Τετραήμερη εργασία: Πολύς λόγος γίνεται τελευταία στη Γερμανία για το μοντέλο της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr.
Στην τετραήμερη εβδομάδα γίνεται διάκριση μεταξύ δύο μοντέλων. Στο πρώτο οι 40 ώρες μιας εργάσιμης εβδομάδας κατανέμονται σε τέσσερις ημέρες αντί σε πέντε, που σημαίνει τέσσερις ημέρες των 10 εργασιακών ωρών.
Αυτό το μοντέλο έχει εισαχθεί στο Βέλγιο, για παράδειγμα. Εδώ οι εργαζόμενοι μπορούν να αποφασίσουν αν θέλουν να κάνουν τη δουλειά τους τέσσερις ημέρες την εβδομάδα.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν λιγότερες ώρες εργασίας.
Το δεύτερο μοντέλο φαίνεται λίγο πιο διαφορετικό και ακολουθεί την αρχή 100-80-100, δηλαδή: το 100% της εργασίας στο 80%χρόνου για το 100% των αποδοχών.
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη περάσει από δοκιμαστικές φάσεις για την τετραήμερη εβδομάδα τα τελευταία χρόνια.
Η Ισλανδία, για παράδειγμα, δοκίμασε μεταξύ 2015 και 2019 πόσο αποτελεσματική θα ήταν μια μειωμένη εβδομάδα εργασίας με τον ίδιο μισθό.
Η Ισπανία θα ξεκινήσει επίσης μια δοκιμαστική φάση με μικρές και μεσαίες εταιρείες αυτήν την άνοιξη.
Ποια είναι όμως τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα μιας τετραήμερης εβδομάδας;
Τετραήμερη εργασία: Οι εργαζόμενοι αρρωσταίνουν λιγότερο συχνά
Τα πορίσματα των προηγούμενων πιλοτικών δοκιμών δείχνουν θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα ευρήματα βρετανικής μελέτης που δημοσιεύθηκε το 2023 οι εργαζόμενοι ήταν λιγότερο αγχωμένοι και είχαν μικρότερο κίνδυνο ψυχικών ασθενειών όπως επαγγελματική εξουθένωση.
Το άγχος, η κόπωση και τα προβλήματα ύπνου μειώθηκαν επίσης κατά την περίοδο της μελέτης.
Στη δοκιμή συμμετείχαν 61 εταιρείες με περίπου 2.900 εργαζόμενους. Η πλειονότητα των εργαζόμενων δήλωσε ότι ήθελε να συνεχίσει μόνιμα την τετραήμερη εβδομάδα.
Ειδικότερα η αυξημένη ευημερία των εργαζομένων είναι λόγος για την απόφαση αυτή. Ταυτόχρονα οι εργαζόμενοι παίρνουν λιγότερο συχνά αναρρωτική άδεια.
Σύμφωνα με την εργασιακή ψυχολόγο Χάνα Σάντε από το Ινστιτούτο Εργασιακής Έρευνας Leibniz, ο επαρκής χρόνος για χαλάρωση και το λιγότερο άγχος είναι οι λόγοι για τους οποίους οι εργαζόμενοι είναι λιγότερο πιθανό να αρρωστήσουν.
Σύμφωνα με την Σάντε αυτό είναι επίσης σημαντικό για το ερώτημα πώς μπορεί να χρηματοδοτηθεί η τετραήμερη εβδομάδα.
Διότι πρέπει επίσης να αναλογιστεί κανείς πόσο υψηλά θα ήταν τα έξοδα, αν εξακολουθούσαν να υπάρχουν υψηλά επίπεδα αναρρωτικής άδειας και πολλές ψυχικές ασθένειες στην εταιρεία.
Αν και είναι κυρίως οι εργαζόμενοι που θέλουν μια τετραήμερη εβδομάδα, οι εταιρείες μπορούν επίσης να επωφεληθούν.
«Κάθε εταιρεία έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εάν προσφέρει τετραήμερη εβδομάδα», λέει η Σάντε.
Ωστόσο, δεν είναι το μοντέλο με τον ίδιο αριθμό ωρών που κάνει τις εταιρείες ελκυστικές, αλλά η πραγματική μείωση των ωρών.
«Οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να ανεχτούν άλλα πράγματα για αυτό».
Τετραήμερη εργασία: Η παραγωγικότητα δεν είναι μετρήσιμη
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Μπερντ Φιτσενμπέργκερ, ένα μειονέκτημα του μοντέλου θα μπορούσε να είναι η πραγματική αύξηση των ωρών εργασίας.
