Μετρητά: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) συνιστά στα νοικοκυριά της Ευρωζώνης να διατηρούν στο σπίτι μετρητά αρκετά για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες για τουλάχιστον 72 ώρες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Η σύσταση αυτή υπογραμμίζει τη σημασία του φυσικού χρήματος, ακόμη και σε μια εποχή όπου οι ηλεκτρονικές και ανέπαφες πληρωμές γίνονται όλο και πιο διαδεδομένες, καθώς αποτελεί ουσιαστικό «δίχτυ ασφαλείας» απέναντι σε απρόβλεπτες διαταραχές.
Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τεχνικές βλάβες στα δίκτυα πληρωμών, γεωπολιτικές εντάσεις ή κρίσεις όπως πανδημίες και φυσικές καταστροφές.
Η ΕΚΤ επισημαίνει ότι σε περιόδους αβεβαιότητας, η ζήτηση για μετρητά αυξάνεται σημαντικά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το καλοκαίρι του 2015 στην Ελλάδα, όταν η αβεβαιότητα για την παραμονή στη ζώνη του ευρώ οδήγησε σε μαζικές αναλήψεις και στην επιβολή capital controls. Στις 18 Ιουνίου εκείνης της χρονιάς, μόνο η καθαρή έκδοση τραπεζογραμματίων ξεπέρασε τα 300 εκατομμύρια ευρώ, πολύ πάνω από τα συνήθη επίπεδα.
Παρόμοια αύξηση παρατηρήθηκε και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν τα διαθέσιμα μετρητά στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 140 δισ. ευρώ σε δύο χρόνια, παρά τη στροφή των πολιτών στις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Η μελέτη της ΕΚΤ αναφέρει επίσης πρόσφατα περιστατικά, όπως το μπλακ άουτ στην Ιβηρική Χερσόνησο, όπου οι ηλεκτρονικές πληρωμές κατέρρευσαν προσωρινά και τα μετρητά αποτέλεσαν το μοναδικό αξιόπιστο μέσο συναλλαγής. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι, ακόμη και στην εποχή της ψηφιοποίησης, το φυσικό νόμισμα παραμένει αναντικατάστατο σε περιόδους κρίσης.
Η ΕΚΤ δεν ορίζει ένα ενιαίο ποσό μετρητών για όλα τα νοικοκυριά, αλλά αναφέρεται σε οδηγίες που έχουν υιοθετήσει ορισμένα κράτη-μέλη, όπως η Ολλανδία, η Αυστρία και η Φινλανδία.
Σε αυτές, συνιστάται να υπάρχουν στο σπίτι ποσά από 70 έως 100 ευρώ ανά άτομο, αρκετά για να καλύψουν βασικές ανάγκες για τρεις ημέρες. Για μια οικογένεια τεσσάρων ατόμων, το αντίστοιχο «μαξιλάρι» μετρητών κυμαίνεται περίπου από 280 έως 400 ευρώ.
Μετρητά: Όλη η αλήθεια – Καταργούνται ή όχι;
O Piero Cipollone, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαικής Κεντρικής Τράπεζας σε αναλυτικό άρθρο που δημοσιεύει εξηγεί για τους οποίους τα μετρητά δεν θα αντικατασταθούν ποτέ, επισημαίνει παράλληλα ότι οι Τράπεζες είναι αυτές που θα πρέπει να διασφαλίζουν την πρόσβαση των πολιτών σε αυτά και τη θέση του ψηφιακού ευρώ στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται.
Τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα του ευρώ θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν και θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο ως αξιόπιστο μέσο πληρωμής και αποθήκευσης αξίας τόσο εντός της ζώνης του ευρώ όσο και στο εξωτερικό.
Η απόδειξη βρίσκεται στο διάγραμμα που έχουμε από κάτω και απεικονίζει την εξέλιξη των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία.
Επί του παρόντος, βρίσκονται σε κυκλοφορία 30,4 δισεκατομμύρια τραπεζογραμμάτια, συνολικής αξίας 1,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ.
Ο ίδιος σημειώνει:
Μετά τη σταθεροποίησή τους όταν αυξήσαμε τα επιτόκια, γεγονός που έκανε λιγότερο ελκυστική για τους πολίτες τη διατήρηση μεγάλων ποσών αποταμιεύσεων σε μετρητά, τα στοιχεία αυτά αυξάνονται και πάλι, με ετήσιο ρυθμό 2,3% σε όγκο και 1,7% σε αξία. Για να το κατανοήσουμε όλοι: σήμερα κυκλοφορούν τραπεζογραμμάτια αξίας σχεδόν 5.000 ευρώ για κάθε πολίτη της ζώνης του ευρώ.
