Κοινωνικό μέρισμα 2025: Ποιοι συνταξιούχοι θα το πάρουν και ποιοι το χάνουν

Κοινωνικό μέρισμα: Η οικονομική ενίσχυση των 250 ευρώ για τους συνταξιούχους καθορίζεται πλέον με βάση το συνολικό οικογενειακό εισόδημα και όχι αποκλειστικά από το ύψος των συντάξεων.

Αυτός ο τρόπος υπολογισμού έχει ως αποτέλεσμα να αποκλείονται χιλιάδες συνταξιούχοι από τη συγκεκριμένη παροχή, ακόμη και αν λαμβάνουν χαμηλές συντάξεις.

Ειδικότερα, χαμηλοσυνταξιούχοι που έχουν πρόσθετα έσοδα – όπως ενοίκια ή άλλες πηγές εισοδήματος – ενδέχεται να μην πληρούν τα κριτήρια για την ενίσχυση, παρά τη συνολική χαμηλή σύνταξή τους.

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, περίπου 1,1 εκατομμύριο συνταξιούχοι θα λάβουν την ενίσχυση των 250 ευρώ, από το σύνολο των 2,5 εκατομμυρίων. Οι οργανώσεις των συνταξιούχων επισημαίνουν ότι τελικά δικαιούχος θα είναι μόλις ένας στους τρεις. Επιπλέον, η ενίσχυση θα χορηγείται μόνο για επτά μήνες και αποκλειστικά σε όσους έχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους.

Αναλυτικότερα θεσπίζεται σε μόνιμη βάση ετήσια οικονομική ενίσχυση ύψους 250 ευρώ καθαρά για τους συνταξιούχους, τους δικαιούχους αναπηρικών επιδομάτων και τους ανασφάλιστους υπερήλικες. Η οικονομική ενίσχυση θα καταβάλλεται έως 30 Νοεμβρίου εκάστου έτους, ξεκινώντας από τον Νοέμβριο του 2025. Εκτιμάται ότι αφορά 1,44 εκατομμύρια ωφελούμενους και το ετήσιο κόστος ανέρχεται στα σε 360 εκατ. ευρώ.

Δικαιούχοι είναι:

• Συνταξιούχοι άνω των 65 ετών με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 14.000 ευρώ για άγαμους και περιουσία έως 200.000 ευρώ και ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 26.000 ευρώ για έγγαμους/ΜΣΣ και περιουσία έως 300.000 ευρώ.
• Ανασφάλιστοι υπερήλικες.
• Δικαιούχοι των επιδομάτων αναπηρίας που καταβάλλονται από τον ΟΠΕΚΑ και τον e-ΕΦΚΑ.

Η οικονομική ενίσχυση είναι αφορολόγητη, ανεκχώρητη και ακατάσχετη, στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης αντίθετης διάταξης, δεν δεσμεύεται και δεν συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη προς τη φορολογική διοίκηση και το δημόσιο εν γένει, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και τα νομικά πρόσωπά τους, τα ασφαλιστικά ταμεία ή τα πιστωτικά ιδρύματα και δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε τέλος, εισφορά ή άλλη κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή του e-Ε.Φ.Κ.Α.

Δικαιούχοι:

1. Συνταξιούχοι του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.), στους οποίους καταβάλλεται κύρια σύνταξη γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου κατά τον Σεπτέμβριο εκάστου έτους, καθώς και σε όσους λαμβάνουν συνταξιοδοτικές παροχές της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 4387/2016 (Α’85), έχουν συμπληρώσει κατά τις 31/12 του προηγούμενου έτους το 65ο έτος της ηλικίας τους, και πληρούν τα ακόλουθα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια:

• Το σύνολο των ετήσιων οικογενειακών εισοδημάτων (φορολογητέα και απαλλασσόμενα) του προηγούμενου έτους ανέρχονται σε έως 14.000 ευρώ για τον άγαμο και 26.000 ευρώ για τον έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης.
• Το σύνολο της αξίας της οικογενειακής περιουσίας όπως προσδιορίζεται κατά τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ του τρέχοντος έτους ανέρχεται σε έως 200.000 ευρώ για τον άγαμο και 300.000 ευρώ για τον έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης.

2. Ανασφάλιστοι υπερήλικες

• Δικαιούχοι σύνταξης ανασφάλιστων υπερηλίκων του ν. 1296/1982 (Α΄ 128).
• Δικαιούχοι επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερήλικων του άρθρου 93 του ν. 4387/2016 (Α΄ 85).