Πρέπει να γίνουν περισσότερα σε λιγότερο χρόνο – κάτι που θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε περισσότερο άγχος.
Με το μοντέλο των τεσσάρων ημερών στο Βέλγιο, για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να εργάζονται 40 ώρες την εβδομάδα, κατανεμημένες σε μόλις τέσσερις ημέρες.
Εναλλακτικά, μπορούν επίσης να μειώσουν τον αριθμό των ωρών τους – σε αυτήν την περίπτωση, ωστόσο, θα έπαιρναν και μικρότερο μισθό.
Τετραήμερη εργασία: Επιτυχημένο πείραμα
Η απόφαση αυτή λήφθηκε ενώ εταιρείες και κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο πειραματίζονται με το μοντέλο της τετραήμερης εργασίας.
Μελέτες που προέκυψαν από την εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων πέρυσι, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το μέτρο λειτούργησε θετικά τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους εργαζόμενους.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 88% των εταιρειών που δοκίμασαν τη τετραήμερη εβδομάδα πέρυσι δήλωσαν ότι το πρόγραμμα λειτούργησε καλά.
Κι άλλα εστιατόρια ανά τον κόσμο έχουν αρχίσει να πειραματίζονται με τα ωράρια του προσωπικού τους.
Ο Νεοϋορκέζος σεφ Νταν Μπάρμπερ αναθεώρησε το πρόγραμμα στο Blue Hill στο Stone Barns, έτσι ώστε τα μέλη του προσωπικού να περνούν τα δύο τρίτα του χρόνου τους κάνοντας τις δουλειές τους στο εστιατόριο και το ένα τρίτο στην έρευνα και την ανάπτυξη.
Τετραήμερη εργασία: Πληθώρα βιογραφικών
Η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας δοκιμάζεται πιο συχνά στους τομείς της τεχνολογίας, των οικονομικών, των υπηρεσιών και σε δουλειές γραφείου παρά στον τομέα της εστίασης, αναφέρει ο Joe O’Connor, διευθυντής και συνιδρυτής του Work Time Reduction Center of Excellence και πρώην διευθύνων σύμβουλος αξιωματικός του 4 Day Week Global. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι υπάρχει λιγότερη χαλαρότητα στα εστιατόρια.
«Πιθανώς απαιτεί μια κάπως πιο καινοτόμο προσέγγιση», λέει ο O’Connor. Ωστόσο, το έχει δει να πετυχαίνει. Ορισμένα εστιατόρια έχουν αυτοματοποιήσει ορισμένες διαδικασίες, όπως κρατήσεις ή πληρωμές.
Οι εταιρείες που προσφέρουν την ίδια αμοιβή για λιγότερες ώρες εργασίας λαμβάνουν πληθώρα βιογραφικών, αναφέρει ο O’Connor.
Η LPM δοκίμασε τη νέα εβδομάδα εργασίας για αρκετούς μήνες σε κάθε τοποθεσία: το Ντουμπάι, με 110 μέλη προσωπικού και το Άμπου Ντάμπι, που έχει 67 άτομα προσωπικό.
Η LPM θέλει να επεκτείνει την ιδέα και στα άλλα εστιατόρια της στη Μέση Ανατολή στο Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία. Το να ακολουθήσει το παράδειγμα στα άλλα τέσσερα υποκαταστήματά της —στην Κύπρο, το Λονδίνο, το Μαϊάμι και το Χονγκ Κονγκ— μπορεί να αποδειχθεί πιο δύσκολο, είπε η Audon, εν μέρει επειδή η εργατική νομοθεσία ποικίλλει.
«Όλοι γνωρίζουμε τη συνταγή: Ευτυχισμένο προσωπικό, χαρούμενος επισκέπτης», τονίζει η Audon. «Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να δουλέψεις».
Τετραήμερη εργασία: Αύξηση παραγωγικότητας
Επίσης το 2017, ο Andrew Barnes, ιδρυτής της Perpetual Guardian, εφάρμοσε την τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα στην εταιρεία σχεδιασμού ακινήτων με έδρα τη Νέα Ζηλανδία, όταν διάβασε για το πόσο χρόνο σπαταλούν οι εργαζόμενοι κάθε εργάσιμη ημέρα.
Η τετραήμερη εργασία πέτυχε, με την παραγωγικότητα των εργαζομένων να αυξάνεται κατά 25%, που οδήγησε τον Barnes να γράψει το The 4 Day Work Week και συνίδρυσε τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό 4 Day Week Global, με στόχο να βοηθά άλλες εταιρείες να κάνουν τη μετάβαση στην τετραήμερη εργασία.
