Σοκ για τη μετάλλαξη Δέλτα: Τι συμβαίνει με τα αντισώματα 90 ημέρες μετά

Εμβόλιο κορονοϊού: Ανοχύρωτοι είναι όπως όλα δείχνουν, οι εμβολιασμένοι, απέναντι στη μετάλλαξη Δέλτα, σύμφωνα με βρετανική έρευνα.

Έρευνα που διενεργήθηκε στη Βρετανία από ειδικούς του πανεπιστημίου της Οξφόρδης δείχνει πως η προστασία που προσφέρουν τα δύο κυριότερα εμβόλια κατά της COVID-19 που αξιοποιούνται στη χώρα, εν μέσω της μετατροπής του παραλλαγμένου στελέχους Δέλτα του νέου κορονοϊού στο κυρίαρχο, μειώνεται μέσα σε τρεις μήνες.

Άλλο ένα εύρημα της έρευνας αυτής είναι πως όσοι μολύνονται από τον SARS-CoV-2 αφού λάβουν δύο δόσεις είτε του εμβολίου των Pfizer/BioNTech είτε αυτού της AstraZeneca ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εάν μολυνθούν από την παραλλαγή Δέλτα απ’ ό,τι από άλλες παραλλαγές.

Η έρευνα, που βασίστηκε σε πάνω από τρία εκατομμύρια δείγματα που λήφθηκαν σε όλη την επικράτεια του Ηνωμένου Βασιλείου, έδειξε πως 90 ημέρες μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου των Pfizer/BioNTech μειώθηκε στο 75% και αυτή του σκευάσματος της AstraZeneca στο 61% ως προς την αποτροπή της μόλυνσης από τη Δέλτα.

Δύο εβδομάδες μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης, η αποτελεσματικότητά τους είναι αντίστοιχα 85% και 68%. Η μείωση της αποτελεσματικότητας είναι πιο υψηλή μεταξύ των προσώπων 35 ετών και άνω από ό,τι μεταξύ των ανθρώπων μικρότερης ηλικίας.

«Και τα δύο εμβόλια αυτά, μετά τις δύο δόσεις, τα πάνε πολύ καλά έναντι της Δέλτα (…). Όταν ξεκινάς πάρα πολύ ψηλά έχεις δρόμο να διανύσεις», σημείωσε η Σάρα Γουόκερ, καθηγήτρια στην Οξφόρδη ειδικευμένη στην ιατρική στατιστική και επικεφαλής της έρευνας που διενεργήθηκε (βλ. https://www.ndm.ox.ac.uk/covid-19/covid-19-infection-survey/results/new-studies).

Η Γουόκερ δεν συμμετείχε στο σκέλος της μελέτης για το εμβόλιο της AstraZeneca, καθώς το σκεύασμα αυτό αναπτύχθηκε από ανοσολόγους του πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Οι συντάκτες της έρευνας απέφυγαν να κάνουν προβλέψεις για την περαιτέρω μείωση της αποτελεσματικότητας των δύο εμβολίων εν καιρώ, ωστόσο εκτίμησαν πως η αποτελεσματικότητά τους θα είναι χονδρικά παρόμοια 4-5 μήνες μετά τη δεύτερη δόση.

Υπογραμμίζοντας τον αυξημένο κίνδυνο που ενέχει η μόλυνση από την παραλλαγή Δέλτα, οι ερευνητές σημείωσαν πως όσοι μολύνονται παρότι έχουν εμβολιαστεί πλήρως τείνουν να έχουν ιικό φορτίο παρόμοιο με τους ανεμβολίαστους — αντίθετα με ό,τι συνέβαινε όταν κυρίαρχη ήταν ακόμη η παραλλαγή Άλφα.

