Κακοήθεις Παθήσεις Θυρεοειδούς
Οι παθήσεις θυρεοειδούς διακρίνονται σε δύο βασικές ομάδες:
- Τις καλοήθεις παθήσεις θυρεοειδούς και
- Τις κακοήθεις παθήσεις θυρεοειδούς.
Στην ομάδα των κακοήθων παθήσεων ανήκει ο καρκίνος θυρεοειδούς και διάφοροι σπανιότεροι κακοήθεις όγκοι.
(Α) Καρκίνος Θυρεοειδούς
Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου των ενδοκρινών αδένων. Υπό τον όρο αυτό περιλαμβάνεται μία ετερογενής ομάδα νεοπλασμάτων, με διαφορετική βιολογική συμπεριφορά, θεραπευτική αντιμετώπιση και πρόγνωση. Συνηθέστερος είναι ο θηλώδης καρκίνος θυρεοειδούς και ακολουθεί ο θυλακιώδης καρκίνος θυρεοειδούς. Ο θηλώδης και ο θυλακιώδης καρκίνος περιγράφονται από κοινού ως διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς. Σπανιότερος, αλλά με περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά είναι ο μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς. Ο πιο σπάνιος καρκίνος θυρεοειδούς είναι ο αναπλαστικός ή αδιαφοροποίητος, που είναι ιδιαίτερα επιθετικός και με κακή πρόγνωση.
Ο καρκίνος θυρεοειδούς εκδηλώνεται συνήθως υπό τη μορφή όζου θυρεοειδούς. Παλαιότερα, η διάγνωση γίνονταν σε προχωρημένο στάδιο της νόσου, όταν πλέον υπήρχε ορατή ή ψηλαφητή μάζα στον τράχηλο, που αντιστοιχούσε είτε στον καρκίνο είτε σε λεμφαδενικές μεταστάσεις. Σήμερα εντούτοις, η νόσος διαγιγνώσκεται σε πολύ πρωιμότερα στάδια, κυρίως λόγω της ευρείας χρήσης του υπερηχογραφήματος στην απεικόνιση του θυρεοειδούς.
Ο καρκίνος θυρεοειδούς μπορεί να συνοδεύεται από συμπτώματα, μπορεί όμως να είναι και εξ ολοκλήρου ασυμπτωματικός. Πιθανά συμπτώματα είναι:
- Διόγκωση στον τράχηλο
- Ψηλαφητή μάζα
- Αίσθημα βάρους ή πίεσης στον τράχηλο
- Αίσθηση ξένου σώματος
- Βράγχος φωνής (βραχνάδα)
- Δυσκολία στην αναπνοή (από πίεση της τραχείας)
- Δυσκολία στην κατάποση (από πίεση του οισοφάγου)
Συνηθέστερα εντούτοις σήμερα, ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι ασυμπτωματικός. Στην περίπτωση αυτή η διάγνωσή του γίνεται είτε στα πλαίσια της περιοδικής παρακολούθησης ενός ασθενούς με κάποια άλλη γνωστή καλοήθη πάθηση θυρεοειδούς (π.χ. βρογχοκήλη, υπερθυρεοειδισμός, θυρεοειδίτιδα, όζος θυρεοειδούς, υποθυρεοειδισμός), είτε τυχαία στη διάρκεια εξέτασης του ασθενούς για άλλο λόγο (π.χ. υπερηχογραφικός έλεγχος για έλεγχο καρωτίδων).
Υπάρχουν συγκεκριμένα υπερηχογραφικά κριτήρια με τα οποία αναγνωρίζονται εκείνοι οι όζοι θυρεοειδούς που είναι πιθανόν να υποκρύπτουν καρκίνο θυρεοειδούς.
Όταν, με βάση τα υπερηχογραφικά κριτήρια, αναγνωριστεί κάποιος ή κάποιοι ύποπτοι όζοι (για υποκείμενο καρκίνο), τότε το επόμενο βήμα είναι η παρακέντηση του ύποπτου ή ύποπτων όζων με λεπτή βελόνη (FNA, Fine–Needle Aspiration), υπό την καθοδήγηση των υπερήχων. Το υλικό που λαμβάνεται αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση, τα αποτελέσματα της οποίας σήμερα αναφέρονται με το σύστημα Bethesda (λατινικοί αριθμοί από Ι έως VI). Όσο υψηλότερη είναι η βαθμολόγηση στο σύστημα Bethesda, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς.
Η μέτρηση καλσιτονίνης είναι χρήσιμη για την προεγχειρητική διάγνωση ειδικά του μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς.
Πριν επιχειρηθεί η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου θυρεοειδούς, θα πρέπει να αξιολογηθεί η έκταση διασποράς της νόσου, αν δηλαδή ο καρκίνος περιορίζεται στον θυρεοειδή αδένα ή αν έχει προσβάλλει και τους λεμφαδένες του τραχήλου (λεμφαδενικές μεταστάσεις) ή, τέλος, αν έχουν εμφανιστεί μακρινές μεταστάσεις (π.χ. σε πνεύμονες, οστά, κλπ.).
Η θεραπεία εξατομικεύεται ανάλογα με τα ευρήματα του προεγχειρητικού ελέγχου στον κάθε συγκεκριμένο ασθενή. Η χειρουργική είναι η βασική μέθοδος θεραπείας και περιλαμβάνει την αφαίρεση του θυρεοειδούς (θυρεοειδεκτομή) με ή χωρίς αφαίρεση των λεμφαδένων του τραχήλου (λεμφαδενικό καθαρισμό). Σε επιλεγμένους ασθενείς, μπορεί να χρειαστεί μετά την επέμβαση η χορήγηση συμπληρωματικής (επικουρικής) θεραπείας με ραδιενεργό ιώδιο. Σπανιότατα, μπορεί να απαιτηθεί εξωτερική ακτινοθεραπεία ή και χημειοθεραπεία.
(Β) Σπανιότεροι Κακοήθεις Όγκοι του Θυρεοειδούς
Στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται αρκετοί σπανιότεροι όγκοι, όπως:
- Λέμφωμα Θυρεοειδούς: Χαρακτηρίζεται από ταχεία διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα. Η διάγνωση θα πρέπει να τίθεται πριν επιχειρηθεί χειρουργική αντιμετώπιση, καθώς η θεραπεία συνίσταται στη συνδυασμένη χημειο-/ακτινο-θεραπεία. Η παρακέντηση με λεπτή βελόνη δεν είναι πάντα διαγνωστική και για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται είτε ανοικτή (χειρουργική) βιοψία, είτε βιοψία με τέμνουσα βελόνη (tru-cut biopsy).
- Σαρκώματα: Ανάλογα με τον ιστό από τον οποίο προέρχονται, ταξινομούνται ως αγγειοσαρκώματα, ινοσαρκώματα, κλπ. Γενικά, πρόκειται για όγκους με περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά σε σχέση με τον συνήθη καρκίνο θυρεοειδούς.
- Μεταστατικοί Όγκοι: Στον θυρεοειδή μπορεί να εμφανιστούν μεταστάσεις από άλλες μορφές καρκίνου, όπως του μαστού, του νεφρού, των οργάνων του πεπτικού, κλπ. Συνήθως, εμφανίζονται σε ασθενείς με γενικευμένη μεταστατική νόσο. Σπάνια εντούτοις, μπορεί να αποτελούν μονήρεις μεταστατικές εστίες και στην περίπτωση αυτή έχει θέση η χειρουργική αντιμετώπιση.
Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων (Θυρεοειδούς-Παραθυρεοειδών)
Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Άγιος Σάββας»