Νερό: Μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία στη χώρα μας κρύβεται στο ποτήρι μας καθώς οι ποσότητες των νιτρικών που περιέχονται στο πόσιμο νερό αγγίζουν επικίνδυνα επίπεδα.
Στην πλέον πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα νιτρικά, που δημοσιεύθηκε στις 4 Μαΐου του 2018, αναφέρεται πως «περίσσεια νιτρικών σε πόσιμα ύδατα μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία, συγκεκριμένα την πρόκληση μεθαιμοσφαιριναιμίας, που εμποδίζει την κανονική μεταφορά οξυγόνου από το αίμα στους ιστούς, με αποτέλεσμα να προκαλεί κυάνωση και, σε υψηλότερες συγκεντρώσεις, ασφυξία που μπορεί να αποδειχθεί θανάσιμη για τα βρέφη».
Τα στοιχεία που προκύπτουν για το πόσιμο νερό σε μια σειρά από περιοχές της Ελλάδας μόνο καλά δεν είναι. Σύμφωνα με τα στοιχεία από την Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχετεύσεων (ΕΔΕΥΑ), αλλά και τις κατά τόπους ΔΕΥΑ, τα οποία είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο, σε τουλάχιστον τρεις περιοχές της χώρας υπάρχει υπέρβαση του ορίου των 50 mg/L, σύμφωνα με δημοσίευμα της Realnews.
Σε μέτρηση που έγινε στην περιοχή Μιδέα του Ναυπλίου, μόλις στις 18/2/2021, η ποσότητα που βρέθηκε ήταν 137 mg/L, σχεδόν τριπλάσια της επιτρεπόμενης. Στην κοντινή Ερμιόνη, σε μέτρηση του 2019, εντοπίστηκαν 65 mg/L, ενώ πρόβλημα φαίνεται να υπάρχει και στο Άργος, καθώς τον Ιούνιο του 2020 στην περιοχή Κουτσοπόδι τα νιτρικά μετρήθηκαν στα 88 mg/L.
Υπέρβαση του ορίου των 10 mg/L εντοπίζεται και σε συνολικά 24 περιοχές ακόμα, οι οποίες βρίσκονται κυριολεκτικά σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ελλάδας.
Σε μετρήσεις του 2019 και του 2020, σε πόλεις και οικισμούς, έχουν βρεθεί τα εξής επίπεδα νιτρικών:
- Πυλαία-Χορτιάτης (Ασβεστοχώρι) 29,1 mg/L
- Θέρμη 19,94 mg/L
- Πάτρα (κέντρο πόλης) 14 mg/L
- Κομοτηνή 21,1 mg/L
- Θήβα 21,1 mg/L
- Θάσος 23,9 mg/L
- Εδεσσα 12,9 mg/L
- Δράμα 14,4 mg/L
- Αλμωπία (Κοιμητήρια) 18,06 mg/L
- Αλεξανδρούπολη 14 mg/L
- Αίγιο 40,8 mg/L
- Καβάλα (Φίλιπποι) 46 mg/L
- Κιλκίς (Λεβεντοχώρι) 35,1 mg/L
- Σέρρες 24,1 mg/L (28/1/2020)
- Πάρος (Κακάπετρα) 19 mg/L
- Λάρισα (Γιαννούλη) 14 mg/L
- Χαλκίδα (Αγιος Νικόλαος) 36,5 mg/L
- Αγιος Νικόλαος Κρήτης (Βρύσες) 15,9 mg/L
- Ηράκλειο (Κάτω Φορτέτσα) 28,3 mg/L
- Λαμία (Αφανός) 14,6 mg/L
- Πλατανιάς (Βουκολιές) 19,1 mg/L
- Aγρίνιο (Παράβολα) 12 mg/L
- Τρίκαλα 12,6 mg/L
- Γιαννιτσά 11,4 mg/L
Στις Βρυξέλλες υποστηρίζουν ότι υπήρξαν μεμονωμένες προσπάθειες για τον περιορισμό των επικίνδυνων συστατικών στο νερό, αλλά ουδέποτε παρουσιάστηκε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης του προβλήματος, παρά τις συνεχείς καταγγελίες.
