Σεισμός: Δύο ενεργά σεισμικά ρήγματα πολύ κοντά στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης, εντοπίστηκαν έπειτα από μελέτη που διενεργήθηκε από την ομάδα του αναπληρωτή καθηγητή Τεκτονικής Γεωλογίας, Γεωπεριβάλλοντος και Φυσικών Καταστροφών και διευθυντή του Εργαστηρίου Ορυκτολογίας – Γεωλογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννη Παπανικολάου. Πρόκειται για το ρήγμα Ασσήρου – Κριθιάς και τη ζώνη ρήγματος Δρυμού.
Ο κ. Παπανικολάου έδωσε διευκρινήσεις στο grtimes.gr για τη ζώνη ρήγματος του Δρυμού: «υπήρχε σε ένα χάρτη της δεκαετίας του ’90 ως ζώνη με πιθανή ενεργή δομή, με τους συναδέλφους να έχουν ενδείξεις για την ύπαρξη του, ωστόσο τα μέχρι τότε δεδομένα που είχαν στη διάθεσή τους. δεν τους επέτρεπαν να καταλήξουν στο εάν είναι ενεργό ή όχι.
Αυτή η μελέτη αποδεικνύει ότι όντως αυτό το ρήγμα είναι ενεργό». «Τα μεγάλα ρήγματα δημιουργούν πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις και τα εντοπίζεις σαφώς πιο εύκολα. Τα συγκεκριμένα, δίνουν σεισμούς πιο αραιά στο χρόνο.
Μάλιστα, στη Βόρεια Ελλάδα υπάρχουν αρκετά ρήγματα με χαμηλούς ρυθμούς ολίσθησης, γεγονός που δυσκολεύει τον εντοπισμό τους. Πρέπει να κινηθείς πολύ συγκεκριμένα για να μπορέσεις να τα ανακαλύψεις», τόνισε ο κ. Παπανικολάου.
Σύμφωνα με τον κ. Παπανικολάου «τα μέγιστα σεισμικά μεγέθη εκτιμώνται έως 6,2 με 6,4 βαθμούς με εξαίρεση την πιο ακραία πιθανότητα εμπλοκής και της ζώνης Γερακαρού – Λητής για τον Δρυμό.
Τα τελευταία γεγονότα, έχουν χρονολογηθεί πριν από περίπου 4.000 χρόνια γι’ αυτό και δεν έχουν αποτυπωθεί στην ιστορική σεισμικότητα».
Επιπλέον ξεκαθαρίζει ότι «αν και τα δύο ρήγματα βρίσκονται πολύ κοντά στον πολεοδομικό ιστό της Θεσσαλονίκης (περίπου 20 με 25χλμ), λόγω της αντίρροπης κλίσης τους προς την πόλη (το ένα κινείται προς τον Βορρά και το δεύτερο Βορειοανατολικά) δεν αναμένεται να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές σε πιθανή επαναδραστηριοποίησή τους».
Τέλος αναφερόμενος στα οφέλη της έρευνας, ο κ. Παπανικολάου σημείωσε ότι «είναι καλό να γνωρίζουμε ότι πρόκειται για δύο σεισμικές πηγές που πλέον ξέρουμε ακριβώς και το που βρίσκονται και πότε έδρασαν.
Είναι καλό που γνωρίζουμε ότι δίνουν αραιά στο χρόνο σεισμό. Χρειάζεται βέβαια μια εγρήγορση, καθώς αυξάνεται η ποσοτικοποίηση των σεισμών που μπορούμε να περιμένουμε στο μέλλον, όμως ταυτόχρονα αποτελεί και χρήσιμο εργαλείο για τυχόν επέκταση των πολεοδομικών στοιχείων.
Σ’ αυτά τα σημεία δεν πρέπει να υπάρχει οικιστική και βιομηχανική ζώνη. Στο πλαίσιο αυτό, τέτοιου είδους μελέτες μας βοηθούν αφάνταστα».
Σεισμός: Κλίμακες μέτρησης των σεισμών
Για την μέτρηση μιας σεισμικής δόνησης χρησιμοποιούνται κυρίως δύο κλίμακες:
Κλίμακα Ρίχτερ (Richter)
Παρότι η κλίμακα δεν έχει ανώτατο όριο, σεισμοί μεγαλύτεροι από 9,5 Ρίχτερ δεν έχουν παρατηρηθεί στη Γη και, πρακτικώς, είναι εντελώς απίθανο να συμβούν ποτέ.