Τα ευρήματα των επιστημόνων του πανεπιστημίου της Οξφόρδης γενικά συνάδει με την ανάλυση των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC), της κυριότερης ομοσπονδιακής υπηρεσίας δημόσιας υγείας των ΗΠΑ, και δίνονται στη δημοσιότητα την ώρα που η Ουάσινγκτον ανήγγειλε πως θα αρχίσουν να χορηγούνται τον Σεπτέμβριο τρίτες, αναμνηστικές δόσεις των εμβολίων εξαιτίας της αύξησης των μολύνσεων από την παραλλαγή Δέλτα. Η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν επικαλέστηκε δεδομένα που υποδεικνύουν ότι η προστασία που προσφέρουν τα εμβόλια μειώνεται εν καιρώ.

Το Ισραήλ άρχισε να χορηγεί τρίτες δόσεις τον περασμένο μήνα, για να θέσει υπό έλεγχο την έξαρση των μολύνσεων που επίσης αποδίδονται στη Δέλτα. Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες αναμένεται επίσης να αρχίσουν να χορηγούν αναμνηστικές δόσεις σε ηλικιωμένους και ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Η Pfizer αναγνωρίζει ότι η αποτελεσματικότητα του σκευάσματός της μειώνεται με τον καιρό. Τον περασμένο μήνα, η AstraZeneca ανέφερε πως ακόμη μελετά πόσο διαρκεί η προστασία του δικού της σκευάσματος και αν χρειάζεται αναμνηστική δόση για τη διατήρηση της ανοσοποίησης.

«Το γεγονός πως βλέπουμε (…) υψηλότερα ιικά φορτία υποδεικνύει (…) πως πράγματι η επίτευξη συλλογικής ανοσίας ενδέχεται να αποδειχθεί μεγαλύτερη πρόκληση» από ό,τι θεωρείτο μέχρι τώρα, σύμφωνα με τον Κουν Πάουλς, που επίσης εργάζεται στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Φαίνεται πως τα εμβόλια είναι καλύτερα στην αποτροπή σοβαρών μορφών της ασθένειας και λιγότερο «στην πρόληψη της μετάδοσης», κατά τον ίδιο.

Η έρευνα αυτή, που ακόμη μένει να υποβληθεί σε αξιολόγηση από ομότιμους και να δημοσιευθεί σε κάποια επιστημονική επιθεώρηση, μοιάζει να επιβεβαιώνει και να υπογραμμίζει την ανησυχία των επιστημόνων πως η παραλλαγή Δέλτα, η οποία αρχικά ταυτοποιήθηκε στην Ινδία, μπορεί να μολύνει πλήρως εμβολιασμένους ανθρώπους ευκολότερα.

Η έρευνα του πανεπιστημίου της Οξφόρδης διενεργήθηκε σε συνεργασία με τη βρετανική εθνική στατιστική υπηρεσία και το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας της Βρετανίας.

Εμβόλιο κορονοϊού: Και στο… βάθος η μετάλλαξη Έψιλον

Την ώρα που η μετάλλαξη Δέλτα δείχνει να επικρατεί σε όλο τον πλανήτη ο φόβος για ξέσπασμα της μετάλλαξης Έψιλον είναι μεγάλος καθώς τα μέχρι τώρα εμβόλια δεν την… αγγίζουν!

Ειδικότερα, η έρευνα αυτή δημοσιεύτηκε αρχές Ιουλίου 2021 από Αμερικάνους και Ελβετούς επιστήμονες και ρίχνει φως στον μηχανισμό με τον οποίο μεταλλάξεις του ιού SARS-COV-2 μπορούν να αποφεύγουν τα υπάρχοντα εμβόλια.

Ο Καθηγητής Οργανικής Χημείας-Φαρμακοχημείας του Τμήματος Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Κόκοτος, αναφέρει ότι αποκαλύπτεται ένας πρωτοφανής μηχανισμός σε μοριακό επίπεδο με τον οποίο ο ιός μπορεί να διαφεύγει των υπαρχόντων εμβολίων και ο οποίος σχετίζεται με μεταλλάξεις αμινοξέων της πρωτεΐνης ακίδας (spike protein) του ιού. Οι μεταλλάξεις αυτές ανακαλύφθηκαν σε στέλεχος του ιού που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Καλιφόρνια, και ονομάζεται μετάλλαξη έψιλον.