Η ΕΚΥΤ ξεκαθαρίζει ότι τα μετρητά, τόσο τα τραπεζογραμμάτια όσο και τα κέρματα, έχουν καθεστώς νόμιμου χρήματος σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Επομένως, τα μετρητά αποτελούν το προεπιλεγμένο μέσο πληρωμής και πρέπει να γίνονται δεκτά, εκτός εάν αμφότερα τα μέρη συμφωνήσουν αμοιβαία και ελεύθερα για άλλη μορφή πληρωμής. Κανένας έμπορος δεν πρέπει και δεν μπορεί να σας αρνηθεί να πληρώσετε με μετρητά.
Τα μετρητά, σημειώνει είναι αναγκαία σε περιπτώσεις κρίσεων όπου οι ηλεκτρονικές πληρωμές είναι αδύνατες ενώ ολοκληρώνει το άρθρο του επισημαίνοντας: Είμαστε πλήρως προσηλωμένοι στο μετρητό και καταβάλλουμε προσπάθειες για να διασφαλίσουμε ότι θα παραμείνει ευρέως διαθέσιμο και αποδεκτό. Και να είστε σίγουροι: το ψηφιακό ευρώ δεν θα αντικαταστήσει τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα, αλλά θα τα συμπληρώσει, προσφέροντας μια «ψηφιακή έκφραση των μετρητών.
Μετρητά: Τι ισχύει με τα χαρτονομίσματα 500 ευρώ – Ανατροπή και προβληματισμός
Τα χαρτονομίσματα των 100, 200 και 500 ευρώ παραμένουν νόμιμο μέσο συναλλαγής στην Ευρωζώνη και συνεχίζουν να εκδίδονται, παρά την αυξανόμενη στροφή προς τις ηλεκτρονικές πληρωμές.
Παράλληλα, όμως, οι τράπεζες έχουν δυσχεράνει σημαντικά τη χρήση των μετρητών, δημιουργώντας συχνά προβλήματα σε πολίτες και επιχειρήσεις.
Σήμερα, συναλλαγές όπως καταθέσεις, πληρωμές λογαριασμών κάτω των 2.000 ευρώ ή μεταφορές χρημάτων εντός του ίδιου τραπεζικού δικτύου πραγματοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικών υπηρεσιών.
Η πολιτική αυτή εφαρμόζεται σταδιακά από όλα τα μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα, με ορισμένες τράπεζες να περιορίζουν ακόμα και το ωράριο εξυπηρέτησης στα ταμεία τους.
Το τελευταίο εξάμηνο, η κατάσταση έχει γίνει ακόμα πιο έντονη: σε πολλά καταστήματα οι συναλλαγές με μετρητά στο γκισέ σταματούν ήδη από τις 11 το πρωί, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και από τις 10, δυσχεραίνοντας σημαντικά την καθημερινή συναλλαγή των πολιτών.
Μετρητά: Τι σημαίνει ο Οκτώβριος του 2025
Η ΕΚΤ διευκρίνισε αργότερα, μέσω ανάρτησης στο X (πρώην Twitter), ότι η συγκεκριμένη ημερομηνία αφορά μόνο το τέλος της προπαρασκευαστικής φάσης του ψηφιακού ευρώ, που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2023. Η υιοθέτηση και η κυκλοφορία του ψηφιακού ευρώ εξαρτώνται από σύνθετες νομοθετικές διαδικασίες στις οποίες συμμετέχουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ. Συνεπώς, δεν υπάρχουν προς το παρόν σχέδια για κατάργηση ή άμεση αντικατάσταση του φυσικού χρήματος.
Η Εθνική Τράπεζα της Αυστρίας διαβεβαίωσε μέσω του AFP ότι «το μετρητό δεν θα καταργηθεί» και ότι «κανείς στην ευρωζώνη δεν σκέφτεται να το καταργήσει». Παράλληλα, η ΕΚΤ ετοιμάζει νέα σχέδια για τα τραπεζογραμμάτια ευρώ, επιβεβαιώνοντας τη δέσμευσή της στη διατήρηση της φυσικής μορφής του νομίσματος.
Από την πλευρά της, η Τράπεζα της Γαλλίας τόνισε ότι το ψηφιακό ευρώ θα λειτουργήσει συμπληρωματικά στα υπάρχοντα μέσα πληρωμών. Όπως ανέφερε διευθυντής της τράπεζας στο AFP, το ψηφιακό ευρώ αναμένεται να καλύψει ανάγκες παρόμοιες με αυτές των μετρητών, απλά στον ψηφιακό χώρο.
