Σύνδρομο Μινχάουζεν: Τι είναι – Η μοναδική περίπτωση που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα

Σύνδρομο Μινχάουζεν: Εδώ και μερικές ημέρες, μετά την υπόθεση της Πάτρας, έχει μπει στη ζωή μας ο όρος «Σύνδρομο Μινχάουζεν». Τι είναι όμως;

Το σύνδρομο Μινχάουζεν είναι μια κλινική διαταραχή κατά τη διάρκεια της οποίας το άτομο επινοεί ή προκαλεί ασθένειες στον εαυτό του. Το σύνδρομο έχει πάρει το όνομα του από το βαρώνο Μινχάουζεν, Γερμανό συγγραφέα (1720-1797), και πρωταγωνιστή του βιβλίου του Ροδόλφου Ράσπε, του 1785, όπου και ο βαρώνος διηγείται τα υποτιθέμενα κατορθώματα του στον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο (1768-1774), για να προκαλέσει το θαυμασμό των υπολοίπων.

Από τότε, έγινε ορόσημο δανείζοντας το όνομα του στην συγκεκριμένη διαταραχή, η οποία αποτελεί μία πρόκληση ως προς τη διάγνωση της, καθώς μπορεί να προηγηθούν χρόνια πριν κάποιος κοντινός άνθρωπος του ασθενούς ή το ιατρικό προσωπικό καταλάβει την προσποίηση. Όπως είναι αναμενόμενο, άτομα με αυτού του τύπου διαταραχή δεν ζητούν ποτέ βοήθεια από ψυχολόγο ή ψυχίατρο, καθώς αυτό θα σήμαινε πως θα έπρεπε να εγκαταλείψουν την χειραγώγηση και να αποδεχτούν πως χρειάζονται βοήθεια.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως τα κίνητρα του ατόμου δεν είναι εξωτερικά, δεν αποσκοπούν δηλαδή σε υλικά οφέλη, αλλά έχουν να κάνουν με μία εσωτερική ανάγκη του ατόμου, να τραβάει την προσοχή και τον οίκτο των άλλων ανθρώπων ώστε να γίνει η σύνδεση με ένα νοσηρό τρόπο μέσω του οίκτου.

Κάποιος με σύνδρομο Μινχάουζεν έχει μελετήσει καλά τα συμπτώματα που θέλει να υποκριθεί, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να πείθει τον περίγυρο του για την κλινική του κατάσταση και όντως να παίρνει τον οίκτο που αρχικά αποσκοπούσε.

Το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου (Munchausen syndrome by proxy) είναι μία κλινική διαταραχή στην οποία ένας φροντιστής προκαλεί τεχνητά μία ασθένεια ή τραυματισμό σε ένα άτομο υπό τη φροντίδα του, όπως ένα παιδί, ένας ηλικιωμένος ενήλικας ή ένα άτομο με αναπηρία.

Έχει παρατηρηθεί τις περισσότερες φορές στην ακραία του μορφή, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της 34χρόνης μητέρας από την Αμερική, η οποία υπέβαλε τον 8 χρονο γιο της σε 13 επεμβάσεις χωρίς κανέναν απολύτως λόγο, προκαλώντας του τεχνητές μολύνσεις και αδυναμία, και πείθοντας ακόμα και το δικαστήριο να αποκλείσει τον πατέρα από το να βλέπει το παιδί, κόβοντας έτσι κάθε ελπίδα σωτηρίας του ανηλίκου. Χρειάστηκαν χρόνια έως ότου το ιατρικό προσωπικό καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά, και ότι δεν υπάρχουν συμπτώματα έως ότου ειδοποιηθούν οι αρχές, και συλληφθεί η μητέρα.

Επομένως η διαταραχή είναι μια μορφή κακοποίησης παιδιών ή ηλικιωμένων. Από τη συγκεκριμένη διαταραχή εμπνεύστηκε το βιβλίο αιχμηρά αντικείμενα (sharp objects), στο οποίο βασίστηκε αργότερα και η ομότιτλη τηλεοπτική σειρά. Πρόκειται για μια ψυχοπαθολογία, η οποία είναι επικίνδυνη, καθώς οι αποδέκτες αυτής της νοσηρής φροντίδας μπορεί να οδηγηθούν και στο θάνατο.