3. Δικαιούχοι των επιδομάτων αναπηρίας που καταβάλλονται από τον ΟΠΕΚΑ

• Δικαιούχοι των προνοιακών παροχών σε χρήμα της περ. ε) της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4520/2018 (Α΄ 30), οι οποίες χορηγούνται από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.) σε άτομα με αναπηρία.
• Τα άτομα με αναπηρία που κρίνεται ότι δικαιούνται αναδρομικής καταβολής της ανωτέρω προνοιακής παροχής σε χρήμα για τον μήνα Νοέμβριο εκάστου έτους, μετά την τακτική καταβολή της μηνιαίας προνοιακής παροχής του μηνός αυτού.
• Οι ανάδοχοι γονείς ατόμων ενταγμένων σε γενικά ή ειδικά αναπηρικά προνοιακά προγράμματα, οι οποίοι λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση, σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παρ. 5 του άρθρου 12 του ν. 4538/2018 (Α΄ 85), περί παροχών και διευκολύνσεων σε ανάδοχους γονείς.

4. Δικαιούχοι τον επιδομάτων αναπηρίας που καταβάλλονται από τον e-ΕΦΚΑ και το Δημόσιο

• του εξωιδρυματικού επιδόματος του άρθρου 42 του ν. 1140/1981 (Α΄ 68), τα οποία χορηγούνται από τον eΕ.Φ.Κ.Α.
• του επιδόματος νόσου και ανικανότητας για συνταξιούχους του Δημοσίου του άρθρου 54 του π.δ. 169/2007 (Α΄ 210).
• του επιδόματος απολύτου αναπηρίας για συνταξιούχους του πρώην Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (π. ΟΓΑ) που λαμβάνουν μόνο τη βασική σύνταξη του π. ΟΓΑ, αν έχουν εφ’ όρου ζωής ποσοστό αναπηρίας εκατό τοις εκατό (100%), της παρ. 2 του άρθρου 4 του π.δ. 334/1988 (Α΄ 154).
• των επιδομάτων των άρθρων 100 έως 103 του π.δ. 168/2007 (Α΄ 209) και 54Α του π.δ. 169/2007, τα οποία καταβάλλονται από το Δημόσιο.

Σε περίπτωση που και τα δύο μέλη ενός νοικοκυριού είναι δικαιούχοι, το λαμβάνουν και οι δύο.

Σε περίπτωση που κάποιος εμπίπτει σε περισσότερες από μία εκ των άνω κατηγοριών, λαμβάνει μία φορά την οικονομική ενίσχυση.

Με βάση τα υπάρχοντα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια εκτιμάται από το υπουργείο Οικονομικών ότι δικαιούχοι είναι 1.157.551 συνταξιούχοι (το 62%) από τους 1.868.041 συνταξιούχους που είναι άνω των 65 ετών.

Επιπλέον δικαιούχοι είναι 248.823 άτομα με αναπηρία και 34.357 ανασφάλιστοι υπερήλικες.

Συνολικά δικαιούχοι της οικονομικής ενίσχυσης είναι 1.440.731 άτομα και το ετήσιο κόστος υπολογίζεται σε 360 εκατ. ευρώ.

Κοινωνικό μέρισμα: Τι ισχύει με τα ενοίκια

Η κρατική επιδότηση ενοικίου που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τον Νοέμβριο του 2025, παρότι αποσκοπεί στην ενίσχυση της στέγασης, αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές ανατιμητικές πιέσεις στην αγορά ακινήτων. Πρόκειται για μια ετήσια επιστροφή χρημάτων σε ενοικιαστές – έως 800 ευρώ για την κύρια κατοικία, με πρόσθετη ενίσχυση 50 ευρώ ανά παιδί, και έως 800 ευρώ για κάθε φοιτητική κατοικία. Ωστόσο, η εμπειρία και η οικονομική λογική δείχνουν ότι όταν εισάγεται επιδοτούμενο χρήμα στην αγορά χωρίς έλεγχο στην πλευρά της προσφοράς, οι τιμές προσαρμόζονται ανοδικά.

Σύμφωνα με τα παραδείγματα που η ίδια η κυβέρνηση έδωσε χθες στη δημοσιότητα, μια οικογένεια με τρία παιδιά και ενοίκιο μόνο για κύρια κατοικία, θα λάβει επιστροφή 950 ευρώ ετησίως. Αν η ίδια οικογένεια διαθέτει και φοιτητική κατοικία, η ενίσχυση φτάνει τα 1.750 ευρώ. Σε μια αγορά όπου η διαθεσιμότητα προσιτών κατοικιών είναι περιορισμένη και η ζήτηση υψηλή, ειδικά σε αστικά κέντρα και φοιτητουπόλεις, οι ιδιοκτήτες θα ερμηνεύσουν αυτά τα ποσά ως αύξηση της αγοραστικής ικανότητας των ενοικιαστών. Ενδέχεται, επομένως, να προσαρμόσουν τα ενοίκια αντίστοιχα, αυξάνοντας τις τιμές έως και κατά 80 ευρώ μηνιαίως, απορροφώντας πρακτικά την ενίσχυση.

Παράδειγμα: ένα διαμέρισμα στη Θεσσαλονίκη που σήμερα νοικιάζεται 450 ευρώ τον μήνα, μπορεί να τιμολογηθεί στα 480 ευρώ, όταν ο ιδιοκτήτης γνωρίζει ότι ο ενοικιαστής λαμβάνει επιστροφή ενοικίου.

