Τι είναι πληθωρισμός; Μάθε με απλά λόγια

Πληθωρισμός: Ο πληθωρισμός είναι μια λέξη που ακούμε πολύ συχνά αλλά οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ακριβώς τι σημαίνει. Το xristika.gr σας δίνει τις απαντήσεις που θέλετε.

Σε μια οικονομία της αγοράς, οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών μπορούν πάντα να αλλάξουν. Κάποιες τιμές αυξάνονται, κάποιες άλλες μειώνονται.

Πληθωρισμός εμφανίζεται όταν υπάρχει γενικευμένη αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών, και όχι μόνο συγκεκριμένων πραγμάτων.

Αυτό σημαίνει ότι με 1 ευρώ μπορείτε σήμερα να αγοράσετε λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες από ό,τι χθες. Με άλλα λόγια, ο πληθωρισμός μειώνει την αξία του νομίσματος με την πάροδο του χρόνου.

Πληθωρισμός: Ορισμένες μεταβολές τιμών είναι πιο σημαντικές από άλλες

Όταν υπολογίζεται η μέση αύξηση των τιμών, δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στις τιμές των προϊόντων για τα οποία δαπανώνται περισσότερα χρήματα – όπως το ηλεκτρικό ρεύμα – σε σχέση με τις τιμές των προϊόντων για τα οποία δαπανώνται λιγότερα – π.χ. ζάχαρη ή γραμματόσημα.

Πληθωρισμός: Δεν αγοράζουν όλοι τα ίδια πράγματα

Κάθε νοικοκυριό έχει διαφορετικές καταναλωτικές συνήθειες: κάποιοι έχουν αυτοκίνητο και τρώνε κρέας, άλλοι μετακινούνται μόνο με τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή είναι χορτοφάγοι.

Οι μέσες καταναλωτικές συνήθειες του συνόλου των νοικοκυριών καθορίζουν τη βαρύτητα που αποδίδεται στα διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες κατά τη μέτρηση του πληθωρισμού.

Για τη μέτρηση του πληθωρισμού, λαμβάνονται υπόψη όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες που καταναλώνουν τα νοικοκυριά, όπως:

• είδη καθημερινής χρήσης (π.χ. τρόφιμα, εφημερίδες και βενζίνη)
• διαρκή αγαθά (π.χ. είδη ένδυσης, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και πλυντήρια)
• υπηρεσίες (π.χ. κομμωτήρια, ασφάλειες και ενοικιαζόμενες κατοικίες)

Σύγκριση των τιμών του καλαθιού καταναλωτικών αγαθών ανά έτος

Όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες που καταναλώνουν τα νοικοκυριά στη διάρκεια ενός έτους αντιπροσωπεύονται από ένα «καλάθι» ειδών. Κάθε προϊόν στο καλάθι αυτό έχει μια τιμή, η οποία μπορεί να μεταβληθεί με την πάροδο του χρόνου. Ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού είναι η τιμή του συνολικού καλαθιού ένα συγκεκριμένο μήνα σε σύγκριση με την τιμή που είχε τον ίδιο μήνα ένα έτος νωρίτερα.

Παράδειγμα μέτρησης του πληθωρισμού*

Ποσότητες που αγοράστηκαν στο έτος βάσης	Τιμή (έτος βάσης)		Τιμή (1 έτος μετά)		Τιμή (2 έτη μετά)
	ανά μονάδα	σύνολο	ανά μονάδα	σύνολο	ανά μονάδα	σύνολο
150 καρβέλια ψωμί	1,50 ευρώ	225 ευρώ	1,30 ευρώ	195 ευρώ	1,60 ευρώ	240 ευρώ
100 φλυτζάνια καφέ	2,40 ευρώ	240 ευρώ	2,40 ευρώ	240 ευρώ	2,15 ευρώ	215 ευρώ
12 κουρέματα	20,00 ευρώ	240 ευρώ	22,00 ευρώ	264 ευρώ	23,00 ευρώ	276 ευρώ
1 χειμωνιάτικο μπουφάν	145,00 ευρώ	145 ευρώ	176,00 ευρώ	176 ευρώ	160,00 ευρώ	160 ευρώ
Συνολικό κόστος καλαθιού		850 ευρώ		875 ευρώ		891 ευρώ
Δείκτης τιμών		100,0		102,9		104,8
Ρυθμός πληθωρισμού				2,9%		1,8%