Η πρωτεΐνη ακίδα παίζει σημαντικότατο ρόλο για την πρόσδεση του ιού στα ανθρώπινα κύτταρα και την έναρξη της λοίμωξης. Στη μετάλλαξη έψιλον τρία αμινοξέα της πρωτεΐνης ακίδας αντικαθίστανται από διαφορετικά αμινοξέα.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή της δομής της πρωτεΐνης στον χώρο, γεγονός που εμποδίζει πλέον τα αντισώματα να αναγνωρίσουν την πρωτεΐνη.

Τελική συνέπεια είναι να μετριάζεται η εξουδετερωτική ισχύς που έχουν τα αντισώματα που έχουν προέλθει είτε από τον εμβολιασμό είτε από προηγούμενη λοίμωξη με τον ιό. Τέτοιες μεταλλάξεις έχουν τη δυνατότητα να αποφεύγουν και ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη ως θεραπευτικά μέσα.

Η αλλαγή της δομής της πρωτεΐνης ακίδας στη μετάλλαξη έψιλον διαπιστώθηκε με ηλεκτρονική κρυομικροσκοπία και επιβεβαιώθηκε ο σχηματισμός ενός νέου δισουλφιδικού δεσμού με φασματομετρία μάζας.

Η μετάλλαξη έψιλον χαρακτηρίζεται ως μετάλλαξη ανησυχίας. Εντοπίστηκε πρώτη φορά στην Καλιφόρνια από τα τέλη του 2020 (σήμερα έχουν εντοπιστεί περίπου 46.000 κρούσματα στις ΗΠΑ) και έχει εξαπλωθεί σε 34 άλλες χώρες (σε μικρό αριθμό κρουσμάτων μέχρι στιγμής).

Η κατανόηση του μηχανισμού με τον οποίο μεταλλάξεις έχουν τη δυνατότητα να μετριάζουν λίγο ή πολύ την προστατευτική δράση των αντισωμάτων προβάλλει και υπογραμμίζει την αναγκαιότητα αφενός της συνεχούς εγρήγορσης για την νόσο COVID-19 και αφετέρου της ανάπτυξης φαρμάκου που θα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τη νόσο σκοτώνοντας τον ιό στο αρχικό του στάδιο.

Εμβόλιο κορονοϊού: Ποιο εμβόλιο είναι το αποτελεσματικότερο απέναντι στη μετάλλαξη Δέλτα

Την ίδια ώρα εντείνεται η παγκόσμια ανησυχία από την εξάπλωση της ινδικής μετάλλαξης.

Οι πολίτες σε όλο τον πλανήτη σπεύδουν να εμβολιαστούν, όμως πολλοί επιστήμονες επισημαίνουν ότι οι μεταλλάξεις μπορεί να χτυπήσουν και τους εμβολιασμένους. Ποιο εμβόλιο όμως προστατεύει καλύτερα από την μετάλλαξη Δέλτα;

Τα εγκεκριμένα εμβόλια έναντι του ιού SARS-CoV-2 έχουν αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικά στον έλεγχο της πανδημίας, αλλά έχουν σχεδιαστεί στις αρχές της πανδημίας πριν εμφανιστούν τα νεότερα στελέχη. Κάποια από τα στελέχη αυτά έχουν τη δυνατότητα να ξεπερνούν την ανοσία που παρέχουν τα εμβόλια.

Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Πάνος Μαλανδράκης, Γιάννης Ντάνασης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα νεότερα δεδομένα.

Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο διεθνές περιοδικό Lancet (E.C.Wall και συνεργάτες, AZD1222-induced neutralising antibody activity against SARS-CoV-2 Delta VOC, DOI:https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)01462-8) εκτιμήθηκε η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της εταιρείας AstraZeneca ενάντια στο νέο στέλεχος Δέλτα.

