Εφιαλτική πρόβλεψη: «Θέμα χρόνου να εκραγεί το ηφαίστειο της Σαντορίνης»

Ηφαίστειο Σαντορίνης: Όπου κι αν κοιτάξεις στην Σαντορίνη γίνεται αντιληπτό πως βρίσκεσαι πάνω σε ένα ηφαίστειο.

Τα σεληνιακά τοπία, οι μαύρες και κόκκινες παραλίες, τα βότσαλα στερεοποιημένης λάβας.

Η συγκλονιστική ομορφιά του ελληνικού νησιού είναι αποτέλεσμα της βίαιης ηφαιστειακής ιστορίας της περιοχής.

Η Σαντορίνη ένα από τα ομορφότερα νησιά παγκοσμίως και εκ των δημοφιλέστερων τουριστικών προορισμών παγκοσμίως.

Η εντυπωσιακή της καλντέρα δημιουργήθηκε από μια εκ των ισχυρότερων ηφαιστειακών εκρήξεων στην ιστορία, πριν από περίπου 3.600 χρόνια.

Η έκρηξη κατέστρεψε ολοκληρωτικά την αρχαία πόλη του νησιού και επέφερε ένα «θανατηφόρο» πλήγμα στο μινωικό πολιτικό, αναφέρει το CNN σε δημοσίευμά του, υπογραμμίζοντας, επικαλούμενο γεωλόγους, πως μια νέα ηφαιστειακή έκρηξη είναι «θέμα χρόνου».

To νησί είναι τμήμα του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου, ενός εκ των σημαντικότερων ηφαιστειακών πεδίων στην Ευρώπη, το οποίο έχει δώσει 100 εκρήξεις τα τελευταία 400.000 χρόνια.

Το πιο ενεργό υποθαλάσσιο και δυνητικά επικίνδυνο ηφαίστειο της Ανατολικής Μεσογείου, ο Κολούμπος (ή το Κολούμπο), βρίσκεται πέντε μίλια βορειοανατολικά της Σαντορίνης και αποτελεί μέρος του ίδιου ηφαιστειακού συστήματος, γράφει το CNN.

Βυθισμένο στο Αιγαίο Πέλαγος, το ηφαίστειο είναι ήσυχο εδώ και σχεδόν 400 χρόνια, αλλά δεν «κοιμάται».

Η τελευταία του έκρηξη σημειώθηκε το 1650, οδηγώντας στο θάνατο 70 ανθρώπους και προκαλώντας τσουνάμι ύψους 40 μέτρων.

Από την έκρηξη σημειώθηκαν ισχυροί σεισμοί και μετασεισμοί, συνοδευόμενο από τοξικά αέρια και καπνούς.

Επιστήμονες, τους οποίους επικαλείται το αμερικανικό μέσο, γνωρίζουν ότι η έκρηξη του Κολούμπου θα μπορούσε να προκαλέσει όλεθρο.

Μερικές από τις μεγαλύτερες ωκεανογραφικές αποστολές του κόσμου έχουν επισκεφθεί το ηφαίστειο και η παρακολούθηση έχει ενταθεί τα τελευταία 20 χρόνια.

Ένα από τα μεγαλύτερα αμερικανικά ερευνητικά σκάφη, το JOIDES Resolution, ταξίδεψε στη Σαντορίνη το προηγούμενο διάστημα, μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουαρίου, για την πρώτη του αποστολή στη Μεσόγειο.

Η Εύη Νομικού, γεωλογική ωκεανογράφος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, συμμετέχει σε κάθε αποστολή στη γενέτειρά της, τη Σαντορίνη, τα τελευταία 20 χρόνια.

«Συνθέτουμε σταδιακά ένα γεωπαζλ που δείχνει ποια μέρη ήταν αρχικά ξηρά, ποια μέρη ήταν νερό», αναφέρει στο CNN και προσθέτει: «Αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις εκρήξεις του παρελθόντος και τις επιπτώσεις τους, θα έχουμε έναν οδικό χάρτη για την καλύτερη αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων», σημειώνει.