* Η Eurostat μετρά κάθε μήνα τον πληθωρισμό τιμών καταναλωτή στη ζώνη του ευρώ. Ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) καλύπτει, κατά μέσο όρο, 700 περίπου αγαθά και υπηρεσίες. Αντανακλά τη μέση δαπάνη των νοικοκυριών στη ζώνη του ευρώ για ένα καλάθι προϊόντων. Πλήρης κατάλογος προϊόντων που καλύπτει ο ΕνΔΤΚ και τρέχοντες ρυθμοί πληθωρισμού.

Πληθωρισμός: Τι συμβαίνει στη ζώνη του ευρώ

Στη ζώνη του ευρώ, ο πληθωρισμός τιμών καταναλωτή μετρείται με βάση τον «Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή», ο οποίος συχνά αναφέρεται με το ακρωνύμιο «ΕνΔΤΚ».

Ο όρος «εναρμονισμένος» δηλώνει ότι όλες οι χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθούν την ίδια μεθοδολογία.

Έτσι διασφαλίζεται ότι τα στοιχεία για μία χώρα μπορούν να συγκριθούν με τα στοιχεία άλλης χώρας.

Αυτός ο δείκτης μέτρησης αποτελεί ένα καλό μέσο παρακολούθησης του πώς αλλάζουν οι τιμές στην οικονομία.

Λειτουργεί σαν χάρτης που βοηθά εμάς στην ΕΚΤ να λαμβάνουμε τις σωστές αποφάσεις.

Το καθήκον μας είναι να διατηρούμε τη σταθερότητα των τιμών.

Για να το πετύχουμε διασφαλίζουμε ότι ο πληθωρισμός – ο ρυθμός με τον οποίο οι τιμές μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου – παραμένει χαμηλός, σταθερός και προβλέψιμος: 2% μεσοπρόθεσμα.

Γιατί είναι τόσο σημαντική η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών;

Πληθωρισμός: Συγκρίσιμες μετρήσεις σε όλες τις χώρες

Προτού το ευρώ γίνει το κοινό μας νόμισμα, κάθε χώρα χρησιμοποιούσε τις δικές της εθνικές μεθόδους και διαδικασίες για τη μέτρηση του πληθωρισμού.

Με την εισαγωγή του ευρώ δημιουργήθηκε η ανάγκη να βρεθεί ένα μέσο μέτρησης του πληθωρισμού για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ το οποίο θα μπορούσε να επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ χωρών, χωρίς κενά και διπλά στοιχεία.

Ο ΕνΔΤΚ, ο οποίος στηρίζεται από ένα σύνολο νομικά δεσμευτικών κανόνων, δημιουργήθηκε για αυτόν ακριβώς τον σκοπό.

Πληθωρισμός: Στάθμιση των προϊόντων που περιλαμβάνονται στον ΕνΔΤΚ

Η επίδραση της μεταβολής μίας μόνο τιμής στον ΕνΔΤΚ εξαρτάται από το πόσα χρήματα δαπανούν τα νοικοκυριά, κατά μέσο όρο, για αυτό το προϊόν.

Παράδειγμα του καφέ: ο καφές (όπως και το τσάι και το κακάο) έχει συντελεστή στάθμισης 0,4%. Επομένως, οποιαδήποτε μεταβολή της τιμής του δεν θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στον συνολικό ΕνΔΤΚ.

Παράδειγμα της βενζίνης: η βενζίνη (όπως και τα άλλα καύσιμα και τα λιπαντικά) έχει συντελεστή στάθμισης 4,6%, άρα ο αντίκτυπος που θα έχει η μεταβολή της τιμής της στον ΕνΔΤΚ θα είναι περίπου δέκα φορές μεγαλύτερος από ό,τι στην αντίστοιχη περίπτωση του καφέ.

