Εφιαλτική πρόβλεψη των Γερμανών: Ξυπνάει το ηφαίστειο στη Σαντορίνη;

Σαντορίνη: Ένα δημοσίευμα του γερμανικού Τύπου προκαλεί σοκ καθώς αναφέρει πως το ηφαίστειο Κολούμπος δεν αργεί να ξυπνήσει!

Για πάνω από 300 χρόνια, το ηφαίστειο φαινόταν να κοιμάται, όμως, μεταξύ 2006 και 2012, η Σαντορίνη ταρακουνήθηκε αναφέρει το RedaktionsNetzwerk Deutschland.

Η Σαντορίνη είναι ο κατ’ εξοχήν τόπος νοσταλγίας για πολλούς λάτρεις της Ελλάδας, καθώς το νησί φημίζεται για τα ρομαντικά του ηλιοβασιλέματα.

Όμως ένα υγρό μάγμα αναδύεται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας και συσσωρεύεται σε μια τεράστια φούσκα.

Οι επιστήμονες κάνουν λόγο για «σοβαρό κίνδυνο» και αναμένουν μια καταστροφική ηφαιστειακή έκρηξη.

«Μήπως ο παράδεισος των διακοπών πρόκειται να υποστεί μια άγρια αφύπνιση;»

Η Σαντορίνη θα μπορούσε να βρεθεί μπροστά σε ένα άγριο ξύπνημα. Τι θα μπορούσε να το προκαλέσει αυτό; Ο Κολούμπος.

Ο Κολούμπος είναι ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο που βρίσκεται επτά χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σαντορίνης.

Το 1649, ο άγνωστος μέχρι τότε Κολούμπος αναδύθηκε από τη θάλασσα, συνοδευόμενος από πολυάριθμους σεισμούς.

Την επόμενη χρονιά, το ηφαίστειο εξερράγη και για μήνες, εξέπεμπε καπνό και στάχτη που υψωνόταν πολλά μέτρα.

Περίπου 70 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και χιλιάδες ζώα χάθηκαν από τα τοξικά αέρια.

Η έκρηξη προκάλεσε τσουνάμι και μεγάλες ζημιές ακόμη και σε νησιά του Αιγαίου σε απόσταση μεγαλύτερη των 100 χιλιομέτρων.

Σήμερα, το χείλος του κρατήρα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου βρίσκεται κατά τόπους μόλις 17 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και ο κρατήρας του φτάνει σε βάθος 500 μέτρων.

Για περισσότερα από 300 χρόνια, το ηφαίστειο φαινόταν να κοιμάται.

Υπάρχουν όμως σημάδια ότι ο Κολούμπος ξυπνάει και πάλι.

Το 2006 και το 2007, και ξανά το 2011 και το 2012, η Σαντορίνη συγκλονίστηκε από μια σειρά ήπιων και μέτριων σεισμών.

Τον Σεπτέμβριο του 2011, οι επιστήμονες που επέβαιναν στο ερευνητικό σκάφος “Nautilus” έστειλαν ένα τηλεκατευθυνόμενο καταδυτικό ρομπότ στον κρατήρα του ηφαιστείου.

Οι κάμερές του έστελναν συναρπαστικές εικόνες και οι εικόνες δείχνουν φυσαλίδες αερίου να αναδύονται από παράξενους βραχώδεις σχηματισμούς στο βυθό της θάλασσας και όλα δείχνουν ότι ο Κολούμπος «αναπνέει ξανά».

Πέρυσι, μια ερευνητική ομάδα από το Imperial College του Λονδίνου ξεκίνησε την πιο εμπεριστατωμένη εξερεύνηση του ηφαιστείου μέχρι σήμερα.

Η ομάδα χρησιμοποίησε τις πιο πρόσφατες τομογραφικές μεθόδους και γεωτρήσεις για να εξετάσει τον πυθμένα κάτω από τον κρατήρα.

Τα ευρήματα της έρευνας, που δημοσιεύονται στο περιοδικό Geochemistry, Geophysics, Geosystems, είναι ανησυχητικά.

Το ανερχόμενο μάγμα συγκεντρώνεται κάτω από τον κρατήρα και υπολογίζεται ότι τέσσερα εκατομμύρια κυβικά μέτρα παχύρρευστου, λιωμένου πετρώματος αναδύονται από τα βάθη κάθε χρόνο.