Η αποστολή JOIDES Resolution δεν είναι η πρώτη μεγάλη προσπάθεια για τη μελέτη της περιοχής.

Η Εύη Νομικού υπογραμμίζει ότι οι μακροχρόνια μελετημένες ακραίες συνθήκες που βρέθηκαν στον Κολούμπο οδήγησαν τη NASA να χρηματοδοτήσει μια πρωτοποριακή αποστολή το 2019, με υποβρύχια που ευελπιστεί κάποια μέρα να εξερευνούν εξωγήινους ωκεανούς στα φεγγάρια του Δία και του Κρόνου.

«Στον πυθμένα του κρατήρα του υπάρχει ένας εξωγήινος ωκεανός με μορφές ζωής που θα μπορούσαν να βρεθούν σε άλλους πλανήτες», τονίζει.

Μια άλλη πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε επίσης έναν θάλαμο μάγματος κάτω από τον Κολούμπο που δεν είχε εντοπιστεί προηγουμένως.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο εν λόγω θάλαμος θα μπορούσε να είναι το κλειδί για την κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή αυτή.

Οι γεωλόγοι, οι οποίοι παρακολουθούν στενά τον Κολούμπο, προειδοποιούν ότι είναι θέμα χρόνου να ξανασυμβεί μια μεγάλη έκρηξη.

Ωστόσο, ο «χρόνος» όταν μιλάμε για τη γεωλογία μπορεί να είναι και «εξαιρετικά αργός», αναφέρεται στο δημοσίευμα.

Αν εκραγεί ο Κολούμπος θα μπορούσε να δημιουργήσει μια τεράστια στήλη έκρηξης ύψους δεκάδων χιλιομέτρων και να προκαλέσει τσουνάμι.

Η αυξημένη δραστηριότητα πριν από περίπου 10 χρόνια προκάλεσε ανησυχίες, αλλά έκτοτε έχει υποχωρήσει.

«Αν αρχίσουμε να βλέπουμε αυξημένη δραστηριότητα στον Κολούμπο, τότε πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση», λέει ο ηφαιστειολόγος και από τους επικεφαλής της αποστολής του JOIDES Resolution, Τιμ Ντρούιτ.

«Τα καλά νέα είναι ότι τα ηφαίστεια δίνουν αρκετές προειδοποιήσεις», σημειώνει.

Υπενθυμίζεται πως το 2020, ο Οργανισμός Πολιτικής Προστασίας της Ελλάδας παρουσίασε ένα σχέδιο 185 σελίδων για την αντιμετώπιση των συνεπειών μιας πιθανής ενεργοποίησης της ηφαιστειακής ομάδας της Σαντορίνης, τονίζει το CNN.

«Η Σαντορίνη θα μπορούσε μια μέρα να θαφτεί και πάλι κάτω από ένα στρώμα στάχτης. Αλλά προς το παρόν, καθώς οι επισκέπτες απολαμβάνουν άλλο ένα εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα πίνοντας ένα ποτήρι Ασύρτικο, το ηφαίστειο παραμένει ήσυχο», καταλήγει το δημοσίευμα του CNN.

Ηφαίστειο Σαντορίνη: «Αναπνέει» κάθε δυο λεπτά!

Ερευνητές από την Ιταλία και την Ελλάδα απέδειξαν για πρώτη φορά ότι ένα ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο «αναπνέει» κατά τη διάρκεια της ενεργητικής του φάσης, όπως αποκάλυψε η σχετική έρευνα που εστιάσθηκε στον Κολούμπο.

Το συγκεκριμένο ηφαίστειο, που βρίσκεται επτά χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σαντορίνης και σε βάθος 500 μέτρων, θεωρούμενο ένα από τα πιο ενεργά και επικίνδυνα της Μεσογείου, στέλνει βίαιες εκροές ρευστών και αερίων κάθε περίπου δύο λεπτά, πράγμα που αποτελεί την «ανάσα» του.

