Ασπιρίνη: Ένα από τα σημαντικότερα φάρμακα είναι η ασπιρίνη, ωστόσο έχει και τα αρνητικά της.
Η ασπιρίνη έχει αδιαμφισβήτητα σημαντικά οφέλη για την καρδιά: Εκτός από την ανακούφιση από τον πόνο, την μείωση του πυρετού και την μείωση της φλεγμονής, η ασπιρίνη μπορεί να αποτρέψει τη δημιουργία θρόμβων αίματος, «προστατεύοντας» από το έμφραγμα.
Η καθημερινή λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης είναι πολύ διαδεδομένη σε ασθενείς με ιστορικό στεφανιαίας νόσου ή αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Τα δεδομένα όσον αφορά στην επίδρασή της ασπιρίνης στο γαστρεντερικό με αποτέλεσμα την απώλεια σιδήρου και αναιμία είναι περιορισμένα.
Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Δέσποινα Φωτίου και Θάνος Δημόπουλος, συνοψίζουν τα αποτελέσματα από τη δευτερογενή ανάλυση των δεδομένων της διεθνούς κλινικής μελέτης ASPREE, που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Annals of Internal Medicine.
Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής ανέδειξαν ότι η καθημερινή χαμηλή δόση ασπιρίνης (100mg) αυξάνει το κίνδυνο αναιμίας σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω κατά περίπου 20%.
«Η χαμηλή δόση ασπιρίνης αύξησε τα περιστατικά αναιμίας και μείωσε τα επίπεδα της φερριτίνης στον ορό σε διαφορετικές ομάδες υγιών ατόμων 65 ετών και άνω, ανεξάρτητα από τα επεισόδια σοβαρής αιμορραγίας», αναφέρει η Zoe K. McQuilten, PhD, του Πανεπιστημίου Monash, Μελβούρνη, Αυστραλία.
Η μελέτη περιλάμβανε 19.114 άτομα ηλικίας 70 ετών ή μεγαλύτερης (ηλικίας 65 ετών για μαύρους και ισπανόφωνους συμμετέχοντες). Οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν 100 mg/ημέρα ασπιρίνη ή εικονικό φάρμακο (placebo).
Τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης μετρήθηκαν ετησίως σε όλους τους συμμετέχοντες.
Η φερριτίνη (η οποία αντανακλά τις αποθήκες του οργανισμού σε σίδηρο) μετρήθηκε στο σημείο έναρξης της αγωγής και ένταξης στη μελέτη και 3 χρόνια μετά σε ένα μεγάλο υποσύνολο.
Η επίπτωση της αναιμίας στις ομάδες που έλαβαν ασπιρίνη και εικονικό φάρμακο ήταν 51,2 περιστατικά και 42,9 περιστατικά ανά 1.000 πρόσωπα-έτη, αντίστοιχα (αναλογία κινδύνου = 1,20, 95% διάστημα εμπιστοσύνης [CI], 1,12-1,29).
Επίσης, διαπιστώθηκε μεγαλύτερη μείωση των τιμών της φερριτίνης κατά 11,5% στους ασθενείς της ομάδας της ασπιρίνης σε σύγκριση με την ομάδα που έλαβε το εικονικό φάρμακο.
Βάσει αυτών των ευρημάτων, συστήνεται η περιοδική παρακολούθηση των επιπέδων αιμοσφαιρίνης σε άτομα 65 ετών και άνω που λαμβάνουν ασπιρίνη. Επίσης, ανάμεσα στα αίτια χαμηλών επιπέδων αιμοσφαιρίνης σε ηλικιωμένα άτομα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται και η λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης.
Ασπιρίνη: Η αντιθρομβωτική της δράση
Η ασπιρίνη ανήκει στα αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα τα οποία και αποτρέπουν τη συγκόλληση κυττάρων του αίματος (αιμοπετάλια) που οδηγεί στον σχηματισμό θρόμβου.
Σύμφωνα με τις νέες ανάγκες του σύγχρονου τρόπου ζωής (άσκηση, διακοπή καπνίσματος, αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και περιορισμός της καθιστικής ζωής) υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες από την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία, οι οποίες είναι απόλυτες, σκιαγραφώντας πότε ακριβώς πρέπει να δοθεί η ασπιρίνη.
Η ασπιρίνη λοιπόν είναι σωτήρια κι απαραίτητη για τα άτομα τα οποία έχουν εγκατεστημένη καρδιακή νόσο ή έχουν περάσει θρομβωτικού τύπου αγγειακό επεισόδιο, δηλαδή έμφραγμα (καρδιακή προσβολή), τοποθέτηση ενδοστεφανιαίου στεντ, επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης εγκεφαλικό επεισόδιο, στενώσεις καρωτίδων ή στενώσεις των αγγείων των κάτω άκρων.
Ο Αντώνιος Μασδράκης, καρδιολόγος, Επιμελητής Β’ Καρδιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ, μιλώντας στην τηλεοπτική εκπομπή Open Health δήλωσε ότι η προστατευτική δράση της ασπιρίνης έγκειται στην επίδραση που έχει το φάρμακο αυτό στα κύτταρα που βοηθούν την πήξη του αίματος, δηλαδή τα αιμοπετάλια.