Είναι δωδεκαβάθμια (1 – 12) και προσμετρά κυρίως τις καταστροφές που προκαλούνται σε ανθρώπινες κατασκευές. Αυτό σημαίνει ότι ένας σεισμός που πλήττει ακατοίκητη περιοχή, δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί επαρκώς με αυτή την κλίμακα.
Άλλες κλίμακες
Επίσης υπάρχουν άλλες κλίμακες που χρησιμοποιούνται για διάφορους λόγους. Η κλίμακα επιφανειακού μεγέθους Μs, η κλίμακα χωρικού μεγέθους mb, η κλίμακα μεγέθους διάρκειας ΜΤ, και η κλίμακα μεγέθους σεισμικής ροπής ΜW.[16]
Για παράδειγμα, αν το μέγεθος ενός σεισμού μετρήθηκε σαν 5 βαθμοί της κλίμακας Ρίχτερ (ML), μπορεί να μετρηθεί και ως 5,5 Ms. Το Ms είναι αξιόπιστο για επιφανειακούς (< 50 χλμ. βάθος) σεισμούς και για μεγάλες αποστάσεις από το επίκεντρο. Χρησιμοποιείται στην Ελλάδα και προτάθηκε από τον Παπαζάχο. Η ενέργεια που εκλύεται δίνεται σε erg από τον τύπο: logE=12,24+ 1,40Ms.
Η κλίμακα χωρικού μεγέθους είναι μια επέκταση της κλίμακας Richter και έτσι εκμεταλλευόμαστε καλύτερα το δίκτυο των σεισμογράφων. Είναι το μέγεθος που λαμβάνεται από τη μέτρηση των πρωτευόντων P κυμάτων (Compressional Body Wave Magnitude).
Είναι αξιόπιστο μέγεθος σεισμών με μεγαλύτερα εστιακά βάθη και για μεγάλες αποστάσεις από το επίκεντρο.
Η κλίμακα μεγέθους σεισμικής ροπής χρησιμοποιείται για σεισμούς άνω από 5. Όλα τα προηγούμενα μεγέθη βγαίνουν από τύπους που περιέχουν ένα συγκεκριμένο πλάτος ταλάντωσης ενός σεισμικού κύματος σε κάποια χρονική στιγμή.
Το Mw, το οποίο χρησιμοποιείται για τη μέτρηση μεγάλων σεισμών, υπολογίζεται από ένα πολύπλοκο τύπο και είναι πολύ αξιόπιστο. Ανακοινώσεις για μεγάλους σεισμούς (>5) χρησιμοποιούν αυτήν την κλίμακα.
Σεισμός: Οι μεγαλύτεροι σεισμοί στην Ελλάδα
- 12 Οκτωβρίου 1856 Ρόδος 8,2 618 νεκροί
- 16 Φεβρουαρίου 1810 Κρήτη 7,8 2.500 νεκροί
- 26 Ιουνίου 1926 Ρόδος 7,7 ή 8,0 12 νεκροί
- 27 Ιουνίου 1886 Φιλιατρά 7,5 326 νεκροί
- 9 Ιουλίου 1956 Αμοργός 7,5 53 νεκροί
- 4 Φεβρουαρίου 1867 Κεφαλλονιά 7,2 224 νεκροί
- 11 Αυγούστου 1903 Κύθηρα 7,2με 8 14 νεκροί
- 12 Αυγούστου 1953 Αργοστόλι 7,2 476 νεκροί
- 25 Απριλίου 1957 Ρόδος 7,2 18 νεκροί
- 19 Φεβρουαρίου 1968 Άγιος Ευστράτιος 7,1 20 νεκροί
- 27 Απριλίου 1894 Αταλάντη 7,0 225 νεκροί
- 26 Σεπτεμβρίου 1932 Ιερισσός 7,0 161 νεκροί
- 25 Φεβρουαρίου 1935 Κρήτη 7,0 8 νεκροί
- 6 Οκτωβρίου 1947 Μεσσηνία 7,0 3 νεκροί
