Ακρίβεια: Η διατροφή των Ελλήνων την τελευταία δεκαετία έχει αλλάξει σημαντικά, τουλάχιστον όσον αφορά στις δαπάνες και την κατανάλωση, καταδεικνύει η έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ). Όλες οι λεπτομέρειες στο xristika.gr.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης, η κατά κεφαλήν δαπάνη σε είδη παντοπωλείου διαμορφώθηκε το 2022 στα 1.825 ευρώ, μειωμένη κατά 5,8% σε σχέση με το 2009, τη χρονιά πριν την έναρξη της πρώτης δημοσιονομικής κρίσης.
Σε σχέση με το 2021, η συνολική δαπάνη σε είδη παντοπωλείου αυξήθηκε κατά 3,10%, κάτι που αποδίδεται, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, στο συνδυασμό των ανατιμήσεων και της μείωσης στον όγκο αγορών των νοικοκυριών. Με βάση τα στοιχεία αυτά, εκτιμάται ότι η συνολική δαπάνη των Ελλήνων για είδη παντοπωλείου το 2022 ανέρχεται σε 20,28 δισ. ευρώ (έναντι 22,10 δισ. ευρώ το 2009).
Το ποσό αυτό περιλαμβάνει μόνο τη δαπάνη των Ελλήνων καταναλωτών (π.χ. όχι τη δαπάνη μέσω Ho.Re.Ca., τουρισμού, εστίασης κ.ά.) και αφορά μόνο στα είδη παντοπωλείου (π.χ. δεν περιλαμβάνονται λοιπά είδη που βρίσκονται σε καταστήματα σούπερ μάρκετ όπως γραφική ύλη, είδη για κατοικίδια, βρεφικό γάλα, είδη bazaar, καλλυντικά, καπνός κλπ).
Στην έρευνα καταγράφονται οι αλλαγές στην χρηματική δαπάνη κατά κεφαλήν ανά κατηγορία την περίοδο 2009-2022 καθώς επίσης και οι αλλαγές στις ποσότητες που αγοράζονται και καταναλώνονται.
Συγκεκριμένα, τα στοιχεία της μηνιαίας χρηματικής δαπάνης δείχνουν: αύξηση στη δαπάνη των αγορών σε βασικές πηγές υδατανθράκων, ενδεικτικά αύξηση της δαπάνης για ψωμί και είδη αρτοποιίας 12%.
Επίσης, δείχνουν μείωση της δαπάνης για πηγές πρωτεϊνης, (ενδεικτικά το μοσχαρίσιο κρέας μείωση 18% και το κρέας από αιγοπρόβατα μείωση 40%), μείωση της δαπάνης σε γαλακτοκομικά (ενδεικτικά το νωπό φρέσκο γάλα με μείωση 30%), μείωση της δαπάνης για ελαιόλαδο 17%, μείωση της δαπάνης για φρούτα 7%, για λαχανικά 43%, αλλά αύξηση στα όσπρια κατά 44% και στους ξηρούς καρπούς κατά 48%. Μείωση καταγράφεται στη δαπάνη για μη αλκοολούχα ποτά κατά 9%, αλλά αύξηση της δαπάνης για αλκοολούχα ποτά κατά 68%.
Ακρίβεια: Μεγάλες μεταβολές όσον αφορά στη διατροφή
Ακόμα πιο ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία της μηνιαίας κατανάλωσης σε ποσότητες τα οποία καταγράφουν μεγάλες μεταβολές πλέον σε επίπεδο διατροφής.
Συγκεκριμένα, καταγράφεται σταθερή τάση στις κύριες πηγές υδατανθράκων με τη μηνιαία κατανάλωση κατά κεφαλήν σε ψωμί και είδη αρτοποιίας να παρουσιάζει μείωση κατά 6% σε περίπου 4 κιλά μηνιαίως.
Επίσης, μείωση στην κατανάλωση των βασικών ζωικών πρωτεϊνών κατά περίπου 16%, με περίπου 1 κιλό λιγότερο κρέας μηνιαίως με εξαίρεση τα πουλερικά τα οποία παρουσιάζουν αύξηση (είναι άλλωστε πιο οικονομική λύση).
