Επενδύσεις: Η καλλιέργεια λεβάντας έχει κατακτήσει αρκετό έδαφος σε πολλές περιοχές της χώρας. Παρακάτω συγκεντρώσαμε πληροφορίες για τις απαιτήσεις, τα έξοδα και τα κέρδη ανά στρέμμα. Όσα πρέπει να ξέρετε στο xristika.gr.
Λεβάντα (Lavandula sp.)
Προσαρμοστικότητα
Η λεβάντα είναι μετρίως ανθεκτική στον παγετό και στην ξηρασία. Η πλατύφυλλη λεβάντα δεν είναι τόσο ανθεκτική στον παγετό όσο η γνήσια. Όλες οι ποικιλίες λεβάντας είναι ευαίσθητες στην υψηλή εδαφική υγρασία.
Οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού επηρεάζουν την ποιότητα του παραγόμενου αιθέριου ελαίου. Υψόμετρο, η πλατύφυλλη αναπτύσσεται από 200-700m. Τα υβρίδια αναπτύσσονται σε υψόμετρα έως και 700-1000m.
Η παραγωγή ελαίου αυξάνεται καθώς αυξάνεται το υψόμετρο γιατί η άνθηση των φυτών σε ψυχρές περιοχές είναι άφθονη. Σε περιοχές με ετήσιο ύψος βροχής 300-1400mm η λεβάντα αποδίδει καλά. Το έδαφος θα πρέπει να διατηρείται χωρίς πολύ υγρασία.
Η λεβάντα χρειάζεται καλώς στραγγιζόμενα εδάφη ηλιαζόμενα, αμμώδη, αμμοπυλώδη ή χαλικώδη. Οι τιμές του pH είναι 5,8-8,3.
Ταυτόχρονα, παίζει σημαντικό ρόλο το μικροκλίμα της περιοχής που πρόκειται να καλλιεργηθεί. Δηλαδή υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης του φυτού, αρκεί η υγρασία να είναι περιορισμένη. Σε αυτήν την περίπτωση το χαμηλό υψόμετρο δεν θα επηρεάσει την ανάπτυξή του.
Βοτανική ταξινόμηση (ποικιλίες λεβάντας)
Υπάρχουν 48 είδη λεβάντας που διαφοροποιούνται ως προς την περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια. Τα 3 κύρια είδη για παραγωγή ελαίου είναι:
L. angustifolia: Γνήσια λεβάντα με όρθιο τετραγωνικό βλαστό και ύψος 30-80cm.
Τα άνθη είναι μπλε σε απλούς ανθοφόρους βλαστούς. Ανθίζει τέλος Ιουνίου μέχρι τον Αύγουστο. Οι περισσότεροι παραγωγοί επιλέγουν ποικιλίες της συγκεκριμένης βοτανικής κατηγορίας όπως είναι οι Sevtopolis, Hemus, Raya, Jubilee.
Η Σεφτόπολις δημιουργεί ετησίως 300 ανθοφόρα στελέχη ανά ρίζα και µπορεί να αποδώσει 650 κιλά άνθους και περίπου 15 κιλά αιθέριο έλαιο ανά στρέµµα μετά τον 6ο χρόνο. Το αιθέριο έλαιο προτιμάται από την βιομηχανία αρωμάτων.
L. angustifolia x L. Latifolia: Υβριδική λεβάντα, γνωστή και ως λεβαντίνη. Έχει μεγαλύτερη απόδοση ανά στρέμμα, αλλά η τιμή του ελαίου είναι αρκετά χαμηλότερη (περίπου 40 ευρώ το κιλό).
L. dentata: Παράγει το γνήσιο Γαλλικό αιθέριο έλαιο.
L. latifolia : Θάμνος ύψους 30-80cm. Είναι η λεγόμενη πλατύφυλλη λεβάντα.
Το καθένα από τα παραπάνω παράγει διαφορετικής σύστασης αιθέρια έλαια, για διαφορετική χρήση. Το κύριο χαρακτηριστικό της ποιοτικής λεβάντας είναι η χαµηλή περιεκτικότητα σε καµφορά. Η αγορά απαιτεί τα αιθέρια έλαια λεβάντας, να έχουν περιεκτικότητα σε καµφορά µέχρι το πολύ 0,6%. Η απόδοση του φυτού μειώνεται αισθητά μετά τον 15ο χρόνο.
Αποστάσεις φύτευσης/ Πυκνότητα φύτευσης
✔0,8-1m μεταξύ των γραμμών και 0,60-0,70m μεταξύ των φυτών επί της γραμμής με πυκνότητα 1500-2000 φυτά/ στρέμμα για την γνήσια λεβάντα.
✔ 1,3-1,7m μεταξύ των γραμμών και 0,8-1m πάνω στη γραμμή για τα υβρίδια. Η πυκνότητα καθορίζεται ανάλογα με την ποικιλία που θα επιλεχθεί.
Εποχή φύτευσης
Σε ήπια κλίματα η καλύτερη εποχή φύτευσης είναι το φθινόπωρο, ώστε να προλάβουν τα φυτά να εγκατασταθούν καλύτερα για να αντέξουν το χειμώνα, και την άνοιξη να αναπτυχθούν πιο γρήγορα.