Αντίστοιχα, μια γκαρσονιέρα φοιτητή στην Πάτρα, από 300 ευρώ, ενδέχεται να αυξηθεί στα 325 ή 350 ευρώ, με την αιτιολογία ότι το κράτος καλύπτει ένα μέρος του κόστους.

Η παρουσίαση του μέτρου δείχνει πως το 80% των ενοικιαζόμενων νοικοκυριών θα είναι επιλέξιμο, δηλαδή περίπου 948.000 οικογένειες. Αυτό σημαίνει ότι σε πάνω από 1 εκατομμύριο μισθώσεις, οι ιδιοκτήτες θα έχουν κίνητρο να επαναξιολογήσουν τα ενοίκια τους. Ειδικά στις περιοχές με περιορισμένη προσφορά – όπως είναι συνοικίες κοντά σε πανεπιστήμια ή χαμηλού κόστους αστικά προάστια – η επιδότηση μπορεί να οδηγήσει σε ντόμινο ανατιμήσεων, καθώς οι ιδιοκτήτες ακολουθούν την ανοδική τάση της αγοράς.

Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν υπάρχει πλαφόν ή μηχανισμός αποτροπής αύξησης ενοικίων, η ενίσχυση κινδυνεύει να μην καταλήγει στον ενοικιαστή αλλά στον ιδιοκτήτη. Εν ολίγοις, αντί να αποτελέσει κοινωνική στήριξη, η επιστροφή ενοικίου μπορεί να εξελιχθεί σε έμμεση ενίσχυση του εισοδήματος των εκμισθωτών.

Η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο κρίσιμη εάν, κάποια στιγμή στο μέλλον, η επιδότηση διακοπεί λόγω δημοσιονομικών περιορισμών. Οι τιμές θα έχουν ήδη αυξηθεί και οι ενοικιαστές, χωρίς την ετήσια ενίσχυση, θα αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες στη διατήρηση της στέγασής τους.

Το μέτρο της επιστροφής ενοικίου θα προκαλέσει έναν φαύλο κύκλο: ανατίμηση των ενοικίων τώρα, μελλοντική αδυναμία πληρωμής και ανασφάλεια στέγασης. Οι μόνοι πραγματικά κερδισμένοι από το μέτρο θα είναι οι ιδιοκτήτες ακινήτων, καθώς θα έχουν κάθε λόγο να απαιτήσουν αύξηση ενοικίου από το 2026!

Παραδείγματα

Η νέα κρατική επιδότηση ενοικίου, που ισοδυναμεί με την επιστροφή ενός μηνιαίου μισθώματος ετησίως, δηλαδή περίπου 8,5% του συνολικού ετήσιου κόστους στέγασης, θα οδηγήσει σε αυξήσεις των ενοικίων σε όλα τα εισοδηματικά στρώματα. Με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από τις φορολογικές δηλώσεις του 2024, η μέση ετήσια δαπάνη ενοικίου για νοικοκυριά με εισόδημα έως 5.000 ευρώ ανέρχεται στα 2.207 ευρώ. Αν οι ιδιοκτήτες «καρπωθούν» την επιδότηση μέσω αυξήσεων στα ενοίκια, το νέο κόστος θα φτάσει τα 2.394,59 ευρώ, αυξημένο κατά 187,59 ευρώ ετησίως.
Αντίστοιχα, για νοικοκυριά με εισόδημα από 5.000 έως 10.000 ευρώ, η μέση δαπάνη ενοικίου ανέρχεται σήμερα στα 2.501 ευρώ και αναμένεται να αυξηθεί στα 2.713,58 ευρώ, δηλαδή 212,58 ευρώ παραπάνω.

Στην κατηγορία εισοδήματος από 10.000 έως 15.000 ευρώ, η μέση ετήσια δαπάνη ενοικίου που είναι σήμερα 2.829 ευρώ, θα μπορούσε να ανέλθει στα 3.069,46 ευρώ με την εφαρμογή μιας αύξησης της τάξης του 8,5%.

Για τα νοικοκυριά με εισόδημα μεταξύ 15.000 και 20.000 ευρώ, η σημερινή μέση δαπάνη ενοικίου των 3.156 ευρώ μπορεί να φτάσει στα 3.424,26 ευρώ. Ακόμη υψηλότερη είναι η επίπτωση στις μεσαίες και ανώτερες κατηγορίες: στα εισοδήματα 20.000 – 25.000 ευρώ, η μέση δαπάνη αυξάνεται από 3.427 σε 3.718 ευρώ. Στα εισοδήματα 25.000 – 30.000 ευρώ, από 3.700 ευρώ σε 4.015 ευρώ. Ενώ σε νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα άνω των 50.000 ευρώ, η μέση δαπάνη ενοικίου φτάνει σήμερα τα 5.958 ευρώ και θα μπορούσε να φτάσει στα 6.464 ευρώ, δηλαδή μια ετήσια επιβάρυνση της τάξης των 506 ευρώ.