Ο φροντιστής εισάγει στον οργανισμού του θύματος ουσίες ή χρησιμοποιεί πρακτικές (πχ κλύσματα), με στόχο να επιφέρει ασθένεια τεχνητά στο θύμα. Το σύνδρομο αυτό, στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5), αναφέρεται στην πρόκληση ή επινόηση νόσου από τον γονέα.

Η συγκεκριμένη διαταραχή, αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις δολοφονική απόπειρα, καθώς πολλές φορές τα θύματα δηλητηριάζονται σταδιακά και υποκύπτουν (όπως στην περίπτωση του βρέφους που έχασε τη ζωή του από υπερνατριαιμία), ενδιαφέρει πέρα από την ψυχιατρική επιστήμη, και την εγκληματολογία, καθώς, πολλές φορές όπως έχει αποδειχτεί, είναι φοβερά δύσκολο να γίνει η διάγνωση της διαταραχής ή είναι πολύ αργά καθώς το θύμα έχει φτάσει σε επικίνδυνο σημείο για την ζωή του και για την ψυχική του υγεία.

Η διαταραχή αυτή αφορά ως επί το πλείστον μητέρες (75%), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις εμπλέκονται σιωπηρά και αλλά μέλη της οικογένειας ως ηθικοί αυτουργοί. Η διαταραχή αυτή, όσο ξένη και να μας φαίνεται από την ελληνική πραγματικότητα, έχει κάποιες απολήξεις οι οποίες αφορούν πληθυσμό με κάποιου είδους αναπηρία, ή νοητική υστέρηση. Η παραμέληση ή η κακομεταχείριση ενός τέτοιου ανθρώπου ή ακόμα και ενός ηλικιωμένου θα πρέπει να διερευνάται εις βάθος.

Συνήθως οι γονείς με την διαταραχή έχουν και οι ίδιοι το σύνδρομο και στην πρώτη του μορφή (χρήση παθολογίας ή συμπτωμάτων για τους ίδιους, την οποία προβάλουν και στο παιδί).

• Υποφαινόμενη ασθένεια ή συμπτωματολογία του θύματος στην οποία ο θύτης επιμένει και έχει άρτια γνώση (εδώ να πούμε πως τα συμπτώματα είναι πραγματικά, καθώς το παιδί ή το θύμα μπορεί να έχει θανατηφόρα συμπτώματα όπως ποσοστά ουσιών στο αίμα, αιμορραγία, κακώσεις στο έντερο ή στον οισοφάγο κλπ αλλά αυτό που ισχυρίζεται ο θύτης, πχ καρκίνος, λευχαιμία κλπ, δεν ισχύει σε καμία περίπτωση).
• Συνεχής αναζήτηση ιατρικής φροντίδας και συχνές επισκέψεις σε νοσοκομεία ή συχνή χρήση φαρμάκων.
• Άρνηση του θύτη για οποιαδήποτε ευθύνη ή ανάμειξη στο πρόβλημα ή τη νόσο (κάνει έντονα πως δεν ξέρει ενώ πριν λίγο περιέγραφε με γλαφυρότητα τα συμπτώματα).
• Άμεση υποχώρηση των συμπτωμάτων, όταν το παιδί απομακρύνεται από τον φροντιστή (πχ μείνει στο νοσοκομείο ή κάποιες μέρες στους παππούδες).

Σύνδρομο Μινχάουζεν: Η ελληνική περίπτωση με μητέρα που έβαφε με πελτέ τα κόπρανα του παιδιού της

Όπως αναφέρει το MEGA, το 2007, μία μητέρα πήγε το 4χρονο παιδί της στο νοσοκομείο «Παίδων», λέγοντας στους γιατρούς πως το κορίτσι είχε πρόβλημα υγείας και βρήκε αίμα στα κόπρανά της.

