ΑΣΕΠ: Συμπληρώνονται δύο χρόνια από τη διεξαγωγή του πρώτου πανελλήνιου γραπτού διαγωνισμού του ΑΣΕΠ.
Στην πρώτη αυτή διαδικασία υπέβαλαν αίτηση περίπου 90.000 υποψήφιοι, εκ των οποίων συμμετείχαν 77.000 και πέρασαν τη βάση 14.837 άτομα.
Από αυτούς, 5.070 υποψήφιοι κρίθηκαν διοριστέοι για τις διάφορες θέσεις που προκηρύχθηκαν μέχρι σήμερα, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες από τον ΑΣΕΠ, αναμένονται νέες προκηρύξεις για την κάλυψη περίπου 6.100 θέσεων μέσα στους επόμενους δύο μήνες.
Έτσι, περίπου 3.500 υποψήφιοι από τον πρώτο διαγωνισμό, οι οποίοι είχαν γράψει πάνω από τη βάση αλλά δεν πέτυχαν τον διορισμό τους, παραμένουν εκτός των προκηρυχθεισών θέσεων.
Ας δούμε τι προβλέπει το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο (ν. 4765/2021).
Σύμφωνα με αυτό, ο πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός διεξάγεται κάθε δύο χρόνια, με σκοπό να δημιουργείται κάθε φορά μια δεξαμενή από τους «επιτυχόντες» της γραπτής δοκιμασίας, δηλαδή τους υποψηφίους που γράφουν πάνω από τη βάση, προκειμένου να καλύπτονται από αυτούς οι θέσεις του δημόσιου τομέα που προκηρύσσονται, με βάση τον ετήσιο προγραμματισμό των υπουργείων, στο πλαίσιο της διετίας.
Όταν ο νομοθέτης επέλεγε τη διεξαγωγή του γραπτού διαγωνισμού ανά διετία, προφανώς δεν υπολόγιζε ότι αυτή η «δεξαμενή» θα ήταν εσαεί ανοικτή, καθώς κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με αποκλεισμό της δυνατότητας άλλων υποψηφίων να διεκδικήσουν μία θέση στο Δημόσιο και θα συνεπαγόταν ευθεία παραβίαση των συνταγματικά κατοχυρωμένων αρχών των ίσων ευκαιριών και της ίσης πρόσβασης στα δημόσια αξιώματα.
Επιπλέον, όπως αναφέρει η εφημερίδα «Τα Νέα», γίνεται σαφές από το γράμμα του νόμου ότι πρόκειται περί «δεξαμενής» με ορισμένο χρόνο ισχύος. Αυτονοήτως, επομένως, η έννοια του «επιτυχόντος» δεν ταυτίζεται με την έννοια του «διοριστέου».
Ανάλογα βεβαίως με τα κάθε φορά ισχύοντα αριθμητικά δεδομένα σχετικά με τη συμμετοχή, τους επιτυχόντες και τις προγραμματισμένες προς κάλυψη θέσεις, είναι πιθανό όλοι οι επιτυχόντες να καταλήξουν κάποια στιγμή και διοριστέοι. Δεν ήταν όμως αυτός ο σκοπός του νόμου.
Το κοινωνικό πρόβλημα που αναδεικνύουν σήμερα οι ισχυρές αντιδράσεις των επιτυχόντων για τις καθυστερήσεις και την αβεβαιότητα ως προς την αξιοποίησή τους είναι όμως σοβαρό και προκαλείται από δύο κυρίως παράγοντες:
Πρώτον, τον ιδιαίτερα κοστοβόρο και χρονοβόρο χαρακτήρα του πανελλήνιου γραπτού διαγωνισμού, όπως αυτός διεξήχθη προ διετίας (γεγονός που είχαμε έγκαιρα επισημάνει κατά τη συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου το 2020-2021).
Δεύτερον, από το γεγονός ότι εξακολουθούν να εκδίδονται προκη-ρύξεις με σειρά προτεραιότητας για την κάλυψη θέσεων στο Δημόσιο. Οι επιτυχόντες του πρώτου διαγωνισμού έχουν προσφύγει για τον λόγο αυτό στα διοικητικά δικαστήρια, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζονται οι διατάξεις του ν. 4765/2021.
Η αντίθετη άποψη εκτιμά ότι το Υπουργικό Συμβούλιο έχει τη διακριτική ευχέρεια να ορίζει ελεύθερα τη διαδικασία με την οποία θα προκηρυχθεί η κάθε θέση.
Με άλλα λόγια, σύμφωνα με την εφημερίδα «Τα Νέα», η κυβέρνηση είναι εκείνη που αποφασίζει πώς θα επιλεγεί το δυναμικό της διοίκησης και σε ποιον βαθμό θα «απορροφηθούν» οι επιτυχόντες.