- 30 Απριλίου 1954 Σοφάδες 7,0 25 νεκροί
- 11 Οκτωβρίου 1845 Λέσβος 6,8 1 νεκροί
- 18 Αυγούστου 1853 Θήβα 6,8 13 νεκροί
- 7 Μαρτίου 1867 Λέσβος 6,8 550 νεκροί
- 1 Αυγούστου 1870 Αράχοβα 6,8 117 νεκροί
- 9 Φεβρουαρίου 1893 Σαμοθράκη 6,8 1 νεκροί
- 11 Αυγούστου 1904 Σάμος 6,8 4 νεκροί
- 31 Μαρτίου 1965 Αγρίνιο 6,8 6 νεκροί
- 7 Ιανουαρίου 1825 Λευκάδα 6,7 60 νεκροί
- 29 Φεβρουαρίου 1858 Κόρινθος 6,7 21 νεκροί
- 6 Ιουνίου 1861 Κορινθιακός κόλπος 6,7 20 νεκροί
- 23 Ιουλίου 1865 Λέσβος 6,7 10 νεκροί
- 25 Οκτωβρίου 1889 Λέσβος 6,7 36 νεκροί
- 23 Ιουλίου 1949 Χίος 6,7 11 νεκροί
- 24 Φεβρουαρίου 1981 Αλκυονίδες 6,7 20 νεκροί
- 21 Ιουλίου 2017 Κως 6,7 2 νεκροί
- 30 Οκτωβρίου 2020 Σάμος 6,7 2 νεκροί
- 8 Ιουνίου 1804 Πάτρα 6,6 10 νεκροί
- 16 Δεκεμβρίου 1869 Λευκάδα 6,6 15 νεκροί
- 23 Απριλίου 1933 Κως 6,6 178 νεκροί
- 23 Αυγούστου 1817 Αίγιο 6,5 65 νεκροί
- 30 Οκτωβρίου 1840 Χάλκη 6,5 600 νεκροί
- 11 Ιουνίου 1846 Μεσσήνη 6,5 30 νεκροί
- 22 Απριλίου 1948 Λευκάδα 6,5 10 νεκροί
- 20 Ιουνίου 1978 Θεσσαλονίκη 6,5 45 νεκροί
- 8 Ιουνίου 2008 Ανδραβίδα 6,5 2 νεκροί
- 17 Νοεμβρίου 2015 Λευκάδα 6,5 2 νεκροί
- 3 Απριλίου 1881 Χίος 6,4 3.350 (4.200 νεκροί)
- 17 Απριλίου 1893 Ζάκυνθος 6,4 23 νεκροί
- 30 Ιουνίου 1948 Λευκάδα 6,4 7 νεκροί
- 1 Μαΐου 1967 Δροσοπηγή Ιωαννίνων 6,4 9 νεκροί
- 14 Μαΐου 1895 Παραμυθιά Θεσπρωτίας 6,3 75 νεκροί
- 27 Νοεμβρίου 1914 Λευκάδα 6,3 16 νεκροί
- 22 Απριλίου 1928 Κόρινθος 6,3 20 νεκροί
- 1 Μαρτίου 1941 Λάρισα 6,3 40 νεκροί
- 6 Ιουλίου 1965 Κορινθιακός κόλπος 6,3 1 νεκροί
- 12 Ιουνίου 2017 Λέσβος 6,3 1 νεκροί
- 23 Μαΐου 1893 Θήβα 6,2 2 νεκροί
- 19 Απριλίου 1955 Βόλος 6,2 1 νεκροί
- 5 Φεβρουαρίου 1966 λίμνη Κρεμαστών 6,2 1 νεκροί
- 9 Μαρτίου 1965 Αλόννησος 6,1 2 νεκροί
- 4 Απριλίου 1965 Αρκαδία 6,1 18 νεκροί
- 21 Δεκεμβρίου 1990 Γουμένισσα 6,1 1 νεκροί
- 15 Ιουνίου 1995 Αίγιο 6,1 26 νεκροί
- 22 Ιουλίου 1938 Ωρωπός 6,0 18 νεκροί
- 29 Οκτωβρίου 1966 Κατούνα Αιτωλοακαρνανίας 6,0 1 νεκροί
- 13 Σεπτεμβρίου 1986 Καλαμάτα 6,0 20 νεκροί
- 7 Σεπτεμβρίου 1999 Πάρνηθα 5,9 143 νεκροί
Σεισμός: Αυτά είναι τα ενεργά ρήγματα της Αττικής
Η χώρα μας έζησε ακόμη έναν μεγάλο σεισμό, εκείνον στην Ελασσόνα, ωστόσο η πλέον πυκνοκατοικημένη περιοχή της Ελλάδας, η Αττική, είναι περιτριγυρισμένη από ενεργά ρήγματα που ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορούν να δώσουν πολλά Ρίχτερ!