Λίπανση
Η καλλιέργεια λεβάντας αποδίδει καλύτερα σε εδάφη που για άλλες καλλιέργειες είναι ανεπαρκή. Αυξημένες ποσότητες αζώτου έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση ποσότητας του παραγόμενου αιθερίου ελαίου, τα φυτά γίνονται περισσότερο ευαίσθητα και αυξάνεται ο ανταγωνισμός με τα ζιζάνια.
Η συνιστώμενη ποσότητα αζώτου ανά στρέμμα είναι 8-10 kg. Περιοδική ασβέστωση μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση του pH σε σταθερό επίπεδο. Μία πλήρης ανάλυση εδάφους πριν την φύτευση είναι αναγκαία.
Άρδευση
Η άρδευση είναι αναγκαία τα 2 πρώτα χρόνια έως ότου η καλλιέργεια να εγκατασταθεί πλήρως. Τα φυτά στο στάδιο της άνθισης δεν θα πρέπει να αφήνονται χωρίς νερό. Η άρδευση μπορεί να αυξήσει την παραγωγή στην ώριμη καλλιέργεια λεβάντας, αλλά η άκαιρη και υπερβολική άρδευση θα αυξήσει προβλήματα ασθενειών.
Συνίσταται στάγδην άρδευση διότι πέρα από την ορθή εφαρμογή του νερού θα βοηθήσει στον έλεγχο των ζιζανίων. Είναι δυνατή και η ξηρική καλλιέργεια, εφόσον έχουμε επάρκεια βροχοπτώσεων.
Κλάδεμα
Η κοπή των ανθέων μαζί με μέρος των βλαστών θα πρέπει να γίνεται τα 2 πρώτα χρόνια. Στα μετέπειτα χρόνια το κλάδεμα γίνεται σε διαφορετική περίοδο, συνήθως μετά τη συγκομιδή, το φθινόπωρο. Ο λόγος είναι ότι η συγκομιδή ανθέων για την παραγωγή αιθέριου ελαίου αφήνει τα περισσότερα στελέχη στα φυτά. Συνεπώς το κλάδεμα γίνεται αμέσως μετά και σε ύψος τέτοιο, ώστε να δυναμώσουμε την καλλιέργεια.
Το κλάδεμα γίνεται είτε μηχανικά (παρελκόμενα τρίμμερ σε ελκυστήρα) είτε με δρεπάνια. Είναι σημαντικό να γίνεται κυκλικά ώστε το φυτό να παίρνει τη μορφή θάμνου, έτσι αποφεύγουμε την ανομοιόμορφη ανάπτυξη. Δεν θα πρέπει να κλαδεύουμε χαμηλά το φυτό, διότι μειώνεται κατά πολύ ο χρόνος ζωής του.
Συγκομιδή
Η συγκομιδή γίνεται όταν το άνθος έχει ωριμάσει και το κάτω μισό έχει ανοίξει. Πρέπει να γίνεται έγκαιρα γιατί υποβαθμίζεται η ποιότητά του. Η συγκομιδή δεν θα πρέπει να πραγματοποιείται σε συνθήκες ανέμου ή σε πολύ ζεστό καιρό. Η κοπή των ανθέων γίνεται 15-20cm κάτω από αυτά.
Επενδύσεις: Οικονομικά στοιχεία για την Καλλιέργεια λεβάντας
Κόστος ανά στρέμμα
| Κόστος εγκατάστασης(φύτευση) | 30 ευρώ |
| Κόστος φυτών(2000 φυτά/στρ) | 200 ευρώ* |
| Κόστος εργατικών (σκάλισμα, ξεβοτάνισμα) | 25 ευρώ (περίπου)** |
| Κόστος συγκομιδής | 30 ευρώ |
| = Σύνολο | 285 ευρώ |
*Το κόστος των φυτών μπορεί να μειωθεί. Πολλοί παραγωγοί επιλέγουν να εμπορευτούν φυτά από Βουλγαρία σε χαμηλότερες τιμές, έως και 0,03€. (Θα πρέπει να υπάρχει φυτοϋγειονομικός έλεγχος, ώστε τα φυτικά προϊόντα να είναι απαλλαγμένα από ασθένειες)
**Το κόστος των εργατικών εξαρτάται από τη μέθοδο που ακολουθεί ο κάθε παραγωγός. Σε περίπτωση που το ξεβοτάνισμα γίνει με σκαλιστική μηχανή το κόστος εργατικών μειώνεται αρκετά.
Έσοδα ανά στρέμμα
Η καλλιέργεια λεβάντας αποδίδει από τον 2ο χρόνο και έπειτα. Παρακάτω καταγράφω την απόδοση του φυτού σύμφωνα με στοιχεία που έλαβα από παραγωγούς της περιοχής των Γρεβενών. Η τιμή του αιθέριου ελαίου εξαρτάται από τον φορέα εμπορίας καθώς και από άλλους παράγοντες. Ενδεικτικά μπορούμε να πούμε πως η τιμή ανά κιλό ξεκινά από 60 ευρώ και μπορεί να φτάσει έως τα 90 ευρώ.