Αύξηση παρουσιάζουν οι φυτικές πρωτεΐνες και ειδικά τα όσπρια. Την ίδια ώρα, μείωση καταγράφεται στα γαλακτοκομικά και ιδιαίτερα στο φρέσκο γάλα κατά 41% με εξαίρεση το γάλα με χαμηλά λιπαρά και τα αυγά, μείωση στην κατανάλωση ελαιόλαδου κατά περίπου 30%, μείωση στα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά κατά 15% περίπου με μείωση κατά 1 κιλό λιγότερο ανά μήνα τόσο σε φρούτα, όσο και σε λαχανικά, κάτι που όμως εν μέρει αποδίδεται στην σπατάλη τροφίμων της δεκαετίας του 2000.
Επίσης, καταγράφεται μείωση για τα μη αλκοολούχα ποτά με περίπου 1 λίτρο λιγότερα αναψυκτικά ανά μήνα κατά κεφαλήν αλλά και αύξηση για τα αλκοολούχα ποτά, κάτι που σχετίζεται όμως με μεγαλύτερη κατανάλωση κατ’ οίκον έναντι με την κατανάλωση σε χώρους εστίασης.
Ακρίβεια: Σε ποια προϊόντα υπάρχει αύξηση
Σε ό,τι αφορά στη μέση τιμή που πληρώνει ο καταναλωτής το 2022 σε σχέση με το 2009, όπως προκύπτει από την έρευνα, οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στους ξηρούς καρπούς κατά 61%, στα μαρούλια κατά 64% και στον καφέ κατά 54%, ενώ οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφονται στο συντηρημένο γάλα (-18%), στα μεταλλικά νερά (-30%) και στα πουλερικά (-4%).
Σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια, η κάλυψη των αναγκών των νοικοκυριών από ίδια παραγωγή, η οποία αφορά κατά κανόνα τις αγροτικές περιοχές, έχει μειωθεί σημαντικά με εξαίρεση μεμονωμένα προϊόντα και κυρίως το ελαιόλαδο.
Ακρίβεια: Τραγωδία! Τεράστιες αυξήσεις σε λάδι, γάλα και αυγά
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, οι τιμές παραγωγού αυξήθηκαν 21% σε ετήσια βάση μετά από αύξηση 17% στο α’ τρίμηνο, με την αύξηση να είναι δεκαπλάσια από αυτή του μέσου όρου της ΕΕ, όπου κινήθηκε στο 2%. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr.
Επιταχύνθηκαν στην Ελλάδα οι τιμές που πωλούσαν οι αγρότες τα προϊόντα τους στο β’ τρίμηνο φέτος, διατηρώντας έτσι τη μεγάλη πίεση στον πληθωρισμό τροφίμων, ο οποίος κινείται σταθερά σε διψήφια επίπεδα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, οι τιμές παραγωγού αυξήθηκαν 21% σε ετήσια βάση μετά από αύξηση 17% στο α’ τρίμηνο, με την αύξηση να είναι δεκαπλάσια από αυτή του μέσου όρου της ΕΕ, όπου κινήθηκε στο 2% από 17% που είχαν επίσης αυξηθεί στο α’ τρίμηνο.
Ακρίβεια: «Καίνε» οι αυξήσεις σε λάδι, γάλα και αυγά
Οι αυξήσεις στις τιμές στην Ελλάδα ήταν υψηλότερες από της ΕΕ για πολλές κατηγορίες αγροτικών προϊόντων, ενώ στην ΕΕ υπήρχαν και δύο κατηγορίες προϊόντων – τα δημητριακά και το γάλα – που καταγράφηκαν μειώσεις και ήταν οι δεύτερες υψηλότερες στην ΕΕ μετά την Πορτογαλία (22%).
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφηκαν στο ελαιόλαδο (56% έναντι αύξησης 48% στην ΕΕ), στο γάλα (32% έναντι μείωσης 2% στην ΕΕ), στα αυγά (21% έναντι αύξησης 31% στην ΕΕ), στα φρούτα (16% έναντι αύξησης18% στην ΕΕ), στα λαχανικά (11% έναντι αύξησης 13%) και στα δημητριακά (7% έναντι μείωσης 31% στην ΕΕ).
Στην ΕΕ, οι μεγαλύτερες αυξήσεις σημειώθηκαν στα εσπεριδοειδή (89%), στο λάδι και τις πατάτες (38%), οι οποίες, σύμφωνα με την Eurostat, οφείλονται κυρίως στην ξηρασία.
