
Τράπεζες: Αβεβαιότητα επικρατεί στο τραπεζικό πεδίο με τις αποκρατικοποιήσεις να καθυστερούν!
Νέα δεδομένα για τις δύο μεγάλες τραπεζικές αποκρατικοποιήσεις, της Εθνικής και της Τρ. Πειραιώς, φαίνεται ότι έχει δημιουργήσει η αβέβαιη πορεία του ελληνικού χρηματιστηρίου και η εξασθένηση του διεθνούς επενδυτικού ενδιαφέροντος, με αποτέλεσμα να ανατρέπεται ο σχεδιασμός για ένα μεγάλο placement μετοχών της Εθνικής μέσα στον Οκτώβριο.
Πάντως, η διοίκηση της Alpha Bank κάνει κινήσεις για να επιταχύνει τη διάθεση του μικρού πακέτου μετοχών της, που εξακολουθεί να κρατά το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι το ΤΧΣ περιμένει από τους ξένους συμβούλους του, με πρώτο τον οίκο Rothchild που έχει αναλάβει τον ρόλο του συμβούλου στρατηγικής, να «ανάψει πράσινο» για την κρίσιμη συναλλαγή, που αφορά τη διάθεση του 20% των μετοχών της Εθνικής -από το 40% που κρατά συνολικά το ΤΧΣ.
Προς το παρόν, παραμένει αβέβαιο αν θα «ανάψει πράσινο» για να προχωρήσει το placement μέσα στον Οκτώβριο, καθώς το τελευταίο διάστημα έχουν επιδεινωθεί οι συνθήκες στο χρηματιστήριο, οι ξένοι επενδυτές είναι σταθερά εδώ και αρκετούς μήνες καθαροί πωλητές και ο τραπεζικός δείκτης στο ΧΑ υποχωρεί περισσότερο από 10% μέσα στον Σεπτέμβριο.
Παράγοντας της αγοράς εκτιμούν ότι ακόμη και σε αυτές τις συνθήκες, το placement θα μπορούσε να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί, όμως είναι πολύ πιθανό η τιμή διάθεσης των μετοχών να μην είναι η επιθυμητή από το ΤΧΣ και την κυβέρνηση, η οποία θα βρισκόταν εκτεθειμένη σε επικρίσεις για μια βεβιασμένη αποκρατικοποίηση, τη στιγμή που έχει χρονικό περιθώριο από τον νόμο μέχρι το 2025 για να ολοκληρωθεί η αποεπένδυση του ΤΧΣ από τις τράπεζες.
Για τις τραπεζικές αποκρατικοποιήσεις και τον χρόνο που προγραμματίζεται να γίνουν ρωτήθηκε σήμερα σε συνέντευξη Τύπου ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, ο οποίος εύλογα απέφυγε να κάνει πολλές ειδικές αναφορές σε ένα θέμα που άπτεται των συνθηκών στις αγορές, ενώ από την απάντησή του, όπου έκανε λόγο για «τους επόμενους μήνες», πολλοί συμπεραίνουν ότι έχει ανατραπεί ο σχεδιασμός για placement μετοχών της Εθνικής μέσα στον Οκτώβριο.
Ο υπουργός ξεκαθάρισε, πάντως, ότι η κυβέρνηση περιμένει την καθοδήγηση των συμβούλων.
Την ώρα που όλα δείχνουν ότι οι μεγάλες τραπεζικές αποκρατικοποιήσεις καθυστερούν, για τις μικρότερες συναλλαγές, που θεωρούνται και ευκολότερες, το κλίμα είναι εντελώς διαφορετικό.
Η απόκτηση των μετοχών της Eurobank από την ίδια την τράπεζα έχει ήδη δρομολογηθεί, ενώ κινητικότητα αναπτύσσει και η Alpha Bank, που βρίσκεται σε άτυπες συζητήσεις με το ΤΧΣ για μια διάθεση του 9% των μετοχών της από το Ταμείο σε επενδυτές που έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους προς τη διοίκηση της τράπεζας.
Προς το παρόν το Ταμείο δεν έχει απαντήσει θετικά στη διοίκηση της Alpha Bank, καθώς αρχικά προγραμματιζόταν να προηγηθεί το placement των μετοχών της Εθνικής.
Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν πηγές με γνώση του θέματος, δεν μπορεί να γίνει διάθεση των μετοχών σε επιλεγμένους επενδυτές, αν δεν προηγηθεί μια ανοικτή διαδικασία υποβολής προσφορών, ώστε να εξασφαλισθεί το βέλτιστο τίμημα.
Δεν έχει γίνει γνωστό, αλλά θεωρείται βέβαιο από πολλούς, ότι μέρος των μετοχών που κατέχει το ΤΧΣ θα ενδιαφερθεί να αποκτήσει ο τρίτος τη τάξει μέτοχος της Alpha Bank, ο Ολλανδός Χέντρικ Χόλντερμαν.
Ο Χόλντερμαν, που έγινε γνωστός στην Ελλάδα από την εξαγορά της Ελλάκτωρ, ελέγχει μέσω του επενδυτικού ταμείου διαχείρισης της περιουσίας του πάνω από 5% και είναι τρίτος μεγαλύτερος μέτοχος μετά το ΤΧΣ και τα funds του Αμερικανού επενδυτή Τζον Πόλσον.