Απόδοση ανά έτος και εκτιμώμενα έσοδα ανά στρέμμα
| Απόδοση | Έσοδα |
| 2ος χρόνος 1-2 κιλά ελαίου | 60-180 ευρώ |
| 3ος χρόνος 3-4 κιλά ελαίου | 180-360 ευρώ |
| 4ος χρόνος 4-5 κιλά ελαίου | 240-450 ευρώ |
| 5ος χρόνος 5-8 κιλά ελαίου | 300-720 ευρώ |
Πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα
Ο παραγωγός έχει το δικαίωμα να παράγει για δική του εκμετάλλευση μοσχεύματα φυτών λεβάντας. Αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο οι παραγωγοί εξοικονομούν αρκετά χρήματα, καθώς δεν χρειάζεται να προμηθευτούν φυτά εκ νέου. Η διαδικασία έχει ως εξής:
- Αρχές άνοιξης και εφόσον έχει περάσει η περίοδος παγετού, κόβονται από τα φυτά βλαστοί μήκους 10-15 εκατοστών.
- Προτείνονται πλάγιοι βλαστοί για να μην υπάρχει πρόβλημα με τη δομή του μητρικού φυτού.
- Έπειτα αφαιρούνται τα ¾ των φύλλων των βλαστών
- Οι βλαστοί εμποτίζονται σε θρεπτικό διάλυμα ριζοβολίας
- Ακολουθεί φύτευση σε προετοιμασμένο έδαφος
Για την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας πολλοί παραγωγοί προτιμούν να αναθέτουν την εργασία σε εξειδικευμένο προσωπικό, με έξοδα περίπου 200 ευρώ την ημέρα. Για την παραγωγή 30.000 φυτών από μοσχεύματα χρειάζονται περίπου 3 ημέρες εργασίας, ανάλογα πάντα με τον αριθμό των ατόμων που συμμετέχουν. Ενδεικτικά, 3 ημέρες 8ωρης εργασίας για 5 άτομα είναι αρκετές ώστε να ολοκληρωθεί η φύτευση των μοσχευμάτων. Τα φυτά είναι έτοιμα για μεταφύτευση στο χωράφι το φθινόπωρο, Σεπτέμβριο-Νοέμβριο.
Επενδύσεις: Συχνές ερωτήσεις για την καλλιέργεια λεάντας
Πώς αποξηραίνεται η λεβάντα;
Μετά τη συγκομιδή της λεβάντας, περνάμε μία ελαστική λωρίδα γύρω από τη βάση των στελεχών.Τοποθετούμε τα τσαμπιά σε μια σκιερή περιοχή για να στεγνώσουν το συντομότερο δυνατό, για να αποφύγουμε το ξεθώριασμα του χρώματος. Η περιοχή στεγνώματος πρέπει να είναι σκοτεινή, ξηρή και να έχει καλό αερισμό. Τα τσαμπιά κρέμονται ανάποδα μέχρι να στεγνώσουν. Εκτός από αυτή τη μέθοδο, μπορείτε να απευθυνθείτε σε ξηραντήρια για ένα πιο γρήγορο αποτέλεσμα.
Πού μπορώ να πουλήσω λεβάντα;
Η καλύτερη και πιο κερδοφόρα επιλογή είναι η απευθείας πώληση στην αγορά, που σας επιτρέπει να αποφύγετε μεσάζοντες και να λάβετε πλήρεις τιμές λιανικής για τα προϊόντα σας.
Οι λαϊκές αγορές είναι ένα καλό μέρος για να πουλήσετε τη συγκομιδή σας καθώς και διάφορα προϊόντα, τα οποία μπορείτε να φτιάξετε εσείς οι ίδιοι, όπως φρέσκες ανθοδέσμες λεβάντας, αρωματικά πουγκιά, λάδι λεβάντας, σαπούνια. Ακόμη, μπορείτε να κάνετε συμφωνίες με ανθοπωλεία, που ενδιαφέρονται για ξηρή δρόγη ή φρέσκα άνθη λεβάντας. Εάν δεν έχετε το χρόνο, τη διάθεση ή το απαραίτητο κοινό για να διαθέσετε το προϊόν σας, μπορείτε να πουλήσετε το αιθέριο έλαιο σε κάποιο μεσάζοντα, λαμβάνοντας ως δεδομένο το χαμηλότερο κέρδος σας.
Πόσα χρήματα μπορεί να αποδώσει μια επιχείρηση λεβάντας;
Ένας τρόπος, ο οποίος δεν απαιτεί πολλά έξοδα από την πλευρά του παραγωγού, είναι η πώληση ξηρής δρόγης λεβάντας. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις σε έκταση μπορούν να έχουν καθαρό κέρδος εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, ειδικά εάν παράγουν και πωλούν προϊόντα προστιθέμενης αξίας. Η λεβάντα είναι ιδιαίτερα γνωστή για το αιθέριο έλαιο που παράγει. Η τιμή των 10ml ελαίου μπορεί να κυμανθεί από 7-12 ευρώ αναλόγως.