Όσον αφορά στην παραγωγή εξουδετερωτικών αντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό με δύο δόσεις ASTRA ZENECA (AZD1222), σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες (55/63, 87%) είχαν ανιχνεύσιμα εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι των στελεχών D614G (αρχικό στέλεχος) και Β.1.1.7 (στέλεχος άλφα, Ηνωμένο Βασίλειο), ενώ σημαντικά λιγότεροι εμβολιασμένοι είχαν εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι του Β.1.351 (στέλεχος Βήτα, Νότια Αφρική) (38/63, 60%) και του Β.1.617.2 (στέλεχος Δέλτα, Ινδία) (39/63, 62%).

Αντίθετα, άνω του 95% από τους εμβολιασμένους με τις δύο δόσεις του εμβολίου Pfizer (BNT162b2) ανέπτυξαν εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι των στελεχών Βήτα και Δέλτα.Ακόμη ένα σημαντικό εύρημα της μελέτης έγκειται στο ότι οι συμμετέχοντες με προηγούμενη λοίμωξη COVID-19 είχαν σημαντικά υψηλότερα εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι σε όλα τα στελέχη μετά από μία μόνο δόση του εμβολίου ASTRA ZENECA (AZD1222) συγκριτικά με όσους δεν είχαν νοσήσει. Συμπερασματικά, οι ερευνητές της μελέτης σημειώνουν ότι οι εμβολιασθέντες με το ASTRA ZENECA έχουν υποδεέστερη αντισωματική απάντηση έναντι του SARS-CoV-2 συγκριτικά με το Pfizer, το οποίο συνάδει τόσο με τα δεδομένα των κλινικών μελετών όσο και με τα προσφάτως δημοσιευμένα δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων ενάντια στο στέλεχος B.1.617.2 (60% ASTRA ZENECA έναντι 79% BNT162b2) και στο στέλεχος Β.1.1.7 (73% AZD1222 έναντι 92% Pfizer) (Lancet. 2021; 397: 2461-2462; MedRxiv https://doi.org/10.1101/2021.05.22.21257658).

Πρόσφατη προδημοσίευση των A.Choi και συνεργατών (https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.06.28.449914v1) ανέλυσε την ικανότητα εξουδετέρωσης στελεχών του SARS-CoV-2. Οι ερευνητές συλλέξανε ορούς εμβολιασμένων με δύο δόσεις του εμβολίου Moderna μία εβδομάδα μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου και έλεγξαν την ικανότητα εξουδετέρωσης στο εργαστήριο. Ο πλήρης εμβολιασμός οδήγησε σε παραγωγή εξουδετερωτικών αντισωμάτων απέναντι σε όλα τα στελέχη, όπως το στέλεχος Βήτα (B.1.351, Νότιας Αφρικής), το στέλεχος Β.1.617 (Ινδίας), το στέλεχος Κάππα (Β.1.617.1), το στέλεχος Δέλτα (Β.1.617.2), το στέλεχος Ητα (Β.1.525, Νιγηρίας), το στέλεχος Α.23.1 (Ουγκάντα) και το στέλεχος Α.VOI.V2 (Αγκόλα).

Συμπερασματικά, τα ανωτέρω δεδομένα δείχνουν ότι αφενός είναι σημαντικό να ολοκληρωθεί το πλήρες εμβολιαστικό πρόγραμμα και με τις δύο δόσεις των εμβολίων AstraZeneca, Pfizer και Moderna καθώς προσφέρουν προστασία ενάντια και στα νεότερα στελέχη του SARS-CoV-2. Μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα περίπου το 50% των Ελλήνων έχει λάβει τουλάχιστον την 1η δόση του εμβολίου και στο 36% ο εμβολιασμός έχει ολοκληρωθεί. Αφετέρου αξίζει να αξιολογηθεί η πιθανή χορήγηση αναμνηστικών δόσεων ειδικά για όσους έχουν χαμηλή αντισωματική απάντηση.