Κάποια στιγμή, η πίεση θα γίνει τόσο μεγάλη που θα εκτονωθεί και πάλι με μια βίαιη έκρηξη, όπως το 1650.

Οι συνέπειες μιας ηφαιστειακής έκρηξης μπορεί να είναι καταστροφικές

Σήμερα, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι ακόμη πιο καταστροφικές, γιατί η Σαντορίνη είναι πολύ πιο πυκνοκατοικημένη από ό,τι ήταν κατά την τελευταία έκρηξη πριν από 373 χρόνια.

Το νησί έχει μόλις 15.000 μόνιμους κατοίκους, αλλά μετράει πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως.

Το 2022, 810.000 παραθεριστές ήρθαν στο νησί με αεροπλάνο και περίπου άλλοι τόσοι επισκέπτες έφτασαν και πάλι με πλοίο.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η ηφαιστειακή έκρηξη της Σαντορίνης ήταν η πιο βίαιη καταστροφή του είδους της που έχει γίνει γνωστή μέχρι σήμερα.

Οι γεωλόγοι και οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι τα τσουνάμι που προκλήθηκαν από την έκρηξη κατέστρεψαν τις παράκτιες περιοχές του νησιού της Κρήτης, 100 χιλιόμετρα νοτιότερα, οδηγώντας στην καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η καταστροφή πριν από 3.500 χρόνια θα επαναληφθεί στο ορατό μέλλον.

Αλλά μια νέα έκρηξη του Κολόμπο είναι προφανώς στα σκαριά.

Η τελευταία μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μετά την έκρηξη του 1650, μια φούσκα μάγματος σχηματίζεται ξανά σε βάθος δύο έως τεσσάρων χιλιομέτρων κάτω από τον πυθμένα.

Η συνεχής εισροή φρέσκου μάγματος από τα βάθη είναι τόσο ισχυρή που το λιωμένο πέτρωμα δεν ψύχεται. Αυτό αυξάνει την πίεση προς τα πάνω, προς τον πυθμένα της θάλασσας.

Εάν το μάγμα, το οποίο έχει θερμοκρασία περίπου 1000 βαθμούς, διαπεράσει τον πυθμένα της θάλασσας, το ηφαίστειο απειλεί να εκραγεί ξανά, όπως συνέβη πριν από 370 χρόνια.

Οι επιστήμονες γράφουν στη μελέτη: «Ο θάλαμος μάγματος αποτελεί σοβαρό κίνδυνο και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εκρηκτική έκρηξη στο εγγύς μέλλον».

Μια τέτοια έκρηξη δεν θα είχε μόνο καταστροφικές συνέπειες για τη Σαντορίνη, καθώς η βροχή τέφρας και το αναμενόμενο τσουνάμι θα επηρεάσει επίσης γειτονικά νησιά του Αιγαίου, όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Ίος, η Πάρος και η Νάξος.

Η τρέχουσα κατάσταση της δεξαμενής μάγματος δείχνει ότι «μια εκρηκτική έκρηξη είναι πιθανή στο μέλλον, αλλά όχι επικείμενη».

Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, γεωφυσικός Kajetan Chrapkiewicz του Imperial College, δίνει ένα χρονικό παράθυρο 150 ετών.

Μέχρι τότε, η φούσκα μάγματος θα μπορούσε να έχει ανακτήσει τον όγκο που είχε πριν από την έκρηξη του 1650.

Ως εκ τούτου, οι επιστήμονες συνιστούν τη μόνιμη παρατήρηση του Κολούμπο και την τακτική εξερεύνηση του βυθού.

Αυτό θα καθιστούσε δυνατή την έγκαιρη ανίχνευση μιας επικείμενης έκρηξης και την απομάκρυνση των ανθρώπων από το νησί.

Σαντορίνη: «Αναπνέει» κάθε δυο λεπτά το ηφαίστειο!

Ερευνητές από την Ιταλία και την Ελλάδα απέδειξαν για πρώτη φορά ότι ένα ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο «αναπνέει» κατά τη διάρκεια της ενεργητικής του φάσης, όπως αποκάλυψε η σχετική έρευνα που εστιάσθηκε στον Κολούμπο.

