Αποκάλυψη: Γιατί ανεβαίνουν οι τιμές στα ράφια – Έρχονται ελλείψεις σε προϊόντα

Τιμές: Τα απανωτά… ηλεκτροσόκ για τους καταναλωτές στα ράφια των σούπερ μάρκετ συνεχίζονται και θα συνεχιστούν για καιρό (!) ακόμα, ενώ αναμένονται σημαντικές ελλείψεις σε προϊόντα. Όλες οι εξελίξεις στο xristika.gr

Το εκρηκτικό μείγμα που περιλαμβάνει το αυξημένο ενεργειακό κόστος, τα δυσθεώρητα ύψη των ναύλων, τις ακριβές πρώτες ύλες, αλλά και τα προβλήματα που έχουν δημιουργήσει ακραία καιρικά φαινόμενα στην παραγωγή πολλών εγχώριων αγροδιατροφικών προϊόντων, αποτυπώνεται πλέον μήνα με τον μήνα στις τελικές τιμές αρκετών βασικών ειδών που καταναλώνονται στη χώρα μας.

Τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας που αφορούσαν τον Ιούλιο έκαναν λόγο για πληθωρισμό της τάξης του 1,4% σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα, ο οποίος αποδίδεται βασικά στις αυξήσεις των ακόλουθων κατηγοριών:

  • 1,7% στην ομάδα Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, με αυξήσεις τιμών κυρίως σε: αρνί και κατσίκι (13,2%), νωπά ψάρια (6,6%), τυριά (3,5%), ελαιόλαδο (2,6%), άλλα βρώσιμα έλαια (16,3%), νωπά φρούτα (5,2%), νωπά λαχανικά (8%)
  • 4,2% στην ομάδα Στέγαση, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ηλεκτρισμό (0,7%), φυσικό αέριο (72,3%), πετρέλαιο θέρμανσης (28,9%)
  • 5,8% στην ομάδα Μεταφορές, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: καύσιμα και λιπαντικά (16,6%), καινούργια αυτοκίνητα (5,3%) εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με αεροπλάνο (11,4%)

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στις μέσες τιμές των καυσίμων στη χώρα μας (ευρώ/λίτρο), ενδεικτική είναι η πορεία από τα χαμηλά της περασμένης χρονιάς:

Αμόλυβδη 95 οκτανίων

  • 27/8/2021: 1,682
  • 30/12/2020: 1,436
  • 4/5/2020: 1,311

Αμόλυβδη 100 οκτανίων

  • 27/8/2021: 1,856
  • 30/12/2020: 1,635
  • 4/5/2020: 1,592

Diesel κίνησης

  • 27/8/2021: 1,389
  • 30/12/2020: 1,165
  • 4/5/2020: 1,096

Τιμές: «Χρυσάφι» η βενζίνη

Η τιμή της απλής αμόλυβδης βρίσκεται δηλαδή σήμερα περίπου 30% υψηλότερα από τα χαμηλά του 2020 και 17,1% από το ξεκίνημα της φετινής χρονιάς, με αντίστοιχη εικόνα να εμφανίζει το πετρέλαιο κίνησης (27% και 20% περίπου), ενώ η πιο ενισχυμένη αμόλυβδη (η 100άρα) έχει μικρότερα ποσοστά αύξησης (16,58% και 13,51% αντίστοιχα).

Ωστόσο η 100άρα έχει ήδη ξεπεράσει το φράγμα των 2 ευρώ / λίτρο στον νομό Κυκλάδων, ενώ προς τα επίπεδα αυτά πλησιάζουν και άλλες περιοχές στη χώρα μας (Δωδεκάνησα, Σάμος, Λέσβος, Κεφαλονιά, Κέρκυρα, Ευρυτανία κ.ά.)

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, ανάλογη εικόνα είχαμε και κατά τον τρέχοντα μήνα, η οποία μπορεί να μην έγινε ευρέως αντιληπτή λόγω των πυρκαγιών που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον του κόσμου, αλλά και του γεγονότος ότι ο Αύγουστος παραδοσιακά αποτελεί τον βασικό μήνα διακοπών των Ελλήνων, ωστόσο είναι σίγουρο ότι μέσα στο φθινόπωρο οι διαφορές στις τιμές πολλών προϊόντων σε σχέση με πέρυσι θα είναι κάτι παραπάνω από ορατές.

