«Βόμβα» από την Ευρώπη: Τέλος τα μετρητά – Πώς θα γίνονται οι συναλλαγές

Μετρητά: Οι σκανδιναβικές χώρες της Ευρώπης είναι περισσότερο προετοιμασμένες για ένα μέλλον όπου τα μετρητά δεν θα χρησιμοποιούνται πλέον στις συναλλαγές σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, σύμφωνα με μια νέα ανάλυση.

Η Finansplassen, ένας νορβηγικός ιστότοπος οικονομικών πληροφοριών, συγκέντρωσε στοιχεία από την Παγκόσμια Τράπεζα, τη Eurostat και άλλες τράπεζες δεδομένων που είναι διαθέσιμες στο κοινό για να εξετάσει πόσο προσαρμοσμένη ήταν κάθε ευρωπαϊκή χώρα στο να αφήσει τους ανθρώπους να πληρώνουν χωρίς μετρητά.

Αξιολόγησαν τον αριθμό των διαθέσιμων ΑΤΜ και τερματικών πληρωμών ανά 100.000 κατοίκους, το όριο που μπορούν να ξοδέψουν οι κάτοχοι καρτών κατά τις ανέπαφες αγορές και τον αριθμό των ατόμων που κάνουν ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές.

Λιγότερα ΑΤΜ σημαίνει ότι η χώρα εξαρτάται λιγότερο από τα μετρητά και ένας μεγαλύτερος αριθμός τερματικών πληρωμών σημαίνει ότι υπάρχει “μεγαλύτερη υποδομή,” για ηλεκτρονικές μεταφορές, σύμφωνα με εκπρόσωπο της Finansplassen. Η ανάλυσή τους έδειξε ότι η Νορβηγία είναι η πιο προετοιμασμένη για ένα μέλλον χωρίς μετρητά: έχει έναν από τους χαμηλότερους αριθμούς ΑΤΜ και περίπου το 96% του πληθυσμού κάνει ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές, σύμφωνα με την ανάλυση.

Η Φινλανδία και η Δανία έρχονται δεύτερες και τρίτες στην ανάλυση, επειδή διαθέτουν περισσότερα ΑΤΜ από τη Νορβηγία και ελαφρώς λιγότερα τερματικά πληρωμών, αλλά περίπου το ίδιο ποσοστό ανθρώπων που χρησιμοποιούν την ηλεκτρονική τραπεζική.

Η Ολλανδία, η Σουηδία, η Ισλανδία, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Κύπρος και η Ελβετία συμπληρώνουν την πρώτη δεκάδα της ανάλυσης, ενώ η Αρμενία, η Γεωργία και η Γερμανία είναι οι λιγότερο προσαρμοσμένες στα συστήματα χωρίς μετρητά. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η χώρα βρίσκεται στην 21η θέση με 64 ATM και 2.369 POS ανά 100.000 κατοίκους, ενώ σύμφωνα πάντα με τα διαθέσιμα στοιχεία το 52% των πολιτών χρησιμοποιεί internet banking.

Σύμφωνα με τη μελέτη, πέντε από τις 10 κορυφαίες χώρες χωρίς μετρητά είναι σκανδιναβικές. Οι χώρες αυτές βρίσκουν τα συστήματα χωρίς μετρητά «χρήσιμα» επειδή τα συστήματα αυτά βοηθούν να ξεπεραστούν κάποιες από τις προκλήσεις τους, όπως η αραιοκατοίκηση ή οι δύσκολες καιρικές συνθήκες που καθιστούν τις παραδοσιακές πληρωμές λίγο πιο δύσκολες. Επίσης έχουν υψηλή εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς και μικρό πληθυσμό, γεγονός που διευκολύνει τη δοκιμή νέων πολιτικών.

Το 2016, η μεγαλύτερη τράπεζα της Νορβηγίας DNB ζήτησε να σταματήσει η χρήση μετρητών επειδή ανησυχούσε για παράνομες δραστηριότητες όπως το ξέπλυμα χρήματος, σύμφωνα με τον Independent. Περίπου την ίδια εποχή, οι καταναλωτές συνέρρευσαν στο Vipps MobilePay, ένα “σκανδιναβικό πορτοφόλι για κινητά” που επιτρέπει στους πελάτες τους “να στέλνουν χρήματα τόσο εύκολα όσο η αποστολή ενός μηνύματος”, σύμφωνα με τον ιστότοπό τους.