Από τις αρχές του 2000 είχε προταθεί η δημιουργία ενός ενιαίου προγράμματος για την προώθηση των απαραίτητων επενδύσεων, με την Κομισιόν να συζητάει το ενδεχόμενο χρηματοδότησης (περί τα 100 εκατ. ευρώ), αν και τα διαρθρωτικά ταμεία δεν συμβάλλουν σε έργα ύδρευσης.
Τα προβλήματα ποιότητας νερού συνδέονται με βαθιές γεωτρήσεις σε μεταλλεύματα, ενώ οι κοινοτικές οδηγίες είναι εξαιρετικά αυστηρές όσον αφορά την περιεκτικότητα σε στοιχεία όπως το μαγγάνιο και το αρσενικό.
Προ πενταετίας έγιναν ακόμα αυστηρότερες, με αποτέλεσμα το πόσιμο νερό στους περίπου 20 δήμους να βρίσκεται για πολλά χρόνια εκτός των κοινοτικών προδιαγραφών.
Νερό: Οι κίνδυνοι για την υγεία
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι ένας στους 10 κατοίκους του πλανήτη ζουν χωρίς καθαρό νερό. Επιπλέον, το 31% των σχολείων παγκοσμίως δεν διαθέτουν ασφαλές πόσιμο νερό.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι 844 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό σε απόσταση μισής ώρας από το σπίτι τους. Επιπλέον, κάθε χρόνο σχεδόν 300.000 παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών πεθαίνουν από διάρροια, η οποία συχνά σχετίζεται με το βρώμικο νερό και την κακή υγιεινή.
Το πόσιμο νερό προέρχεται από υπόγεια και επιφανειακά νερά. Στην Αττική, λ.χ., υπερτερεί η χρήση επιφανειακών νερών, ενώ εκτός Αττικής υπερτερούν τα υπόγεια νερά, σύμφωνα με στοιχεία από το ΤΕΙ Αθήνας (καθ. Μικροβιολογίας Αθ. Μαυρίδου).
Σε εποχές λειψυδρίας, όμως, και η Αττική βασίζεται στα υπόγεια νερά.
Το πόσιμο νερό µπορεί να µολυνθεί µε παθογόνα ή µε χηµικές ουσίες. Η ρύπανσή του προέρχεται από φυσικά φαινόµενα ή ανθρώπινες δραστηριότητες και λάθη (π.χ. βλάβες και διαρροές στα δίκτυα ύδρευσης). Το αποτέλεσµα είναι συνήθως η πρόκληση επιδηµιών και σπανιότερα µεµονωµένων κρουσμάτων λοιμώξεων.
Η ρύπανση µπορεί να προέλθει από τη διάθεση χηµικών ουσιών στο έδαφος, µέσω της µετανάστευσής τους στους υδροφόρους ορίζοντες. Ο καταιγίδες, λ.χ., µεταφέρουν φυτοφάρµακα και απόβλητα γεωργικών και κτηνοτροφικών µονάδων στα επιφανειακά νερά. Μπορεί επίσης να γίνει εκτενής μεταφορά ορµονών µέσω του νερού.
Επιπλέον, τα αστικά απόβλητα µε ελλιπή επεξεργασία καταλήγουν στα επιφανειακά νερά µεταφέροντας παθογόνα µικρόβια.
Η συχνότερη αιτία επιδημίας (στο 90% των περιπτώσεων) είναι βακτήρια, παράσιτα, ιοί ή/και μύκητες που καταλήγουν στο νερό με τα κόπρανα ανθρώπων και ζώων. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται η αμοιβάδα, η σιγκέλλα, το καμπυλοβακτηρίδιο, το κολοβακτηρίδιο (e.coli), η λεπτόσπειρα κ.ά.
Στο 8% των περιπτώσεων οι αιτίες είναι χημικά (κυρίως φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα) που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρότερες βλάβες στην υγεία.
Αρκετοί άνθρωποι, εξάλλου, ζουν σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν μεγάλα δίκτυα νερού. Σε τέτοιες περιπτώσεις η τροφοδοσία με πόσιμο νερό γίνεται από ιδιωτικές πηγές, όπως τα πηγάδια και οι δεξαμενές.