Μετρητά: Τι είναι το ψηφιακό ευρώ
Το ψηφιακό ευρώ αποτελεί πρωτοβουλία της ΕΚΤ για τη δημιουργία ενός ψηφιακού νομίσματος, το οποίο θα υποστηρίξει τη μετάβαση στις ψηφιακές πληρωμές, διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα τη νομισματική κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος είναι να προσφέρει ένα προσβάσιμο, ασφαλές και χωρίς αποκλεισμούς μέσο πληρωμής, παρόμοιο με το φυσικό χρήμα.
Παρόλα αυτά, το έργο βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο, με προγραμματισμένες δοκιμές, αξιολογήσεις και δημόσιες διαβουλεύσεις να ακολουθούν.
Μετρητά: Απίστευτο αυτό που συμβαίνει στην ελληνική αγορά
Η υιοθέτηση των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής στην Ελλάδα έχει αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια αλλά σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, πολλοί καταναλωτές συνεχίζουν να χρησιμοποιούν μετρητά στις καθημερινές τους συναλλαγές.
Πιο συγκεκριμένα, ένας στους δύο Έλληνες καταναλωτές προτιμά τα μετρητά για τις καθημερινές συναλλαγές του και το στατιστικό αυτό στοιχείο αποτελεί το υψηλότερο στην Ευρωζώνη. Σε αυτό το συμπέρασμα έφτασε η πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, οι κύριοι λόγοι που οδηγούν στην προτίμηση των μετρητών για τις καθημερινές συναλλαγές είναι η Ανωνυμία και προστασία ιδιωτικότητας (41%) καθώς τα μετρητά προσφέρουν πλήρη ανωνυμία, χωρίς να αφήνουν ψηφιακό αποτύπωμα.
Ακόμη, ο Έλεγχος εξόδων (35%) καθώς η χρήση μετρητών βοηθά στην καλύτερη επίγνωση των εξόδων των καταναλωτών.
Επίσης, η Άμεση διεκπεραίωση συναλλαγών (30%) καθώς οι συναλλαγές με μετρητά ολοκληρώνονται αμέσως χωρίς την ανάγκη τεχνολογικής γνώσης ή υποδομής. Τέλος, η Ευρεία αποδοχή (28%) καθώς τα μετρητά παραμένουν το πιο αποδεκτό μέσο πληρωμών.
Παρ όλα αυτά, το 47% της συνολικής αξίας των συναλλαγών στα POS στην Ελλάδα πραγματοποιείται με κάρτες.
Ακόμη, οι συναλλαγές με μετρητά εγείρουν ανησυχίες σχετικά με τη φοροδιαφυγή αλλά ταυτόχρονα αποτελούν βασικό εργαλείο για ευάλωτες ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι και άτομα χωρίς πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες.
Μετρητά: Έρχονται τα νέα ευρώ
Μεγάλη αλλαγή στα χαρτονομίσματα του ευρώ καθώς νέα θα έρθουν στην κυκλοφορία.
Τα θέματα «Ευρωπαϊκός πολιτισμός» και «Ποταμοί και πτηνά» επέλεξε ως τα πιθανά θέματα για τα μελλοντικά τραπεζογραμμάτια ευρώ το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Η απόφαση λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα των ερευνών που διεξήχθησαν το καλοκαίρι του 2023 στο πλαίσιο των οποίων οι Ευρωπαίοι πολίτες εξέφρασαν τις προτιμήσεις τους σχετικά με τα επτά επικρατέστερα θέματα, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση.
Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών δημοσιεύονται σήμερα σε σχετική έκθεση.
Στην έρευνα που διενεργήθηκε κατ’ εντολή της ΕΚΤε μεταξύ των πολιτών της ζώνης του ευρώ και ακολουθούν τα θέματα «Ποταμοί: Τα νερά της ζωής στην Ευρώπη» (18%) και «Πτηνά: Ελεύθερα, ανθεκτικά, πηγή έμπνευσης» (17%). Στην έρευνα συμμετείχε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 23.377 Ευρωπαίων.
Η ΕΚΤ επίσης διενήργησε την ίδια έρευνα διαδικτυακά τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2023, λαμβάνοντας πολύ μεγάλο αριθμό απαντήσεων (πάνω από 365.000) από Ευρωπαίους.
Τα αποτελέσματα συμπληρώνουν τα ευρήματα της έρευνας με το αντιπροσωπευτικό δείγμα.
Προτιμήθηκαν τα ίδια τρία θέματα, αν και με διαφορετική σειρά.
Και στις δύο έρευνες, τα υπόλοιπα τέσσερα από τα επικρατέστερα θέματα κατατάχθηκαν πολύ χαμηλότερα.