Οι επιστήμονες έχουν καταγράψει έναν μεγάλο αριθμό ενεργών ρηγμάτων, μικρού ή μέσου μεγέθους, τόσο στον αστικό ιστό της Αθήνας όσο και της Θεσσαλονίκης.
Ωστόσο, παρά το σχετικά μικρό μέγεθός τους και το μικρό σεισμικό δυναμικό τους- στην Αθήνα υπολογίζεται πιθανό μέγεθος σεισμού ως 6,2 ρίχτερ και στη Θεσσαλονίκη ως 6,5 ρίχτερ-, η εγγύτητά τους με τμήματα των πολεοδομικών συγκροτημάτων οδηγεί στην κατακόρυφη αύξηση της σεισμικής επικινδυνότητας.
Τα μικρά ρήγματα πλησίον των αστικών περιοχών έχουν αποκτήσει ξεχωριστή σημασία, ιδιαίτερα μετά τον καταστρεπτικό σεισμό της Αθήνας το 1999, ο οποίος προήλθε από την ενεργοποίηση του άγνωστου ως τότε νεοτεκτονικού ρήγματος της Νότιας Πάρνηθας- Φυλής.
Ανατολικός Κορινθιακός έως Νότιο Ευβοϊκό
Η περιοχή από τον Ανατολικό Κορινθιακό, προς τη Θήβα, τον Αυλώνα μέχρι τον Ωρωπό φιλοξενεί ένα σύστημα ρηγμάτων που έχουν δώσει πολύνεκρους σεισμούς μεγέθους 6 – 6,5 ρίχτερ το 1858 και το 1914. «Είναι μια μεγάλη ζώνη σαν δαχτυλίδι μήκους 60 χλμ. που περικυκλώνει την Αττική και συνιστά μόνιμη εστία κινδύνου», είχε δηλώσει στα «ΝΕΑ» ο σεισμολόγος, Γεράσιμος Παπαδόπουλος
Ρήγματα Πεντέλης, Ραφήνας, Σπάτων
Είναι ρήγματα μέσα στην Αττική που έχουν εντοπιστεί σε παλαιότερες μελέτες, όμως κανείς δεν γνωρίζει το μήκος τους, το οποίο συνδέεται άμεσα με τη δυναμικότητά τους, δηλαδή με το μέγεθος του σεισμού που μπορούν να παραγάγουν.
Σαρωνικός
«Τα ρήγματα του Σαρωνικού Κόλπου προκαλούν σεισμούς ενδιαμέσου βάθους, δηλαδή με εστίες σε βάθη τουλάχιστον 50 – 60 χιλιομέτρων και με μέγεθος που μπορεί να είναι μεγαλύτερο των 6,5 ρίχτερ», λέει ο δρ. Παπαδόπουλος. Ενας τέτοιος σεισμός, με επίκεντρο κάτω από τον Ακροκόρινθο, σημειώθηκε τον Αύγουστο του 1962, έγινε πολύ αισθητός στην Αττική και προκάλεσε μικρές βλάβες. Δεν είναι γνωστό τι συνέπειες θα μπορούσε να επιφέρει η επανάληψη ενός τέτοιου φαινομένου σήμερα που το Λεκανοπέδιο είναι δομημένο με άλλου τύπου κατασκευές.
Αταλάντη
Βρίσκεται σε ευθεία απόσταση περίπου 130 χιλιομέτρων από την Αθήνα, όμως το 1894 έδωσε δύο σεισμικές δονήσεις, μεγέθους 6,7 και 6,4 Ρίχτερ, με διαφορά μιας εβδομάδας προκαλώντας βλάβες σε Αθήνα και Πειραιά. Θα πρέπει να μελετηθούν οι συνέπειες στο κτιριακό απόθεμα του Λεκανοπεδίου από ενδεχόμενο σεισμό στην Αταλάντη.