Μάλιστα, η μητέρα πήγε και δείγμα των κοπράνων της κόρης της και οι γιατροί υπέβαλλαν το παιδί σε δύο κολονοσκοπήσεις, εξετάσεις και ειδική διατροφή, όμως δεν έβρισκαν τίποτα…

Εν τέλει, το παιδί νοσηλεύτηκε για 43 ημέρες και οι γιατροί δεν κατάφεραν να βρουν κάτι. Στη συνέχεια αντιλήφθηκαν πως η μητέρα χρωμάτιζε τα κόπρανα του παιδιού με ντοματοπελτέ.

Η γυναίκα εξετάστηκε από ψυχολόγο και μαζί με το παιδί της έμειναν 10 ημέρες στο νοσοκομείο. Δεν της ασκήθηκε ποινική δίωξη, ούτε της αφαιρέθηκε η επιμέλεια, καθώς παραποίησε τις εξετάσεις και δεν έκανε κακό στο παιδί.

Σύνδρομο Μινχάουζεν: Η ιστορία της Τάνια Ρέιντ που έστειλε το παιδί της στο νοσοκομείο 18 φορές

Το σύνδρομο Μινχάουζεν, ειδικότερα το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου, είναι μια σπάνια ψυχική διαταραχή που οδηγεί ένα άτομο στο να επινοεί ή να προκαλεί ασθένειες. Στην πρώτη περίπτωση αυτό αφορά τον εαυτό του, ενώ στη δεύτερη περίπτωση (σ.σ. δια αντιπροσώπου) τις προκαλεί σε άλλο άτομο. Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία ψυχικής διαταραχής, εντάσσονται κυρίως μητέρες που προκαλούν προβλήματα στα παιδιά τους, έτσι ώστε στη συνέχεια να σπεύδουν να τα φροντίσουν και να αισθάνονται οι ίδιες ότι τους προσφέρουν.

Μια τέτοια σπάνια περίπτωση ήταν αυτή της Τάνια Ρέιντ, στις ΗΠΑ, η οποία έστειλε 18 φορές τον γιο της στο νοσοκομείο μέσα σε δυο χρόνια. Αιτία ήταν οι εγκεφαλικές κρίσεις και τα αναπνευστικά προβλήματα που αντιμετώπιζε το παιδί. Προβλήματα, όμως, που αποδείχθηκε ότι προκαλούσε η ίδια η μητέρα, η οποία ήταν κι ο μοναδικός αυτόπτης μάρτυρας στις κρίσεις του παιδιού.

Τον Φεβρουάριο του 1988, κατά τη 18η νοσηλεία του παιδιού, μια νοσοκόμα εντόπισε κάτι ασυνήθιστο. Γρατσουνιές στο μάγουλο του παιδιού και στη συνέχεια είδε την Τάνια Ρέιντ να ζητάει βοήθεια γιατί το δάχτυλό της αιμορραγούσε. Ήταν η στιγμή – κλειδί για τους γιατρούς του νοσοκομείου, οι οποίοι από αυτό το σημείο κι έπειτα άρχισαν να υποψιάζονται τη μητέρα.

Στην επιφάνεια ήρθε ο θάνατος της μεγαλύτερης αδερφής του αγοριού, σε ηλικία 9 μηνών, η οποία πριν πεθάνει από καρδιακή ανακοπή είχε νοσηλευτεί 20 φορές! Εν τέλει, τον Αύγουστο του 1988 η ψύχραιμη, μεθοδική και με σπουδές νοσηλευτικής Τάνια Ρέιντ συνελήφθη για τη δολοφονία της 9 μηνών κόρης της και την κακοποίηση του γιου της. Η ίδια κατάφερε να ξεγελάσει ακόμα και τον ανιχνευτή ψεύδους καθώς αρνήθηκε πεισματικά και ιδιαίτερα ψύχραιμα την ενοχή της.

Η Τάνια Ρέιντ καταδικάστηκε σε 62 χρόνια, όμως, ακόμα αρνείται κάθε ενοχή. Είναι ένα ακόμα γνώρισμα των ανθρώπων με σύνδρομο Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου, καθώς αρνούνται μέχρι τέλους ότι έχουν την οποιαδήποτε εμπλοκή με τα εγκλήματα σε βάρος των παιδιών τους…