Η μελέτη, με επικεφαλής τον Έλληνα επιστήμονα Ευάγγελο Μπακάλη του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Scientific Reports».

Συμμετείχαν επίσης ο επίκουρος καθηγητής Θεόδωρος Μερτζιμέκης από το Τμήμα Φυσικής και η επίκουρη καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού από το Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Χρησιμοποιώντας τηλεκατευθυνόμενα ρομπότ βαθιάς θάλασσας, εξοπλισμένα με ευαίσθητους αισθητήρες τελευταίας τεχνολογίας, αλλά και εξελιγμένα μαθηματικά μοντέλα, οι ερευνητές κατέγραψαν και ανέλυσαν τη θερμοκρασία και την ηλεκτρική αγωγιμότητα των ρευστών, τα οποία εξέρχονται βίαια από το υδροθερμικό πεδίο που βρίσκεται μέσα στο βυθό του κρατήρα του Κολούμπου.

Η έρευνα ανέδειξε διαφορετικά, αλλά πολύ συγκεκριμένα μοτίβα δραστηριότητας κατά την ενεργητική και την αδρανή φάση του ηφαιστείου, το οποίο είχε βρεθεί σε σχεδόν εκρηκτική κατάσταση τα καλοκαίρια του 2010 και του 2011, όταν μελετήθηκε λεπτομερώς για πρώτη φορά από το αμερικάνικο ερευνητικό σκάφος «Ναυτίλος» του Πανεπιστημίου του Rhode Island, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ.

Στις περιόδους αδράνειας, η θερμοκρασία εντός του κρατήρα του Κολούμπου παραμένει ιδιαίτερα σταθερή, καθώς υπάρχει απουσία ανταλλαγής ενέργειας ανάμεσα στο ηφαίστειο και στο περιβάλλον. Αντίθετα, η ηλεκτρική αγωγιμότητα δεν ισορροπεί, ως αποτέλεσμα της χαοτικής κίνησης φορτισμένων ιόντων που εξέρχονται από το υπέδαφος του ηφαιστείου προς το υδάτινο περιβάλλον.

Η κατάσταση σε περιόδους δραστηριότητας αλλάζει δραστικά: η θερμοκρασία των υδροθερμικών ρευστών μειώνεται δραστικά και σταθεροποιείται στο περιβάλλον του κρατήρα, πέφτοντας από τους 230 στους 16 βαθμούς Κελσίου.

Όμως η αγωγιμότητα χαρακτηρίζεται από σαφή περιοδικότητα, η οποία αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο το ηφαίστειο στέλνει βίαιες εκροές ρευστών κάθε περίπου δύο λεπτά.

Σύμφωνα με τον Ε. Μπακάλη, o οποίος αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 1995 και από το 2012 διεξάγει έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, «η συγκεκριμένη διεργασία μοιάζει καταπληκτικά με το μηχανισμό μιας καυτής “ανάσας”. Είναι η ανάσα του Κολούμπου!».

Η συγκεκριμένη συμπεριφορά παρατηρείται για πρώτη φορά παγκοσμίως.

Τα υποθαλάσσια ηφαίστεια είναι εξαιρετικά πολύπλοκα και δυναμικά περιβάλλοντα, που ελάχιστα έχουν μελετηθεί ως σήμερα.

Όσο συχνότερη είναι η «ανάσα» ενός ηφαιστείου, σε τόσο πιο ενεργή ή και εκρηκτική κατάσταση βρίσκεται.

Σύμφωνα με τους Έλληνες επιστήμονες, τα ευρήματα της έρευνας μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο βήμα για την κατανόηση των μηχανισμών που ευθύνονται για την έκλυση τεράστιων ποσών ενέργειας σε ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο.

Επιπλέον, αναμένεται να αποτελέσουν το εφαλτήριο για πρόγνωση εκρήξεων σε υποθαλάσσια ηφαιστειακά περιβάλλοντα και για την εκτίμηση επικινδυνότητας της «ανάσας» του ηφαιστείου για το οικοσύστημα, τους ανθρώπους και την οικονομία.