Την ίδια περίοδο, το μέσο κόστος εισροών για την αγροτική παραγωγή μειώθηκε κατά 5% στην ΕΕ μετά την αύξησή τους κατά 11% στο α’ τρίμηνο. Οι μεγαλύτερες μειώσεις σημειώθηκαν στις τιμές των λιπασμάτων και βελτιωτικών εδάφους (-23%), της ενέργειας και λιπαντικών (-13%) και των ζωοτροφών (-5%).
Χαμηλότερα σε σχέση με βασικές ευρωπαϊκές αγορές (Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία) κινούνται στην Ελλάδα οι τιμές ενός τυπικού καλαθιού προϊόντων σούπερ μάρκετ ενός νοικοκυριού, αλλά υψηλότερα σε σχέση με την Πορτογαλία, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα μελέτης του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).
Η μελέτη του ΙΕΛΚΑ συγκρίνει τιμές που βασίζονται σε στοιχεία από πλατφόρμες σύγκρισης τιμών σε κάθε χώρα, αλλά και σε τιμοληψίες από αλυσίδες σούπερ μάρκετ σε τυπικό καλάθι προϊόντων του νοικοκυριού του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (σούπερ μάρκετ) στην Ελλάδα, τον Σεπτέμβριο 2023 και αντίστοιχα στην Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ισπανία, στην Ιταλία και στην Πορτογαλία.
Σημειώνεται ότι η σύγκριση τιμών γίνεται με και χωρίς την αξία του ΦΠΑ, ο οποίος διαφέρει σε κάθε χώρα.
Αναλυτικότερα, συγκρίθηκαν οι τιμές σε συνολικά 44 κατηγορίες προϊόντων και συγκεκριμένα 20 υποκατηγορίες προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στη συγκεκριμένη επαναλαμβανόμενη έρευνα από το 2012 έως σήμερα.
Επιπλέον, 19 υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον Νοέμβριο 2022 και πέντε επιπλέον υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον Μάρτιο 2023.
Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα άνω των 5.000 τιμών προϊόντων και 30 διαφορετικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ στις έξι χώρες συνολικά, για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σούπερ μάρκετ.
Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προϊόντων σε προσφορά, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα.
Ειδικότερα, η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών δείχνει ότι τρεις ευρωπαϊκές χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα (18% η Γαλλία, 11% το Ηνωμένο Βασίλειο, 12% η Ιταλία), η Ισπανία είναι στα ίδια επίπεδα με την Ελλάδα, ενώ η Πορτογαλία είναι φθηνότερη κατά 6% με την Ελλάδα.
Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων σούπερ μάρκετ.
Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση δείχνει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα και συγκεκριμένα η Γαλλία κατά 26%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 20%, η Ιταλία κατά 20%, η Ισπανία κατά 7%, ενώ η Πορτογαλία παραμένει φθηνότερη κατά 5%.
Αυτό, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%.
Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.
Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24% στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%.
Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (πχ καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.
Πέρα από τον ΦΠΑ, παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:
- Φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής
- Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
- Το κόστος ενέργειας και μεταφορών
- Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (πχ οδικό δίκτυο, νησιά κλπ)
- Το μέγεθος της αγοράς και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων
- Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους
- Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
- Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
- Οι καταναλωτικές συνήθειες και η αγοραστική δυνατότητα σε κάθε χώρα
- Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα.
Ακρίβεια: Άρχισαν ήδη οι ελλείψεις – Έρχεται κόλαση!
Μετρούν τις πληγές τους οι βιομηχανίες του Θεσσαλικού Κάμπου. Οι πρώτες ελλείψεις στην αγορά. Aγώνας δρόμου για να αποκαταστήσουν τις ζημιές δίνουν τα εργοστάσια της περιοχής – Ποια έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr.
Μάχη με το χρόνο προκειμένου να καθαρίσουν και να αποκαταστήσουν τις ζημιές στο εργοστάσιο της ΤΥΡΑΣ της Ελληνικά Γαλακτοκομεία δίνουν εργαζόμενοι και τεχνικά κλιμάκια τα τελευταία 24ωρα.
Οι ζημιές στο εργοστάσιο ανοικτά των Τρικάλων όπου παράγονται το σύνολο των τυροκομικών προϊόντων της εταιρείας και των προϊόντων γιαούρτης είναι μεγάλες και το εργοστάσιο έχει τεθεί εκτός λειτουργίας.
Από την άλλη το εργοστάσιο της Όλυμπος, που βρίσκεται στη Βιομηχανική Περιοχή της Λάρισας δεν έχει υποστεί σοβαρές ζημιές, ωστόσο κι αυτό δεν λειτουργεί αφού μέχρι και χθες δεν ήταν δυνατή η πρόσβαση σε αυτό.