Αναστέλλοντας τη λειτουργία των αιμοπεταλίων μειώνει την πιθανότητα σχηματισμού θρόμβου και την πιθανότητα καρδιαγγειακού επεισοδίου.
Ασπιρίνη: Μπορούμε να χρησιμοποιούμε προληπτικά την ασπιρίνη αν δεν έχουμε περάσει εγκεφαλικό ή έμφραγμα;
Παλαιότερα οι γιατροί κι οι καρδιολόγοι συνιστούσαν τη χρήση ασπιρίνης (μια φορά την ημέρα 80-160mg) προκειμένου να προστατευθούν οι ασθενείς από έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Οι τελευταίες μεγάλες διεθνείς επιστημονικές μελέτες που αφορούν πληθυσμιακές ομάδες από άτομα μέσης ηλικίας, ηλικιωμένους, συγκλίνουν στο ότι η προληπτική χρήση ασπιρίνης βοηθά σε έναν μικρό βαθμό.
Οι πιο πρόσφατες συστάσεις από την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνουν να μην χορηγείται ασπιρίνη προληπτικά σε άτομα ηλικίας 40 έως 70 ετών, ενώ η απόφαση εξατομικεύεται ανάλογα με τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να έχει κάθε άνθρωπος.
«Χαμηλή δόση ασπιρίνης θα μπορούσε να δοθεί προληπτικά σε επιλεγμένα άτομα 40-70 ετών που έχουν υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο αλλά μικρό κίνδυνο αιμορραγίας».
Οι τελευταίες αμερικανικές μελέτες κατέδειξαν πως η χρήση ασπιρίνης μειώνει ελαφρώς τα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια αλλά όχι τον συνολικό αριθμό των εγκεφαλικών, καθώς υπάρχουν τα αιμορραγικά εγκεφαλικά που αυξάνονται λίγο με την ασπιρίνη ή τα εμβολικά εγκεφαλικά που δεν επηρεάζονται απ’ αυτήν.
Την ίδια ώρα οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (ESC) στο θέμα αυτό είναι σαφείς: «Ασπιρίνη δεν συνιστάται σε άτομα χωρίς καρδιαγγειακή νόσο λόγω του κινδύνου αιμορραγίας».
Ασπιρίνη: Οι αιμορραγικές επιπλοκές της χρήσης της ασπιρίνης
Η βασική παρενέργεια που μπορεί να επιφέρει η συχνή χρήση ασπιρίνης είναι κάποια αιμορραγική επιπλοκή. Το 2022 ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν δημοσίευσαν μελέτη στην οποία αποκάλυψαν ότι ο κίνδυνος αιμορραγικού επεισοδίου μειώθηκε σχεδόν κατά 30% όταν ασθενείς μείωσαν τη λήψη ασπιρίνης.
Η στατιστική ανάλυση αφορούσε στην περίοδο μεταξύ Νοεμβρίου 2020 και Ιουνίου 2021 με δείγμα ασθενείς, οι οποίοι έπαιρναν χαμηλή δόση ασπιρίνης, χωρίς σαφή ένδειξη να το κάνουν (όπως είναι ένα προηγούμενο έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο, τοποθέτηση stent).
Ασπιρίνη: Η διχογνωμία της ιατρικής κοινότητας για τα οφέλη
Τα προηγούμενα χρόνια το σύνολο σχεδόν της ιατρικής κοινότητας ασπαζόταν το ρητό «μια ασπιρίνη την ημέρα, τον γιατρό, το έμφραγμα και το εγκεφαλικό το κάνει πέρα».
Πλέον υπάρχει μια διχογνωμία μεταξύ του επιστημονικού κόσμου σχετικά με τα προληπτικά οφέλη που μπορεί να έχει η ασπιρίνη.
Υπάρχει μερίδα ιατρών που συνεχίζει να χορηγεί προληπτικά σε εξατομικευμένες περιπτώσεις, θεωρώντας ότι συμβάλλει στη μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης καρδιαγγειακού επεισοδίου κι άλλοι που απορρίπτουν αυτή την ιδέα, εξαιτίας των σοβαρών αιμορραγικών επιπλοκών που μπορούν να προκύψουν από τη μακροχρόνια χρήση της.
Γι’ αυτόν τον λόγο πολλοί ασθενείς βρίσκονται σε σύγχυση, καθώς προτιμούν να αποφύγουν ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο ρισκάροντας την πιθανότητα μιας αιμορραγικής επιπλοκής (η οποία αυξάνεται μεγαλώνοντας ηλικιακά) κι άλλοι που δεν θέλουν να πάρουν κανένα ρίσκο, γι’ αυτό και σταματούν τη χρήση της.
Παρόλα αυτά τόσο η Ευρωπαϊκή όσο και η Αμερικανική Καρδιολογική εταιρεία στις κατευθυντήριες οδηγίες τους προς τους ιατρούς συγκλίνουν στη δεύτερη άποψη, αποτρέποντας την προληπτική χρήση της ασπιρίνης.
Με αυτό τον τρόπο σημειώνεται μια σημαίνουσα αλλαγή σε όλα όσα ξέραμε για ένα από τα υπερ-φάρμακα του 21ου αιώνα.