Τρίτον, από το γεγονός ότι παρά την πρόβλεψη ότι οι πινάκες επιτυχίας θα ίσχυαν για μία διετία, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, με νεότερες ρυθμίσεις της, αποφάσισε να παρατείνει την ισχύ των πινάκων πρακτικά για μια τετραετία, καλλιεργώντας στους επιτυχόντες βάσιμες προσδοκίες για αξιοποίηση. Κι αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί εύκολα να παραβλεφθεί.
Την ίδια στιγμή που οι αντιδράσεις των επιτυχόντων απασχολούν έντονα την ειδησεογραφία περί προσλήψεων, το ΑΣΕΠ ανακοινώνει τη δημιουργία Μητρώου Θεμάτων για την εξέταση των γνώσεων του νέου διαγωνισμού, δηλαδή μιας πλατφόρμας στην οποία θα αναρτώνται τα θέματα των εξετάσεων ανά γνωστικό αντικείμενο, ώστε να τεθούν υπόψη όλων των υποψηφίων.
Η μέχρι τώρα πρακτική του ΑΣΕΠ σχετικά με την ανάρτηση παραδειγμάτων σε γραπτές διαδικασίες (δοκιμασίες δεξιοτήτων) δείχνει να επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις μας στα προηγούμενα φύλλα ότι δηλαδή δεν θα δοθεί συγκεκριμένη ύλη στον πανελλήνιο γραπτό διαγωνισμό και ότι δεν θα δημοσιοποιηθούν τα θέματα και οι απαντήσεις.
ΑΣΕΠ: Τι θα γίνει με το νέο διαγωνισμό – Οι αλλαγές που έρχονται
Σταδιακά αποσαφηνίζονται τα χαρακτηριστικά του νέου πανελλήνιου γραπτού διαγωνισμού του ΑΣΕΠ.
Είναι πλέον σίγουρο ότι ο διαγωνισμός θα πραγματοποιηθεί μετά τον Ιούνιο του 2025, ενώ το ΑΣΕΠ και το υπουργείο κατέληξαν, έπειτα από αμφιταλαντεύσεις, στο ότι ο διαγωνισμός θα περιλαμβάνει όχι μόνο δοκιμασία δεξιοτήτων, αλλά και δοκιμασία γνώσεων.
Η δεύτερη θα υποστηρίζεται από ένα καθορισμένο μητρώο θεμάτων και θεματοδοτών.
Όπως επιβεβαίωσε και η υφυπουργός Εσωτερικών, Βιβή Χαραλαμπογιάννη, ο διαγωνισμός θα γίνει μέσα στο 2025, με πιθανότερη ημερομηνία διεξαγωγής του μετά το πρώτο εξάμηνο του έτους.
Θα περιλαμβάνει α) δοκιμασία γνώσεων γενικού περιεχομένου ή και γνώσεων που συνδέονται με τη φύση συγκεκριμένων ή όλων των κλάδων των προκηρυσσόμενων θέσεων όπως προκύπτει από την απόφαση 13/2025 του ΑΣΕΠ για τη δημιουργία μητρώου θεμάτων και θεματοδοτών και β) δοκιμασία δεξιοτήτων, η οποία αξιολογεί δεξιότητες γλωσσικού και αριθμητικού συλλογισμού, δεξιότητες ανάλυσης και επίλυσης προβλημάτων, δεξιότητες ιεράρχησης προτεραιοτήτων στον χώρο εργασίας, καθώς και χαρακτηριστικά σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα στην εργασία.
Οι δοκιμασίες αυτές διενεργούνται είτε με τη μέθοδο των ερωτήσεων πολλαπλών επιλογών είτε με ανάπτυξη κειμένου είτε με συνδυασμό των δύο. Θα πραγματοποιηθεί σε εξεταστικά κέντρα μόνο της Αττικής και της Θεσσαλονίκης. Λόγω του αναμενόμενου μεγάλου αριθμού υποψηφίων θα διεξάγεται σε συγκεκριμένα εξεταστικά κέντρα σε περισσότερες από μία ημέρες και μάλιστα έπειτα από ραντεβού.
Τα αποτελέσματα των γραπτών εξετάσεων θα ανακοινωθούν εντός λίγων ημερών από τη διεξαγωγή τους. Εάν επιλεγεί το μοντέλο των ηλεκτρονικών γραπτών εξετάσεων του ΑΣΕΠ κατά το τελευταίο έτος (γραπτές δοκιμασίες υποψήφιων διοικητών, δασοπόνοι, ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας), τότε οι ερωτήσεις, τα θέματα και οι ορθές απαντήσεις δεν θα δημοσιοποιούνται, ούτε θα δίνεται στους υποψηφίους συγκεκριμένη ύλη εκ των προτέρων.
Θέματα συνταγματικότητας του διαγωνισμού
Πρώτα απ’ όλα, τίθεται ζήτημα τήρησης της αρχής της ισότητας και των ίσων ευκαιριών πρόσβασης στη δημόσια διοίκηση.