Τετραήμερη εργασία: Άλλα αποτελέσματα
Άλλες εταιρείες που έχουν εφαρμόσει πιλοτικά την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας έχουν επίσης θετικά αποτελέσματα.
Το 2019, η Microsoft Ιαπωνίας δοκίμασε το νέο μοντέλο, όπου οι εργαζόμενοι δούλευαν τέσσερις ημέρες, διατηρώντας όμως τον μισθό τους.
Η εταιρεία ανέφερε μείωση 23% στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας και αύξηση 40% (!) στην παραγωγικότητα των εργαζομένων.
Τετραήμερη εργασία: Ορόσημο η πανδημία
Όμως, παρά τα ευνοϊκά στατιστικά στοιχεία, η πρακτική αυτή φαινόταν για πολλούς ακραία μέχρι που η πανδημία COVID-19 ανέτρεψε τους καθιερωμένους κανόνες εργασίας σε όλο τον κόσμο. Πλέον, ολο και περισσότερες εταιρείες επανεξετάζουν το θέμα και ορισμένες τολμούν την αλλαγή που μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από οφέλη, όπως η αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων, η προσέλκυση και η διατήρηση ικανών στελεχών.
Τετραήμερη εργασία: Η «Μεγάλη Παραίτηση»
Σύμφωνα με τον Barnes, όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι επιλέγουν τις καλύτερες συνθήκες εργασίας. Ο όρος της «Μεγάλης Παραίτησης» επινοήθηκε τον Μάιο του 2021 για να περιγράψει τον αριθμό – ρεκόρ των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τις δουλειές τους μετά την έναρξη της πανδημίας.
«Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να πρέπει να εξερευνήσουν νέες μορφές οφελών, όπως η απομακρυσμένη και ευέλικτη εργασία μαζί με τη μείωση του χρόνου εργασίας, δηλαδή μια 4ήμερη εβδομάδα», λέει Barnes.
Στο εξωτερικό, η Unilever New Zealand πραγματοποίησε πιλοτικά ένα πρόγραμμα διάρκειας ενός έτους που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2020.
Στη συνέχεια, τον Ιανουάριο, η Panasonic ανακοίνωσε ότι θα προσφέρει στους υπαλλήλους της ένα τριήμερο… Σαββατοκύριακο.
Στις ΗΠΑ, η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας κερδίζει επίσης έδαφος. Τον περασμένο Ιούνιο, η Kickstarter, η οποία διατηρεί μια παγκόσμια πλατφόρμα crowdfunding που επικεντρώνεται στη δημιουργικότητα, ανακοίνωσε ότι θα εφαρμόσει μια δοκιμαστική περίοδο τετραήμερης εβδομάδας εργασίας, διάρκειας έξι μηνών.
Η απόφαση να δοκιμαστεί το νέο πρόγραμμα προήλθε στην πραγματικότητα από δεδομένα για το κλίμα, σύμφωνα με τον επικεφαλής στρατηγικής της εταιρείας, Jon Leland.
«Απλώς καίμε πολύ λιγότερα ορυκτά καύσιμα τις ημέρες του Σαββατοκύριακου από ό,τι τις καθημερινές», λέει. «Έτσι, το να πάρουμε μια καθημερινή και να τη μετατρέψουμε σε μια μέρα του Σαββατοκύριακου, μπορεί να αφαιρέσει ένα μεγάλο κομμάτι από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην κοινωνία».
Το περιβαλλοντικό πλεονέκτημα ενισχύθηκε με δεδομένα που έχουν ήδη συλλεχθεί από εταιρείες που είχαν εφαρμόσει την τετραήμερη εργασία, υποδηλώνοντας ότι η παραγωγικότητα παρέμεινε ίδια ή αυξημένη.
Αν και η εταιρεία βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της δοκιμής, ο Leland λέει ότι μέχρι στιγμής η μικρότερη εβδομάδα ήταν επωφελής για τους σημερινούς υπαλλήλους, που χρησιμοποιούν την επιπλέον ημέρα άδειας για να περάσουν χρόνο με τα παιδιά τους, να γίνουν εθελοντές ή να κάνουν κάτι δημιουργικό. «Αυτό ενισχύει την κουλτούρα του ίδιου του οργανισμού», τόνισε.
Τετραήμερη εργασία: Προσέλκυση και διατήρηση εργαζομένων
Ένα άλλο θετικό πρώιμο σημάδι είναι η προσέλκυση και η διατήρηση εργαζομένων. «Προσλαμβάνουμε έναντι εταιρειών όπως το Facebook, η Google και το Spotify που έχουν τεράστια κεφάλαια», υπογράμμισε ο Jon Leland. «Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε σε χρήματα, αλλά μπορούμε να ανταγωνιστούμε όμως σε συνθήκες εργασίας, όπως η απομακρυσμένη εργασία και η τετραήμερη εργασία».