Πληθωρισμός: Πώς υπολογίζεται ο ΕνΔΤΚ;

Συλλογή τιμών – Κάθε μήνα, τιμολήπτες συλλέγουν περίπου 1,8 εκατομμύρια τιμές σε περισσότερα από 200.000 εμπορικά καταστήματα. Αυτό συμβαίνει σε σχεδόν 1.600 μεγάλες και μικρές πόλεις στη ζώνη του ευρώ.

Σε κάθε χώρα συλλέγονται τιμές για περισσότερα από 700, κατά μέσο όρο, αντιπροσωπευτικά αγαθά και υπηρεσίες.

Ο ακριβής αριθμός των δειγμάτων αυτών διαφέρει από χώρα σε χώρα. Για κάθε προϊόν, συλλέγονται διάφορες τιμές από διαφορετικά καταστήματα και διαφορετικές περιοχές.

Παράδειγμα: οι τιμές των βιβλίων λαμβάνουν υπόψη τα διάφορα είδη βιβλίων (μυθιστορήματα και λοιπή πεζογραφία, βιβλία αναφοράς κ.λπ.) που πωλούνται σε βιβλιοπωλεία, σούπερ μάρκετ και μέσω διαδικτύου.

Στάθμιση των ομάδων προϊόντων – Οι ομάδες προϊόντων σταθμίζονται σύμφωνα με τη βαρύτητά τους στο μέσο προϋπολογισμό των νοικοκυριών.

Οι συντελεστές στάθμισης αναπροσαρμόζονται τακτικά, προκειμένου ο δείκτης να παραμένει έγκυρος και να αντανακλά τις μεταβαλλόμενες καταναλωτικές τάσεις.

Υπολογίζονται με βάση τα αποτελέσματα ερευνών στις οποίες τα νοικοκυριά καλούνται να καταγράψουν πού ξοδεύουν τα χρήματά τους.

Οι συντελεστές στάθμισης είναι εθνικοί μέσοι όροι που αντανακλούν τις δαπάνες όλων των καταναλωτών (πλούσιων και φτωχών, νέων και ηλικιωμένων κ.λπ.).

Στάθμιση των χωρών – Οι χώρες σταθμίζονται σύμφωνα με το μερίδιό τους στη συνολική καταναλωτική δαπάνη της ζώνης του ευρώ.
Μετά την επανεξέταση της στρατηγικής το 2021, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να στηρίξει τη συμπερίληψη του κόστους ιδιοκατοίκησης στον ΕνΔΤΚ, ώστε να αποτυπώνεται καλύτερα το πώς οι άνθρωποι βιώνουν την άνοδο των τιμών.

Η υλοποίηση αυτού του στόχου θα απαιτήσει χρόνο. Η Eurostat έχει ξεκινήσει τις απαραίτητες εργασίες για τη συμπερίληψη του κόστους ιδιοκατοίκησης στον ΕνΔΤΚ.

Μέχρι τότε, στην ΕΚΤ θα χρησιμοποιούμε άλλους δείκτες μέτρησης του πληθωρισμού που αντικατοπτρίζουν το κόστος ιδιοκατοίκησης και μας βοηθούν να καταλάβουμε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο μεταβάλλονται οι τιμές στην οικονομία.

Πληθωρισμός: Ποιος υπολογίζει τον ΕνΔΤΚ

Κάθε χώρα της ζώνης του ευρώ έχει τη δική της εθνική στατιστική υπηρεσία. Η υπηρεσία αυτή υπολογίζει τον ΕνΔΤΚ της συγκεκριμένης χώρας.

Κάθε εθνική στατιστική υπηρεσία αποστέλλει τα στοιχεία της στην Eurostat, τη Στατιστική Υπηρεσία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Στη συνέχεια, η Eurostat υπολογίζει τον ΕνΔΤΚ για το σύνολο της ζώνης του ευρώ.

Η Eurostat διασφαλίζει επίσης την ποιότητα των εθνικών στοιχείων ελέγχοντας τη συμβατότητά τους με τα νομικά δεσμευτικά πρότυπα.