Προκειμένου να αποτυπώσει όσο το δυνατόν ευρύτερα τις προτιμήσεις του κοινού, το Διοικητικό Συμβούλιο έδωσε την έγκρισή του να συνδυαστούν τα θέματα «Ποταμοί: Τα νερά της ζωής στην Ευρώπη» και «Πτηνά: Ελεύθερα, ανθεκτικά, πηγή έμπνευσης» σε ένα ενιαίο θέμα που συνδέεται με τη φύση.
«Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι με την ισχυρή συμμετοχή στη διαδικτυακή μας έρευνα», δήλωσε η Πρόεδρος της ΕΚΤ Christine Lagarde.
«Και τα δύο θέματα που επιλέχθηκαν έχουν έναν κοινό άξονα, τη σχέση μεταξύ της Ευρώπης και των Ευρωπαίων, και αυτό συνάδει σε μεγάλο βαθμό με τον στόχο μας να φέρουμε τα τραπεζογραμμάτια πιο κοντά σε ανθρώπους κάθε ηλικίας και υποβάθρου.»
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να συγκροτήσει μια συμβουλευτική ομάδα η οποία θα προτείνει μοτίβα για τα επιλεγμένα θέματα μέχρι το τέλος του 2024.
Στη συνέχεια, θα διεξαχθεί διαγωνισμός για τον σχεδιασμό των νέων τραπεζογραμματίων και οι Ευρωπαίοι πολίτες θα έχουν και πάλι την ευκαιρία να εκφράσουν τις προτιμήσεις τους για τις επιλογές σχεδίων.
«Τα τραπεζογραμμάτια αποτελούν σύμβολο της ευρωπαϊκής μας ενότητας, σήμερα και στο μέλλον. Έχουμε δεσμευτεί να διασφαλίσουμε ότι όλοι μπορούν να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο κάνουν τις πληρωμές τους, είτε με μετρητά είτε με ψηφιακό τρόπο,» δήλωσε ο Piero Cipollone, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ.
Η ΕΚΤ αναμένεται να λάβει την απόφαση για τα τελικά σχέδια καθώς και για το πότε θα εκτυπωθούν και θα εκδοθούν τα νέα τραπεζογραμμάτια το 2026.
Μόλις ληφθεί η απόφαση για την παραγωγή τους, θα χρειαστούν ακόμη κάποια χρόνια πριν από την έκδοση των πρώτων τραπεζογραμματίων.
Μετρητά: Οριστική κατάργηση για κέρματα
Όσο πάει και στενεύει ο κλοιός σχετικά με τη χρήση των μετρητών στις συναλλαγές μας.
Με στόχο να αυξήσει και άλλο τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει να αλλάξει πάλι τα όρια στις πληρωμές με μετρητά.
Σήμερα ισχύει όριο συναλλαγών έως 500 ευρώ, ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, από το οικονομικό επιτελείο εξετάζεται να μειωθεί στα 200 ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι το όριο στα 500 ευρώ ορίστηκε κατά την περίοδο των μνημονίων.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως εφόσον υπάρχουν ποσά άνω των 200 ευρώ που πρέπει να πληρωθούν, θα πρέπει να γίνεται η πληρωμή με ηλεκτρονικά μέσα, δηλαδή με κάρτα, τραπεζικό έμβασμα, πληρωμή μέσω λογαριασμού πληρωμών, χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού.
Στα σχέδια του υπουργείου Οικονομικών είναι και η επέκταση των POS σε επαγγελματικές δραστηριότητες όπου, μέχρι σήμερα, δεν είναι υποχρεωτικό. Οι κλάδοι, μεταξύ άλλων, είναι οι εξής:
Κάποια θέατρα και κινηματογράφοι, ταξί, περίπτερα και λαϊκές αγορές ή ακόμα και καφενεία σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως μικρά χωριά.
Από τον περασμένο Σεπτέμβριο είχε γίνει γνωστό ότι οι τράπεζες εξετάζουν να πουλήσουν τα λεγόμενα sell off μηχανήματα αυτόματων συναλλαγών που είναι τοποθετημένα -για παράδειγμα- έξω από σούπερ μάρκετ, ή σε πολυκαταστήματα και αλλού.
Επίσης, δεν αποκλείεται να «εξαφανιστούν» ΑΤΜ σε διάφορα απομακρυσμένα σημεία της Ελλάδας, αλλά όχι σε πολυσύχναστα ή εμπορικά σημεία και μέρη με μεγάλη τουριστική κίνηση.
Ο λόγος είναι η μείωση του λειτουργικού τους κόστους, τουλάχιστον σε σημεία όπου τα έξοδα συντήρησης των ΑΤΜ είναι αυξημένα.