«Είναι μάχη με το χρόνο. Οι ζημιές δεν μπορούν ακόμα να υπολογιστούν και αυτή τη στιγμή δεν είναι το μείζον για εμάς με δεδομένο ότι τα εργοστάσια μας είναι ασφαλισμένα σε κοινοπρακτικό σχήμα. Αυτό που έχει τεράστια σημασία για εμάς είναι να μην λείψουμε από την αγορά για μεγάλο διάστημα», λέει στο newmoney ο Πρόεδρος της Ελληνικά Γαλακτοκομεία κ. Δημήτρης Σαράντης.
Η έλλειψη ορισμένων προϊόντων της Ελληνικά Γαλακτοκομεία (Όλυμπος, Ροδόπη, Τυράς κοκ) πάντως από τα ψυγεία σούπερ μάρκετ είναι ήδη εμφανής καθώς από τη μία το απόθεμα των φρέσκων προϊόντων τελειώνει, από την άλλη γίνεται «σφικτή» διαχείριση σε αυτά με πιο μακρά διάρκεια.
«Ελπίζω στο τέλος της επόμενης εβδομάδας το εργοστάσιο της Τυράς να είναι σε θέση να ξαναπάρει μπροστά», λέει ο κ. Σαράντης.
«Προς το παρόν βγάζουμε λάσπες και καθαρίζουμε με κάθε δυνατό τρόπο και προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε τα προβλήματα που τα περισσότερα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ηλεκτρικής φύσεως. Ήδη έχουμε μεταφέρει μετασχηματιστές απ’ τη θυγατρική της Ρουμανίας», προσθέτει.
Το εργοστάσιο της Τυράς είναι πολύ κοντά στο σημείο όπου ο πορταϊκός ποταμός ενώνεται με τον Πηνειό. «Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο», λέει ο κ. Σαράντης.
«Ευτυχώς όλοι, προσωπικό και συνεργάτες, είναι καλά. Αυτό είναι το σημαντικό. Το εργοστάσιο θα επανέλθει. Προσπαθούμε να το κάνουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται», συμπληρώνει.
Η πρόκληση είναι τεράστια για πολλές βιομηχανίες στην ευρύτερη περιοχή. Λίγο πιο πάνω απ’ το εργοστάσιο της Τυράς είναι το αντίστοιχο της LA Farm της οικογένειας Πλεξίδα αλλά και το τυροκομείο Διβάνη. Λίγο πιο βόρεια και δίπλα στον Πηνειό, έξω απ’ τη Μεγάρχη, η γαλακτοβιομηχανία Όμηρος της οικογένειας Γιανίτση.
Μεγάλο είναι το πλήγμα που δέχθηκαν δύο μεγάλες επιχειρήσεις επεξεργασίας, τυποποίησης και εξαγωγής τροφίμων της Λάρισας η Intercomm Foods της οικογένειας Σαϊτη, που έχει τις εγκαταστάσεις της στα Τέμπη, και η Del Monte στον Πλατύκαμπο.
Αμφότερες είναι από τις μεγαλύτερες εξαγωγικές επιχειρήσεις της χώρας και με δεδομένο ότι ήταν κι αυτές είχαν ασφαλισμένες τις εγκαταστάσεις τους, το μείζον είναι ο χρόνος επαναλειτουργίας των μονάδων τους αφού ακόμα είναι μέσα στο νερό.
Ανάλογα προβλήματα, έχουν και άλλες βιομηχανικές μονάδες, όπως η Exalco, η βιομηχανία διέλασης αλουμινίου του Ομίλου Βιοκαρπέτ της οικογένειας Καντώνια.
Το ένα απ’ τα δύο εργοστάσια της εταιρείας, αυτό στη Βιομηχανική Περιοχή Κουλούρι Λάρισας ανέστειλε τη λειτουργία του προσωρινά καθώς υπέστη σημαντικές ζημιές.
Το δεύτερο που λειτουργεί πιο νότια, στην περιοχή της Νίκαιας λειτουργεί κανονικά. Γι αυτό και η διοίκηση του Ομίλου Βιοκαρπέτ ζήτησε χθες απ’ το Χρηματιστήριο Αθηνών την προσωρινή αναστολή της μετοχής της μέχρι την πλήρη εικόνα του μεγέθους των ζημιών.