Ο Leland σημειώνει επίσης ότι η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας προσελκύει μια συγκεκριμένη ομάδα εργαζομένων υψηλής εξειδίκευσης και εμπειρίας στον κλάδο της τεχνολογίας. Συγκεκριμένα, όσοι βρίσκονται στα τελευταία στάδια της καριέρας τους που αποφεύγουν τις εβδομάδες εργασίας 80 ωρών (και ίσως δεν χρειάζονται τους τόσο υψηλούς μισθούς) και προτιμούν να βελτιστοποιούν την ποιότητα ζωής τους.
«Σκέφτονται, μπορώ να δουλέψω για μια καλή εταιρεία, να έχω έναν καλό μισθό…και να δουλεύω μόνο τέσσερις ημέρες την εβδομάδα για να περνάω τον υπόλοιπο χρόνο μου με την οικογένειά μου», λέει ο Leland. «Αυτό είναι πολύ ελκυστικό».
Τετραήμερη εργασία: Δεν φέρνει καμία απώλεια παραγωγικότητας, λένε οι εταιρείες
Οι περισσότερες εταιρείες που συμμετείχαν σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εβδομάδας στη Βρετανία δήλωσαν ότι δεν είχαν απώλεια παραγωγικότητας κατά τη διάρκεια του πειράματος και σε ορισμένες περιπτώσεις είδαν σημαντική βελτίωση, σύμφωνα με έρευνα.
Σχεδόν στα μισά της εξάμηνης δοκιμής, 35 από τις 41 εταιρείες που απάντησαν στην έρευνα είπαν ότι ήταν «πιθανόν» ή «εξαιρετικά πιθανό» να εξετάσουν το ενδεχόμενο να συνεχίσουν την τετραήμερη και μετά το τέλος της δοκιμής στα τέλη Νοεμβρίου. Σχεδόν όλες είπαν ότι η παραγωγικότητα ήταν είτε η ίδια είτε είχε βελτιωθεί. Εξι εταιρείες δήλωσαν ότι η παραγωγικότητα βελτιώθηκε σημαντικά.
Η συζήτηση για την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας γίνεται εδώ και δεκαετίες. Το 1956, ο τότε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον είχε πει στους Αμερικανούς ότι θα έπρεπε να δουλέψουν μόνο τέσσερις ημέρες την εβδομάδα «στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον», αν και αυτό δεν έχει υλοποιηθεί σε μεγάλη κλίμακα.
Η πανδημία «γέννησε» ένα σημαντικό ερώτημα: Δουλεύουμε πέντε ημέρες την εβδομάδα μόνο και μόνο επειδή αυτό κάναμε για περισσότερο από έναν αιώνα ή είναι πραγματικά ο καλύτερος τρόπος εργασίας;
Ορισμένοι επικεφαλής εταιρειών που συμμετέχουν στο πείραμα δήλωσαν ότι η τετραήμερη εβδομάδα έδωσε στους υπαλλήλους περισσότερο χρόνο για να ασκηθούν, να μαγειρέψουν, να περάσουν χρόνο με τις οικογένειές τους και να ασχοληθούν με χόμπι, ενισχύοντας την ευημερία τους και καθιστώντας τους πιο ενεργητικούς και παραγωγικούς όταν βρίσκονταν στη θέση τους.
Περισσότεροι από 3.300 εργαζόμενοι σε τράπεζες, μάρκετινγκ, υγειονομική περίθαλψη, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, λιανικό εμπόριο, φιλοξενία και άλλους κλάδους στη Βρετανία συμμετέχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα, το οποίο είναι μία από τις μεγαλύτερες μελέτες μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τον Jack Kellam, ερευνητή της Autonomy, μία δεξαμενή σκέψης, που είναι ένας από τους διοργανωτές της δοκιμής.
Τετραήμερη εργασία: Ιδιος όγκος εργασίας σε λιγότερο χρόνο
Παρόμοια πειράματα διεξάγονται και σε άλλες χώρες, κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά, της Ιρλανδίας, της Νέας Ζηλανδίας και της Αυστραλίας.
Σε μια δοκιμή στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, οι εργοδότες διαπίστωσαν ότι οι υπάλληλοι ολοκλήρωσαν τον ίδιο όγκο εργασίας ή και περισσότερο σε τέσσερις ημέρες εργασίας αντί πέντε.