Ήδη όπως φάνηκε και από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σημαντικές είναι οι αυξήσεις που έχουν γίνει σε έλαια, κρέατα, οπωροκηπευτικά και ψάρια, καθώς επίσης και σε παιδικές τροφές.

Γενικότερα, όπως σημειώνεται από στελέχη βιομηχανιών καθώς και αλυσίδων σούπερ μάρκετ, στόχος των εταιρειών είναι να απορροφηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό των αυξήσεων στο κόστος που αφορούν σε εξωγενείς παράγοντες –όπως είναι π.χ. οι διεθνείς πετρελαϊκές τιμές, το αυξημένο μεταφορικό κόστος εισαγόμενων πρώτων υλών και προϊόντων κ.ά.– καθώς με το ξέσπασμα της πανδημίας το εισόδημα και η αγοραστική δύναμη χιλιάδων καταναλωτών έχει συρρικνωθεί.

Θεωρούνται ωστόσο αναπόφευκτες οι ανατιμήσεις και μάλιστα διόλου ευκαταφρόνητες σε ορισμένες κατηγορίες προϊόντων, ειδικά των εισαγόμενων αλλά και των εγχωρίων παραγόμενων τα οποία βρίσκονται σε έλλειψη.

Τιμές: Ελλείψεις και αυξημένες τιμές σε πρώτες ύλες

Μην ξεχνάμε ότι σε διεθνές επίπεδο έχουν παρουσιαστεί προβλήματα, μεταξύ άλλων, στην προμήθεια χάλυβα, η τιμή του οποίου έχει ενισχυθεί σημαντικά, ενώ ελλείψεις και αυξημένες τιμές παρατηρούνται ακόμη σε ξύλο και πλαστικά (PET, πολυαιθυλένιο κ.λπ.).

Παράλληλα παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις στις παραδόσεις τροφίμων, καθώς επίσης και προϊόντων ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών ειδών, ένδυσης, λόγω του συνδυασμού αυξημένης ζήτησης και μειωμένης παραγωγικής ικανότητας σε παγκόσμιο επίπεδο εξαιτίας της διαφορετικής εξέλιξης της πανδημίας.

Θυμίζουμε ότι φορείς του επιχειρηματικού κόσμου έχουν αφήσει αιχμές για πιθανή ολιγοπωλιακή – καιροσκοπική συμπεριφορά (ή αλλιώς… καρτέλ) των liner companies, από τις οποίες, οι 10 μεγαλύτερες ελέγχουν το 82% της παγκόσμιας διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων, με αποτέλεσμα να μπορούν να ελέγχουν πλήρως τη διαθέσιμη προσφορά πλοίων.

Με αυτά και με αυτά, μεγάλες αλυσίδες ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών ειδών αλλά και ειδών για το σπίτι, οι οποίες δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, έχουν ήδη βιώσει σημαντικές καθυστερήσεις αλλά και μεγάλες αυξήσεις των τιμών στα προϊόντα που εισάγουν, προσθέτοντας παράλληλα και τις ελλείψεις σε αρκετές κατηγορίες. Ένα κομμάτι του υψηλότερου κόστους το έχουν απορροφήσει οι προμηθευτές, ωστόσο σταδιακά θα μετακυλιστεί μέρος του σε όλο και περισσότερα προϊόντα.

Από τότε που ξέσπασε η πανδημία του κορονοϊού, αρκετές βιομηχανίες που είχαν παρουσία με μονάδες στην Κίνα έχουν αλλάξει στρατηγική προσπαθώντας να μεταφέρουν την παραγωγική τους βάση πιο κοντά στην έδρα τους ή σε πιο κοντινές και πιο ανταγωνιστικές σε επίπεδο κόστους χώρες, όπως είναι π.χ. για πολλές ευρωπαϊκές τα Βαλκάνια και η Τουρκία.