Το συγκεκριμένο ηφαίστειο, που βρίσκεται επτά χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σαντορίνης και σε βάθος 500 μέτρων, θεωρούμενο ένα από τα πιο ενεργά και επικίνδυνα της Μεσογείου, στέλνει βίαιες εκροές ρευστών και αερίων κάθε περίπου δύο λεπτά, πράγμα που αποτελεί την «ανάσα» του.

Η μελέτη, με επικεφαλής τον Έλληνα επιστήμονα Ευάγγελο Μπακάλη του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Scientific Reports».

Συμμετείχαν επίσης ο επίκουρος καθηγητής Θεόδωρος Μερτζιμέκης από το Τμήμα Φυσικής και η επίκουρη καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού από το Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Χρησιμοποιώντας τηλεκατευθυνόμενα ρομπότ βαθιάς θάλασσας, εξοπλισμένα με ευαίσθητους αισθητήρες τελευταίας τεχνολογίας, αλλά και εξελιγμένα μαθηματικά μοντέλα, οι ερευνητές κατέγραψαν και ανέλυσαν τη θερμοκρασία και την ηλεκτρική αγωγιμότητα των ρευστών, τα οποία εξέρχονται βίαια από το υδροθερμικό πεδίο που βρίσκεται μέσα στο βυθό του κρατήρα του Κολούμπου.

Η έρευνα ανέδειξε διαφορετικά, αλλά πολύ συγκεκριμένα μοτίβα δραστηριότητας κατά την ενεργητική και την αδρανή φάση του ηφαιστείου, το οποίο είχε βρεθεί σε σχεδόν εκρηκτική κατάσταση τα καλοκαίρια του 2010 και του 2011, όταν μελετήθηκε λεπτομερώς για πρώτη φορά από το αμερικάνικο ερευνητικό σκάφος «Ναυτίλος» του Πανεπιστημίου του Rhode Island, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ.

Στις περιόδους αδράνειας, η θερμοκρασία εντός του κρατήρα του Κολούμπου παραμένει ιδιαίτερα σταθερή, καθώς υπάρχει απουσία ανταλλαγής ενέργειας ανάμεσα στο ηφαίστειο και στο περιβάλλον. Αντίθετα, η ηλεκτρική αγωγιμότητα δεν ισορροπεί, ως αποτέλεσμα της χαοτικής κίνησης φορτισμένων ιόντων που εξέρχονται από το υπέδαφος του ηφαιστείου προς το υδάτινο περιβάλλον.

Η κατάσταση σε περιόδους δραστηριότητας αλλάζει δραστικά: η θερμοκρασία των υδροθερμικών ρευστών μειώνεται δραστικά και σταθεροποιείται στο περιβάλλον του κρατήρα, πέφτοντας από τους 230 στους 16 βαθμούς Κελσίου.

Όμως η αγωγιμότητα χαρακτηρίζεται από σαφή περιοδικότητα, η οποία αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο το ηφαίστειο στέλνει βίαιες εκροές ρευστών κάθε περίπου δύο λεπτά.

Σύμφωνα με τον Ε. Μπακάλη, o οποίος αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 1995 και από το 2012 διεξάγει έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, «η συγκεκριμένη διεργασία μοιάζει καταπληκτικά με το μηχανισμό μιας καυτής “ανάσας”. Είναι η ανάσα του Κολούμπου!».

Η συγκεκριμένη συμπεριφορά παρατηρείται για πρώτη φορά παγκοσμίως.

Τα υποθαλάσσια ηφαίστεια είναι εξαιρετικά πολύπλοκα και δυναμικά περιβάλλοντα, που ελάχιστα έχουν μελετηθεί ως σήμερα.

Όσο συχνότερη είναι η «ανάσα» ενός ηφαιστείου, σε τόσο πιο ενεργή ή και εκρηκτική κατάσταση βρίσκεται.

Σύμφωνα με τους Έλληνες επιστήμονες, τα ευρήματα της έρευνας μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο βήμα για την κατανόηση των μηχανισμών που ευθύνονται για την έκλυση τεράστιων ποσών ενέργειας σε ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο.

Επιπλέον, αναμένεται να αποτελέσουν το εφαλτήριο για πρόγνωση εκρήξεων σε υποθαλάσσια ηφαιστειακά περιβάλλοντα και για την εκτίμηση επικινδυνότητας της «ανάσας» του ηφαιστείου για το οικοσύστημα, τους ανθρώπους και την οικονομία.