Στη Δανία, οι πληρωμές με μετρητά θα αποτελούν μόνο το 8% του συνόλου των συναλλαγών στη χώρα το 2023, σύμφωνα με έγγραφο της εθνικής τράπεζας. Οι Δανοί είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων επειδή ο αγοραστής “έχει πάντα μαζί του το κινητό του” και μπορεί εύκολα να βρει το ακριβές ποσό που χρειάζεται για να πληρώσει, αναφέρει η έκθεση.

Η πανδημία COVID-19 αύξησε τις πληρωμές χωρίς μετρητά σε όλο τον κόσμο, ανεβαίνοντας από 91 κατά μέσο όρο πληρωμές χωρίς μετρητά ανά άτομο κάθε χρόνο το 2017 σε περίπου 135 το 2020, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) διαπίστωσε παρόμοια τάση στην Ευρώπη. Μια έρευνα του 2023 έδειξε ότι το 59% των συναλλαγών το 2022 έγιναν με μετρητά, από 72% το 2019.

Η πλειονότητα των καταναλωτών στην Ευρώπη προτιμά να πληρώνει με κάρτες ή άλλους τρόπους πληρωμής χωρίς μετρητά, επειδή είναι πιο βολικό, συνεχίζει η έρευνα.

Ωστόσο, το 60% των ερωτηθέντων εξακολουθούσαν να δηλώνουν ότι επιθυμούν έναν τρόπο πληρωμής με μετρητά.

Μετρητά: Έρχονται τα νέα ευρώ

Μεγάλη αλλαγή στα χαρτονομίσματα του ευρώ καθώς νέα θα έρθουν στην κυκλοφορία.

Τα θέματα «Ευρωπαϊκός πολιτισμός» και «Ποταμοί και πτηνά» επέλεξε ως τα πιθανά θέματα για τα μελλοντικά τραπεζογραμμάτια ευρώ το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Η απόφαση λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα των ερευνών που διεξήχθησαν το καλοκαίρι του 2023 στο πλαίσιο των οποίων οι Ευρωπαίοι πολίτες εξέφρασαν τις προτιμήσεις τους σχετικά με τα επτά επικρατέστερα θέματα, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση.

Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών δημοσιεύονται σήμερα σε σχετική έκθεση.

Στην έρευνα που διενεργήθηκε κατ’ εντολή της ΕΚΤε μεταξύ των πολιτών της ζώνης του ευρώ και ακολουθούν τα θέματα «Ποταμοί: Τα νερά της ζωής στην Ευρώπη» (18%) και «Πτηνά: Ελεύθερα, ανθεκτικά, πηγή έμπνευσης» (17%). Στην έρευνα συμμετείχε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 23.377 Ευρωπαίων.

Η ΕΚΤ επίσης διενήργησε την ίδια έρευνα διαδικτυακά τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2023, λαμβάνοντας πολύ μεγάλο αριθμό απαντήσεων (πάνω από 365.000) από Ευρωπαίους.

Τα αποτελέσματα συμπληρώνουν τα ευρήματα της έρευνας με το αντιπροσωπευτικό δείγμα.

Προτιμήθηκαν τα ίδια τρία θέματα, αν και με διαφορετική σειρά.

Και στις δύο έρευνες, τα υπόλοιπα τέσσερα από τα επικρατέστερα θέματα κατατάχθηκαν πολύ χαμηλότερα.

Προκειμένου να αποτυπώσει όσο το δυνατόν ευρύτερα τις προτιμήσεις του κοινού, το Διοικητικό Συμβούλιο έδωσε την έγκρισή του να συνδυαστούν τα θέματα «Ποταμοί: Τα νερά της ζωής στην Ευρώπη» και «Πτηνά: Ελεύθερα, ανθεκτικά, πηγή έμπνευσης» σε ένα ενιαίο θέμα που συνδέεται με τη φύση.

«Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι με την ισχυρή συμμετοχή στη διαδικτυακή μας έρευνα», δήλωσε η Πρόεδρος της ΕΚΤ Christine Lagarde.

«Και τα δύο θέματα που επιλέχθηκαν έχουν έναν κοινό άξονα, τη σχέση μεταξύ της Ευρώπης και των Ευρωπαίων, και αυτό συνάδει σε μεγάλο βαθμό με τον στόχο μας να φέρουμε τα τραπεζογραμμάτια πιο κοντά σε ανθρώπους κάθε ηλικίας και υποβάθρου.»

Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να συγκροτήσει μια συμβουλευτική ομάδα η οποία θα προτείνει μοτίβα για τα επιλεγμένα θέματα μέχρι το τέλος του 2024.

Στη συνέχεια, θα διεξαχθεί διαγωνισμός για τον σχεδιασμό των νέων τραπεζογραμματίων και οι Ευρωπαίοι πολίτες θα έχουν και πάλι την ευκαιρία να εκφράσουν τις προτιμήσεις τους για τις επιλογές σχεδίων.

«Τα τραπεζογραμμάτια αποτελούν σύμβολο της ευρωπαϊκής μας ενότητας, σήμερα και στο μέλλον. Έχουμε δεσμευτεί να διασφαλίσουμε ότι όλοι μπορούν να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο κάνουν τις πληρωμές τους, είτε με μετρητά είτε με ψηφιακό τρόπο,» δήλωσε ο Piero Cipollone, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ.

Η ΕΚΤ αναμένεται να λάβει την απόφαση για τα τελικά σχέδια καθώς και για το πότε θα εκτυπωθούν και θα εκδοθούν τα νέα τραπεζογραμμάτια το 2026.

Μόλις ληφθεί η απόφαση για την παραγωγή τους, θα χρειαστούν ακόμη κάποια χρόνια πριν από την έκδοση των πρώτων τραπεζογραμματίων.

Μετρητά: Οριστική κατάργηση για κέρματα

Όσο πάει και στενεύει ο κλοιός σχετικά με τη χρήση των μετρητών στις συναλλαγές μας.

Με στόχο να αυξήσει και άλλο τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει να αλλάξει πάλι τα όρια στις πληρωμές με μετρητά.

Σήμερα ισχύει όριο συναλλαγών έως 500 ευρώ, ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, από το οικονομικό επιτελείο εξετάζεται να μειωθεί στα 200 ευρώ.

Υπενθυμίζεται ότι το όριο στα 500 ευρώ ορίστηκε κατά την περίοδο των μνημονίων.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως εφόσον υπάρχουν ποσά άνω των 200 ευρώ που πρέπει να πληρωθούν, θα πρέπει να γίνεται η πληρωμή με ηλεκτρονικά μέσα, δηλαδή με κάρτα, τραπεζικό έμβασμα, πληρωμή μέσω λογαριασμού πληρωμών, χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού.

Στα σχέδια του υπουργείου Οικονομικών είναι και η επέκταση των POS σε επαγγελματικές δραστηριότητες όπου, μέχρι σήμερα, δεν είναι υποχρεωτικό. Οι κλάδοι, μεταξύ άλλων, είναι οι εξής:

Κάποια θέατρα και κινηματογράφοι, ταξί, περίπτερα και λαϊκές αγορές ή ακόμα και καφενεία σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως μικρά χωριά.

Από τον περασμένο Σεπτέμβριο είχε γίνει γνωστό ότι οι τράπεζες εξετάζουν να πουλήσουν τα λεγόμενα sell off μηχανήματα αυτόματων συναλλαγών που είναι τοποθετημένα -για παράδειγμα- έξω από σούπερ μάρκετ, ή σε πολυκαταστήματα και αλλού.

Επίσης, δεν αποκλείεται να «εξαφανιστούν» ΑΤΜ σε διάφορα απομακρυσμένα σημεία της Ελλάδας, αλλά όχι σε πολυσύχναστα ή εμπορικά σημεία και μέρη με μεγάλη τουριστική κίνηση.

Ο λόγος είναι η μείωση του λειτουργικού τους κόστους, τουλάχιστον σε σημεία όπου τα έξοδα συντήρησης των ΑΤΜ είναι αυξημένα.