Σε μία περίοδο οικονομικής στενότητας, θα ζητηθεί από τους υποψηφίους να μεταβούν στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα – Θεσσαλονίκη) προκειμένου να συμμετάσχουν σε μια διαγωνιστική διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει για περισσότερες από μία ημέρες. Δημιουργούνται όμως έτσι συνθήκες άνισης πρόσβασης στον διαγωνισμό, κυρίως για τους υποψηφίους της νησιωτικής χώρας και των παραμεθόριων περιοχών, που θα κληθούν να καταβάλουν το κόστος μετάβασης και διαμονής.
Ζήτημα ίσης μεταχείρισης ανακύπτει και στο στάδιο της διεξαγωγής του διαγωνισμού. Αν οι εξετάσεις διεξαχθούν σε περισσότερες ημέρες και οι υποψήφιοι δεν διαγωνιστούν στα ίδια θέματα, τότε θα γεννηθούν ερωτήματα για το κατά πόσο τα διαφορετικά θέματα παρουσιάζουν τον ίδιο βαθμό δυσκολίας.
Επιπλέον, οι υποψήφιοι που θα κληθούν αργότερα για εξέταση θα έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους για να προετοιμαστούν σε σχέση με αυτούς που θα εξεταστούν πρώτοι.
Επίσης, όπως αναφέρουν «Τα Νέα», προκύπτει θέμα τήρησης της αρχής της διαφάνειας, που συνδέεται με τη δυνατότητα ουσιαστικού ελέγχου του διαγωνισμού.
Βασική αρχή όλων των γραπτών διαγωνισμών (πανελλαδικές εξετάσεις, προηγούμενοι διαγωνισμοί προσλήψεων) είναι η δυνατότητα ελέγχου της εξεταστικής διαδικασίας, που περιορίζεται όμως σε συνθήκες μυστικότητας.
Η μη δημοσιοποίηση των θεμάτων και των ορθών απαντήσεων δεν επιτρέπει στους υποψηφίους ούτε να ελέγξουν την ίση δυσκολία των θεμάτων (κυρίως όταν οι εξετάσεις διεξάγονται σε «βάρδιες») ούτε, βεβαίως, να αντιληφθούν το πώς πράγματι απέδωσαν. Αυτή η εξέλιξη δεν αφήνει ανεπηρέαστες τις δύο βασικές αρχές του συστήματος προσλήψεων στο Δημόσιο: της αντικειμενικότητας και της αξιοκρατίας.
Πώς μπορούν άραγε οι υποψήφιοι να διαπιστώσουν ότι τηρήθηκαν αυτές οι αρχές και πώς μπορεί η κοινωνία να αισθάνεται ασφαλής ότι προσλήφθηκε «ο κατάλληλος υποψήφιος στην κατάλληλη θέση», όταν παραμένουν μυστικά τα θέματα που εξετάστηκαν οι υποψήφιοι;
Για το θέμα του γραπτού διαγωνισμού ο πρόεδρος του ΑΣΕΠ Αθανάσιος Παπαϊωάννου δήλωσε στα «ΝΕΑ»:
«Ο επόμενος διαγωνισμός είναι ένα εξαιρετικά πολυπαραγοντικό εγχείρημα. Συνεργάζονται διάφορες υπηρεσίες και φορείς πέραν φυσικά του ΑΣΕΠ, όπως το ΥΠΕΣ, η Κοινωνία της Πληροφορίας, το υπουργείο Οικονομικών κ.λπ. Η προετοιμασία προχωράει αλλά είναι ακόμη πρόωρο να μιλήσω για συγκεκριμένο χρονικό σημείο διενέργειάς του. Αυτό που μπορώ να πω σε αυτή τη φάση είναι πως όλοι οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουμε την ανάγκη να γίνει σύντομα και με επιτυχία. Πρέπει να υπάρχουν και τα δύο στοιχεία γιατί ταχύτητα χωρίς επιτυχία είναι άχρηστη και επιτυχία χωρίς ταχύτητα είναι μειωμένης αξίας. Είναι επίσης σημαντικό να περιορίσουμε, όσο είναι δυνατόν, την επίδραση που θα έχει η προσπάθεια αυτή στην επίτευξη των υπόλοιπων στόχων μας και κυρίως στην έκδοση αποτελεσμάτων για τις προκηρύξεις π.χ. της Δημοτικής Αστυνομίας, των ΑμεΑ, της Δευτεροβάθμιας, της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης. Και φυσικά και στα αποτελέσματα για τις επόμενες προκηρύξεις που αφορούν τους επιτυχόντες του επόμενου διαγωνισμού. Ο δρόμος είναι ανηφορικός αλλά στηριζόμαστε στο ανθρώπινο δυναμικό μας (εργαζόμενοι και σύμβουλοι) και στην πείρα από το παρελθόν και, βεβαίως, βασιζόμαστε και στη συνεργασία των συναρμόδιων οργάνων της πολιτείας».