Τιμές: Παγκόσμιο το φαινόμενο της ακρίβειας

Σύμφωνα με μετρήσεις του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών αυξήσεις παρατηρήθηκαν και σε άλλα είδη όπως η φέτα, το γιαούρτι, τα αυγά. Ωστόσο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις το συνολικό ποσοστό αύξησης στον οικογενειακό προϋπολογισμό συγκρατήθηκε στο 0,7%, καθώς εξισορροπήθηκε από προϊόντα σε προσφορά.

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ, Κωνσταντίνος Μαχαίρας, στον enikos.gr «οι ανατιμήσεις αφορούν σε ολόκληρη την Ευρώπη καθώς ανεβαίνουν οι πρώτες ύλες». Σύμφωνα με τον ίδιο, έχουμε «μεσοσταθμικές αυξήσεις 5%-6% εφέτος και το λιανεμπόριο έως τώρα έχει απορροφήσει ένα 4% και στην τελική τιμή του προϊόντος έχει… περάσει ένα 2%. Με το που άνοιξαν έξω οι αγορές, ήρθαν και οι ανατιμήσεις. Είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και όχι ελληνικό».

Ο Γιώργος Λεχουρίτης, πρόεδρος του ΙΝΚΑ, βλέπει ωστόσο πιο μόνιμα χαρακτηριστικά στις ανατιμήσεις, οι οποίες όπως είπε ξεκίνησαν από τον Ιανουάριο.

Όπως είπε σε συνέντευξή του στο OPEN το μπαράζ ανατιμήσεων παρατηρείται σχεδόν σε όλα τα προϊόντα από τα μακαρόνια και όσπρια μέχρι το λάδι και το ρύζι. Μάλιστα, επεσήμανε ότι οι ανατιμήσεις είναι μεγάλες εάν αναλογιστεί κανείς δεν υπάρχει καμιά αύξηση στις αποδοχές των εργαζομένων και στις συντάξεις.

Στο ερώτημα εάν συνδέονται οι ανατιμήσεις με το κύμα της πανδημίας ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ σημείωσε ότι δεν υπάρχει καμιά συσχέτιση της πανδημίας με τις αυξήσεις στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα και στα προϊόντα που φτάνουν στα ράφια του σούπερ μάρκετ.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΝΚΑ, «αυτό που επικαλούνται για παράδειγμα οι πωλητές λαϊκών αγορών ότι πήγαιναν κάθε 15 ημέρες και ότι μειώθηκαν οι πάγκοι, γι’ αυτό και αυξήθηκαν οι τιμές, δεν ισχύει για τα σούπερ μάρκετ, καθώς αυτά δεν έκλεισαν καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας.

Όταν θέλουμε να δικαιολογήσουμε τις αυξημένες τιμές προϊόντων, βρίσκουμε δικαιολογίες. Θεωρούμε λοιπόν ως ΙΝΚΑ ότι πολλές επιχειρήσεις βρίσκουν δικαιολογίες για να αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων. Η αύξηση των τιμών πρώτων υλών επηρεάζει τις τελικές τιμές αλλά δεν δικαιολογούνται τέτοιου είδους αυξήσεις.

Παράλληλα ενώ μειώθηκε ο ΦΠΑ από το 24% στο 13% θα περιμέναμε και γενικότερη μείωση τιμών στα προϊόντα, ωστόσο αυτές δεν μειώθηκαν, παρέμειναν σταθερές ή ίσως και να αυξήθηκαν σε ορισμένες περιπτώσεις».

Την ίδια στιγμή ο πλανήτης βιώνει μία οξεία επισιτιστική κρίση. Συγκεκριμένα, σχεδόν 20 εκατ. επιπλέον άνθρωποι προστέθηκαν στους πληγέντες των επισιτιστικών κρίσεων στη διάρκεια της περσινής χρονιάς, ενώ οι προοπτικές για το άμεσο μέλλον φαντάζουν εξίσου δυσοίωνες, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Δίκτυο Κατά των Επισιτιστικών Κρίσεων (GNAFC).