Σεισμός: Τα μέτρα προστασίας
Οι πολίτες μπορούν να βρουν ειδικές οδηγίες σχετικά με το τι θα πρέπει να κάνουν κατά τη διάρκεια του σεισμού και μετά την σεισμική δόνηση στην ιστοσελίδα της γενικής γραμματείας της Πολιτικής Προστασίας. Ακολουθούν οι οδηγίες:
Όταν γίνεται σεισμός
Αν είστε μέσα στο σπίτι
- Διατηρείστε την ψυχραιμία σας.
- Καλυφθείτε κάτω από κάποιο ανθεκτικό έπιπλο (τραπέζι, γραφείο, θρανίο), γονατίστε και κρατήστε με τα χέρια σας το πόδι του.
- Αν δεν υπάρχει ανθεκτικό έπιπλο, γονατίστε στο μέσον του δωματίου, μειώνοντας όσο γίνεται το ύψος σας και προστατέψτε με τα χέρια το κεφάλι και τον αυχένα σας. Απομακρυνθείτε από μεγάλες γυάλινες επιφάνειες (παράθυρα, γυάλινα χωρίσματα) ή έπιπλα και αντικείμενα που μπορεί να σας τραυματίσουν.
- Μην προσπαθήσετε να απομακρυνθείτε από το σπίτι.
- Μην βγείτε στο μπαλκόνι.
Αν είστε σε ψηλό κτήριο
- Απομακρυνθείτε από τζάμια και εξωτερικούς τοίχους.
Αν είστε σε χώρο ψυχαγωγίας, εμπορικό κέντρο ή μεγάλο κατάστημα
- Διατηρείστε την ψυχραιμία σας.
- Μείνετε στο χώρο μέχρι να τελειώσει η δόνηση.
- Μην παρασυρθείτε από το πανικόβλητο πλήθος που κινείται άτακτα προς τις εξόδους γιατί κινδυνεύετε να ποδοπατηθείτε.
Αν βρίσκεστε σε ανοιχτό χώρο
- Απομακρυνθείτε από χώρους που βρίσκονται κάτω από κτίρια, τηλεφωνικά ή ηλεκτρικά καλώδια.
- Αν έχετε μαζί σας τσάντα ή χαρτοφύλακα, καλύψτε το κεφάλι σας με αυτά.
Αν βρίσκεστε μέσα στο αυτοκίνητο
- Καταφύγετε σε ανοιχτό χώρο και σταματήστε με προσοχή το αυτοκίνητο ώστε να μην εμποδίζει την κυκλοφορία.
- Αποφύγετε να περάσετε από σήραγγες, γέφυρες ή υπέργειες διαβάσεις.
Τι να κάνετε μετά τον σεισμό αν είστε μέσα στο σπίτι
- Προετοιμαστείτε για τυχόν μετασεισμούς.
- Ελέγξτε προσεκτικά τον εαυτό σας και τους γύρω σας για πιθανούς τραυματισμούς
- Αν υπάρχουν βαριά τραυματισμένοι μην τους μετακινείτε.
- Εκκενώστε το κτήριο από το κλιμακοστάσιο (μην χρησιμοποιείτε τον ανελκυστήρα), αφού πρώτα κλείσετε τους διακόπτες του ηλεκτρικού ρεύματος, του φυσικού αερίου και του νερού.
- Καταφύγετε σε ανοιχτό και ασφαλή χώρο.
- Ακολουθείστε τις οδηγίες των Αρχών και μην δίνετε σημασία σε φημολογίες.
- Μην χρησιμοποιείτε άσκοπα το αυτοκίνητό σας ώστε να μην γίνετε εμπόδιο στο έργο των συνεργείων διάσωσης.
- Χρησιμοποιείστε το σταθερό ή κινητό τηλέφωνό σας σε εξαιρετικές περιπτώσεις, γιατί προκαλείται υπερφόρτωση των τηλεφωνικών δικτύων.
- Αποφύγετε να μπείτε στο σπίτι σας αν βλέπετε βλάβες, κομμένα καλώδια, διαρροή υγραερίου ή φυσικού αερίου.