Οι ιδιοκτήτες αυτών των πηγών πρέπει να τις ελέγχουν τακτικά – τουλάχιστον τρεις φορές τον χρόνο, σύμφωνα με ειδικούς από τον Καναδά.
Πρέπει επίσης να φροντίζουν για την καλή συντήρησή τους, ενώ καλό θα ήταν να εγκαθιστούν και πρόσθετες συσκευές καθαρισμού του νερού. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι το νερό είναι ασφαλές για κατανάλωση, λένε οι ειδικοί.
Οι πιθανές συνέπειες
Οι συνέπειες στην υγεία από την κατανάλωση μολυσμένου νερού μπορεί να είναι από ήπιες έως απειλητικές για τη ζωή.
Οι πιθανές συνέπειες σε ένα άτομο εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Η ηλικία του και η γενικότερη κατάσταση της υγείας του είναι δύο από αυτούς. Ρόλο παίζει επίσης η ποσότητα του μολυσμένου νερού που καταναλώθηκε, το είδος του ρύπου και η συνολική διάρκεια της κατανάλωσής του.
Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι άμεσες ή να γίνουν αντιληπτές έπειτα από πολλά χρόνια. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται γαστρεντερικά προβλήματα, όπως ναυτία, έμετος, διάρροια, κράμπες και πόνος στο στομάχι ή στο έντερο.
Το προσβεβλημένο άτομο κινδυνεύει επίσης από αφυδάτωση, η οποία είναι συνήθης απειλή σε άτομα με έντονη διάρροια ή/και εμέτους.
Τόσο η διάρροια όσο και η αφυδάτωση μπορεί να αποβούν μοιραίες για ορισμένες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, λένε οι ειδικοί.
Νερό: Κίνδυνοι και από το εμφιαλωμένο!
Οι κίνδυνοι του εμφιαλωμένου νερού δεν είναι μόνο η μείωση του οικογενειακού μας προϋπολογισμού, καθώς αυτά τα μπουκάλια μιας χρήσης που βρίσκονται στα σούπερ μάρκετ, τα βενζινάδικα και τα γυμναστήρια είναι ένα τοξικό κοκτέιλ και μάλιστα πληρώνουμε περισσότερο για ένα προϊόν μιας χρήσης που περιέχει επιβλαβείς ενώσεις. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στη Γερμανία ένα μόνο μπουκάλι νερό περιείχε περίπου 25.000 χημικά στοιχεία. Συνεπώς, είναι ώρα να διερευνήσουμε πόσο ακριβό και ανθυγιεινό είναι το εμφιαλωμένο νερό, μαζί με κάποιες πολύ βλαβερές παρενέργειες της βιομηχανίας εμφιαλωμένου νερού.
Σύμφωνα με μελέτες, 93% των δειγμάτων εμφιαλωμένου νερού είναι μολυσμένα με σωματίδια πλαστικού, σε έναν μέσο όρο 10 συνολικά πλαστικά σωματίδια και πλαστικές ίνες ανά λίτρο, διπλάσιο των αντίστοιχων που βρίσκονται στο νερό της βρύσης. Επίσης, μικρή ποσότητα των πλαστικών φιαλών ήταν θετική σε βιομηχανικά λιπαντικά, ωστόσο οι ερευνητές αναφέρουν ότι μερικά από τα μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια που βρέθηκαν στο νερό προέρχονται από την ίδια τη συσκευασία … ίσως τα καπάκια επειδή βρέθηκαν πλαστικά κομμάτια πολυπροπυλενίου σε πολλές συσκευασίες.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο ζήτημα είναι η μόλυνση από πλαστικά μιας χρήσης, η οποία είναι ευρέως διαδεδομένη και ανεξέλεγκτη και είναι πλέον απαραίτητο να διακόψουμε αυτόν τον εθισμό στο πλαστικό.
Σαφώς υπάρχουν και περιπτώσεις όπου το εμφιαλωμένο νερό είναι σημαντικό για την επιβίωση ορισμένων ανθρώπων, όπως σε περιοχές με μολυσμένο πόσιμο νερό. Ωστόσο, οι περισσότεροι πίνουν εμφιαλωμένο νερό το κάνουν για λόγους ευκολίας και όχι αναγκαιότητας.